«El bolamyn deseń – besigińdi túze» - degen támsil meniń sanama eń birinshi «sapa» sózin alyp keledi. Sapaly besik – sapaly urpaq – sapaly jurt.
Amerıka Qurama Shtattarynda «Bolashaq» baǵdarlamasy aıasynda bilim alyp júrip, Pensılvanıa qalasynyń ortalyq kóshesiniń birinde jaıaý júrginshiler júretin jolǵa tóselgen tasqa qashap jasylǵan jazýdy oqyǵanda, sanama tyń serpilis keldi. «Bul tas 1798 jyly tóselgen» dep qashap jazylǵan edi. Qasymdaǵy dosym ekeýimizdiń eldiktiń áńgimesin tarqatyp kele jatyp, «Máńgilik el» degeniń mynaý ǵoı dep jerden jeti qoıan tapqandaı qýandyq. Biz júrgen jyl 2014 edi, al biz basyp ótken jol áli 200 jyl qyzmet kórsete alatyn sıaqty kórindi. Máńgilik eldiń máńgilik joly ma dersiń!?
«Máńgilik» sóziniń ózi sapaly sóz emes pe!?
Qytaılyqtar ózderin «Aspan asty eli», japondyqtar «Kún shyǵys eli», kárister ózderin «Tańǵy shyq eli» dep dáripteıdi jáne ataýlarynyń astaryna tereń rýhanı ulttyq ıdeologıa syıdyrǵan. Urpaq tárbıeleýde, ultty uıystyrýda osy ıdeıa aıasynda jumys jasaıdy. Bizdiń eldiń ózine «Máńgilik el» ataýyn telýi tamasha parasatty sheshim. Biraq osy dúnıeni kim qalaı túsinip, kim qalaı qoldanyp júr ózi? «Máńgilik el» jalań uran men, jeńil saıasatqa paıdalanylyp ketken joq pa? Árıne, alýan-alýan júırik bar, áline qaraı shabady. Basqany qaıdam, men «máńgilik eldi» «sapa» dep uqtym sanamda.
Elestetińizshi, barlyq otandasymyz, eńbektegen baladan eńkeıgen qartqa deıin, ózimizge qatysty kez kelgen dúnıeni sapaly atqarsaq, el «máńgilik» bolmaı ma? Sapaly besik bolsyn, sol sapaly besikten ósken urpaqta emin-erkin kirip-shyǵatyn sapaly esik bolsyn, ananyń rýhanı jany men fızıkalyq táni saý bolsyn, atanyń qaıraty men qany taza bolsyn. Bastaýyń tunyq, keregeń bıik, shańyraǵyń tuǵyrly bolsyn. Osynyń bári – sapa!
Endeshe ne istemek kerek? Árkim óz isin sapaly atqarsyn – boldy. Mekteptegi oqýshyǵa «sen eger sapaly bilim alsań, «máńgilik el» ıdeıasyna óz úlesińdi qosasyń, árbir anaǵa meıirimge qanǵan barlyq urpaǵyń sapaly, endeshe sen de, ult úshin «máńgilik el» úshin qyzmet atqarýdasyń, ǵalymǵa seniń sapaly ǵylymyń «máńgilik eldi» tuǵyrly etedi dep nasıhattasaq bolmas pa? Sonda árkimniń sanasyndaǵy «men kóptiń birimin «máńgilik el» kóshbasshynyń atqaratyn jumysy, men ne bere alamyn» degen uǵymy joǵalyp, meniń árbir sapaly qımylym eleýli, eldiń tuǵyry, degen sana qalyptaspas pa? Árbir azamat ózin eldiń júgin kóterip júrmin dep sezinip, óz ómirine qosymsha mán men jaýapkershilik tappas pa eken?
Jol jasaýshy "men «máńgilik el» ıdeıasy aıasynda jumys atqarýdamyn, men tósegen jol óte sapaly jáne uzaq ýaqyt qyzmet atqarýy kerek" dep uqsa, qurylysshy «máńgilik el» aıasynda salynǵan úı, jyly, berik, keń, eń bastysy sapaly" dep uqsa, aqyn men jazýshy Muqaǵalısha oılap, «men keler urpaqtyń qurdasymyn, múmkin odan arǵylardyń da» dep uqsa, týdyrǵan dúnıesin bir kúndik qyzyqqa emes, myń kúndik oıǵa negizdese, el máńgilik bolary haq.
Kúni keshe Elbasy Nursultan Nazarbaev «Táýelsizdiktiń jeti tuǵyryn» belgilep, árbirimiz úshin mańyzdy qundylyqtardy aıshyqtap berdi. Olar: Táýelsizdik; birlik pen kelisim; qasıetti jer; otbasy men salt-dástúr; ult mádenıeti; bilim men eńbek; pragmatızm.
Máńgilik el tuǵyrly bolýy úshin osynyń árqaısysy sapaly bolýy shart. Kez kelgen ultta, memlekette osy tuǵyrlar bar. Tek solardyń sapalysy ǵana «Máńgilik el» bola alady.
«Qazaqstan» sózi «Máńgilik el» sózimen sınonımge aınalsa, «Máńgilik el» sózi «Sapa» sózimen sınonımge aınalsa, «Qazaqstan» sózi «Sapa» sózimen sınonım. Iaǵnı «Made in Kazakhstan» degen uǵym sapaly ónim degendi bildiredi. «Made in Kazakhstan» jazýy bar kez kelgen taýar «sapaly» degen trend qalyptasady. Sapaly besik – sapaly urpaq – sapaly jurt!