Birikken Ulttar uıymynyń deregi boıynsha, jer sharynda zıandy zattardy tutynýshylar úlesi jyldan jylǵa artyp barady.
Álemde esirtkige «otyrǵan» adamdar sany artyp barady. Bul másele ásirese jastar arasynda ózekti bolyp tur, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz 24.kz-ke silteme jasap.
Máselen, qara qurlyqta esirtki shyrmaýyna túsken naýqastardyń 70%-i 35-ke tolmaǵan. AQSH-taǵy jaǵdaı múldem jantúrshigerlik. Byltyr bul elde 109 myń adam ajal qushqan. Ólim derekteriniń úshten ekisi sıntetıkalyq esirtkilermen baılanysty, - deıdi mamandar.
«Sońǵy 20 jyl boıy AQSH esirtkini shamadan tys paıdalanyp kóz jumǵandar sany jaǵynan rekord ornatyp keledi. Bul zattardy qoldanýda belgili bir qaýip bolǵanymen, aýrýdy basýǵa kómektesedi. Degenmen tym kóp resept jazyp berýdi qysqartý qajet», - deıdi esirtki zertteý salasyndaǵy sarapshy Endrú Kolodnyı.
Al Brazılıa, Kolýmbıa men Perý shekaralaryna jaqyn ómir súretin turǵyndar esirtki tasymalymen baılanysty qylmystardan qıyndyq kórip otyr. Óıtkeni shalǵaıdaǵy eldi mekenderde quqyq qorǵaý organdary da, medısınalyq mekemeler de joq. Sonyń saldarynan turǵyndar esirtki kartelderinen ne qorǵana da almaıdy ne qajetti em-domdy ala almaıdy. Mundaı jaǵdaı tipti el ishindegi alyp megapolıste de baıqalady. Máselen, brazılıanyń San-Paýlý qalasynda esirtiniń keń taralǵany sonsha, dúkender jabylyp, azamattar qaladan jappaı kóship jatyr.
«Kúnine ortasha eseppen 2-3 satyp alýshy keledi. Sondyqtan shyǵynǵa batyp jatyrmyn. Óıtkeni adam kelmeıtin kúnder de bolady», - deıdi saýdager Danıel Bonfım.
Amazonka baseınindegi esirtki saýdasy qazirgi tańda qylmystyń ózge túrlerine de jol ashyp otyr. Atap aıtsaq, orman alqaptaryn otaý, qazba baılyqtaryn zańsyz alý men jabaıy ańdar saýdasy etek jaıǵan. Sonyń kesirinen baıyrǵy halyqtar óz jerinen ókshe kóterip, ózge óńirden qonys tabýǵa májbúr.