Elimizdiń negizgi astyqty óńirlerindegi egis naýqanynyń barysy
Elimizde dástúrli túrde negizgi astyqty óńirlerge Aqmola, Qostanaı jáne Soltústik Qazaqstan oblystary jatady. Eldiń azyq-túlik qaýipsizdigi kóbine osy óńirlerdegi nátıjelerge baılanysty bolǵandyqtan, bul aımaqtarǵa erekshe nazar aýdarylady.
Aqmola oblysy egis naýqanyn alǵashqylardyń biri bolyp merziminen buryn aıaqtap, eldegi jetekshi agrarlyq óńir mártebesin taǵy bir márte rastady, dep habarlaıdy aqshamnews.kz sala mınıstrligine silteme jasap.
Ótken jyly osy kezeńde jumystardyń nebári 60%-y oryndalsa, bıyl oblys josparlanǵan merzimnen úsh apta buryn tapsyrmany tolyq oryndady.
Jalpy egistik kólemi 5,5 mln gektardy qurady, bul ótken jylmen salystyrǵanda 63 myń gektarǵa artyq. Uıymdastyrý deńgeıiniń joǵary bolýy jáne barlyq qajetti resýrstardyń jumyldyrylýy kóktemgi dala jumystaryn agrotehnıkalyq talaptarǵa saı jáne ońtaıly merzimde júrgizýge múmkindik berdi.
Maýsymǵa daıyndyq qys mezgilinde bastaldy: aýqymdy qar toqtatý jumystary júrgizildi, al kóktemde – ylǵal saqtaý jáne 2 mln gektardan astam jer óńdeldi, bul ótken jylǵy kórsetkishten úsh ese kóp. Jumysqa zamanaýı egis keshenderin qosa alǵanda, shamamen 37 myń birlik aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy tartyldy, bul jumystyń tıimdiligi men úzdiksizdigin qamtamasyz etti.
Memlekettik qoldaýdyń da róli zor boldy. 770-ten astam sharýashylyq 100 mlrd teńgeden astam somaǵa nesıe aldy, al egis jumystary úshin 76 myń tonnadan astam dızel otyny tómendetilgen baǵamen bólindi.
Egis qurylymynda strategıalyq mańyzy bar daqyldardyń úlesi artty: dándi jáne dándi-burshaqty daqyldar 4,6 mln gektarǵa egildi, al maıly daqyldar alqaby 430 myń gektarǵa jetip, ótken jylmen salystyrǵanda 161 myń gektarǵa artty. Sonymen qatar mal azyǵy, kókónis jáne kartop egiletin alqaptar da keńeıtildi.
Qostanaı oblysynyń dıqandary da egis alqaptaryn ártaraptandyrý boıynsha belsendi jumys júrgizýde. Bıyl óńirde 5 mln gektardan astam alqapqa egin egý josparlanǵan. Maıly jáne áleýmettik mańyzy bar daqyldar, sondaı-aq mal azyǵy daqyldarynyń úlesi aıtarlyqtaı artty.
Atap aıtqanda, maıly daqyldar alqaby 755 myń gektarǵa deıin ulǵaıyp, bul ótken jylǵy kórsetkishten 10%-dan asa kóp. Kartop alqaby eki ese artyp, 7 myń gektardy, al qaraqumyq eki ese artyp – 21 myń gektardy qurady. Óńirde egis naýqany tolyq aıaqtaldy.
Eginshilerdi qoldaý maqsatynda óńirde «Keń Dala 2» jeńildetilgen nesıeleý baǵdarlamasy júzege asyrylýda. Osy bastama aıasynda jergilikti sharýa qojalyqtary «SPK Tobyl» AQ arqyly 20 mlrd teńgeden astam jáne «Agrarlyq nesıe korporasıasy» AQ arqyly 21 mlrd teńgeden astam nesıe aldy. Sondaı-aq sharýalar aýyl sharýashylyǵy ónimin forvardtyq satyp alý baǵdarlamasyn paıdalanyp, 4 mlrd teńgeden astam qarajat tartty.
Óńirdegi basty basymdyqtardyń biri – tehnıkany jańartý. Jeńildetilgen lızıń baǵdarlamasy aıasynda sharýalar 12 mlrd teńgeden astam somaǵa 385 birlik aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn satyp alýǵa kelisimshart jasasty. 2024 jyly óńir sharýashylyqtary 173 traktor jáne 97 kombaın aldy.
Soltústik Qazaqstan oblysynda qardyń erte erýi jáne kóktemde temperatýranyń turaqty joǵarylaýy egis naýqanynyń ýaqtyly bastalýyna qolaıly aýa raıy jaǵdaıyn qamtamasyz etti.
Bıyl aýyl sharýashylyǵy daqyldarynyń jalpy egis alqaby 4,4 mln gektardy quraıdy. Dástúrli negizgi daqyl – dándi daqyldar: 3,3 mln gektar. Maıly daqyldar alqaby 760 myń gektarǵa deıin ulǵaıyp, ótken jylmen salystyrǵanda 85,8 myń gektarǵa artty. Bul ósim kúnbaǵys (+24,6 myń ga), zyǵyr (+47,9 myń ga) jáne raps (+16,3 myń ga) alqaptarynyń keńeıýi esebinen qamtamasyz etildi. Mal azyǵy daqyldaryna 392 myń gektar, kartopqa – 8 myń gektar, kókónisterge – 1,3 myń gektar bólindi.
Óńirde egis jumystary sáýir aıynyń sońynda bastalyp, agrotehnıkalyq talaptarǵa saı jáne ýaqytynda júrgizildi. Sonyń arqasynda óńir burshaq jáne maıly daqyldardy sebýdi alǵashqy bolyp bastaǵan aımaqtardyń qataryna endi.
Egis jumystarynyń tolyq oryndalýy jáne dıqandardyń materıaldyq-tehnıkalyq qamtamasyz etilýi
Qazirgi ýaqytta dándi-burshaqty daqyldardy egý tolyq kólemde aıaqtaldy. Kóktemgi dala jumystaryn júrgizý úshin barlyq qajetti resýrstarmen qamtamasyz etildi. Eginshilerdiń ıeliginde 470 myń tonna sapaly tuqym bar, onyń ishinde 52,6 myń tonnasy — elıtalyq tuqym. Sort jańartý deńgeıi 11,2 paıyzdy qurap otyr. Mıneraldy tyńaıtqyshtar 317,1 myń tonna kóleminde shartqa otyrǵyzylǵan, bul egisti sapaly agrotehnıkalyq óńdeýden ótkizýge múmkindik beredi.
Dala jumystaryn júrgizý úshin qajetti tehnıka parki tolyq qamtamasyz etilgen. Egis jumystaryna 12,3 myń traktor tartylǵan, onyń ishinde 4 myńnan astamy — joǵary ónimdi tehnıka. Sonymen qatar 13,7 myń dán sebetin tehnıka men 1,5 myń zamanaýı egis kesheni jumys isteýde. Tehnıkalyq daıyndyq deńgeıi 100 paıyzdy quraıdy.
Sharýalar 52,2 myń tonna jeńildetilgen dızel otynymen qamtamasyz etildi, onyń lıtri 254 teńge bolyp belgilengen. Bul naryqtyq baǵadan (311 teńge/lıtr) edáýir tómen.
Egis jumystarynyń ýaqtyly ári sapaly júrgizilýinde memleket tarapynan kórsetiletin qoldaý sheshýshi ról atqarýda. «Keń Dala 1» jáne «Keń Dala 2» baǵdarlamalary aıasynda sharýalar 92,6 mlrd teńge kóleminde qarjylandyrýǵa qol jetkizdi. Onyń ishinde 37 mlrd teńge «Soltústik» áleýmettik-kásipkerlik korporasıasy arqyly baǵyttaldy. Al «QazAgroFınans» AQ arqyly aýyl sharýashylyǵy tehnıkalaryn satyp alýǵa 14,4 mlrd teńge bólinip, 442 tehnıka birligi qarjylandyryldy. Sonymen qatar forvardtyq satyp alý tetigi aıasynda qosymsha 7,4 mlrd teńge qarajat bólindi.