Biz bolashaq zeınetaqymyzdyń mólsherine áser ete alamyz ba? Árıne! BJZQ-ǵa jalaqymyzdan mindetti zeınetaqy jarnalary (MZJ) túrindegi 10 paıyzdyq aýdarymdardy jasaı otyryp, erikti zeınetaqy jarnalaryn (EZJ) da aýdara alamyz.
Ózimizge nemese otbasylyq búdjetke yńǵaıly somany qalaýymyz- sha anyqtap, osy «bos aqshany» erikti shotqa salýǵa bolatyndyǵy tipti yńǵaıly. Tipti, mundaı aýdarymnyń mólsheri olardyń júıeliligi sıaq- ty asa mańyzdy emes. Sondaı-aq, siz ózińizdiń zeınetaqy shotyńyzdy ǵana emes, sonymen qatar bolashaǵyna beı-jaı qaramaıtyn, jumys istemeıtin jubaıyńyzdyń nemese qurmetti demalysqa shyǵatyn ákeshesheńizdiń de shottaryn toltyra alasyz.
Erikti zeınetaqy jarnalaryn zańdy tulǵalar da aýdara alady. Jalǵyz aıyrmashylyǵy – jeke tulǵalar ózderi úshin jáne joǵaryda aıtylǵandaı, jaqyndary úshin, al zańdy tulǵalar – óz qyzmetkerleriniń paıdasyna aqsha sala alady. Jumys berýshi tarapynan yntalandyrý óte zamanaýı jáne áleýmettik jaýapty qural. Al 2021 jyldan bastap ekonomıkalyq turǵydan da tıimdi.
Olaı deıtinimiz, 2021 jyldyń basynan bastap zeınetaqy zańnamasyna jeke jáne zańdy tulǵalardyń erikti jarnalardy aýdarýyn yntalandyrýǵa baǵyttalǵan ózgerister engizildi. Máselen, qańtar aıynan bastap jumys berýshiniń qyzmetkerdiń paıdasyna aýdarǵan EZJ jeke tulǵanyń tabysy retinde qarastyrylmaıdy, al jumys berýshi úshin mundaı shyǵystar korporatıvtik tabys salyǵyn esepteý kezinde shegerilýge jatady. Iaǵnı bul jaǵdaıda jumys berýshi salyq salý kezinde artyqshylyqtarǵa ıe bolady.
Eger qyzmetker EZJ-ny óz tabysynan jeke paıdasyna aýdarýǵa sheshim qabyldasa, onda ol elimizdiń Salyq kodeksiniń 342 jáne 347-baptaryna sáıkes EZJ tóleýge arnalǵan shyǵystar boıynsha salyq shegerimin qoldanýǵa quqyly. EZJ esebinen zeınetaqymen qamsyzdandyrý týraly shart jáne olardyń tólengenin rastaıtyn qujat salyq shegerimin qoldaný úshin rastaýshy qujattar bolyp tabylady. Jeke tulǵa óz paıdasyna EZJ-ny óz tabysy esebinen tólegen kezde salyq zańnamasynda tólengen somaǵa salyqtyq shegerim kózdelgen. Qyzmetkerdiń qosarlanǵan salyq salýdy boldyrmaýdan basqa da artyqshylyqtary aıqyn, olar: BJZQ-daǵy erikti jarnalar esebinen zeınetaqy jınaqtarynyń somasyn, al keıinnen Qordan tólenetin zeınetaqy tólemderiniń mólsherin ulǵaıtý. Áli de habardar bolyp úlgermegen adamdar úshin – aǵymdaǵy jyldyń 1 mamyrynan bastap BJZQ-da erikti zeınetaqy jarnalaryn esepke alý úshin shot ashý avtomatty túrde júrgiziledi, ıaǵnı salymshyǵa BJZQ keńsesine kelýdiń qajeti joq. BJZQ-ǵa kelip túsken alǵashqy erikti zeınetaqy jarnasy erikti zeınetaqy jarnalary esepke alynatyn jeke zeınetaqy shotyn ashýǵa negiz bola alady. Bul rette paıdasyna EZJ júrgiziletin jeke tulǵany sáıkestendirý EZJ aýdarý kezinde tólem tapsyrmasynyń elektrondyq formatynda kórsetilgen derbes derekter (TAÁ, JSN, týǵan kúni) boıynsha júzege asyrylady, al barlyq qajetti málimetterdi, atap aıtsaq: jeke tulǵanyń jeke basyn kýálandyratyn qoldanystaǵy qujattyń derektemeleri, turaqty turatyn jeri, ózge de málimetterdi BJZQ memlekettik organdardyń tıisti aqparattyq júıelerinen alady.
EZJ-ny «Qazposhta» AQ bólimsheleri nemese ekinshi deńgeıdegi bankter arqyly, sonyń ishinde onlaın tásilimen aýdarýǵa bolady. Sondaı-aq, jumys berýshige ótinish berýge de bolady, sonyń negizinde ol ótinish berýshiniń ne ótinishte kórsetilgen úshinshi tulǵanyń paıdasyna erikti zeınetaqy jarnalaryn BJZQ-ǵa turaqty túrde aýdaratyn bolady.
Erikti shart boıynsha jınaqtardan tólemderdi 50 jasqa tolǵan azamattar, múgedektigi bar adamdar, Qazaqstannan tys jerlerge turaqty turýǵa ketetin nemese ketken, eldiń zańnamasynda aıqyndalǵan, shyǵý nıetin nemese deregin rastaıtyn qujattardy usynǵan sheteldikter men azamattyǵy joq adamdar ala alady. Salymshy qaıtys bolǵan jaǵdaıda jınaqtar muragerlerge beriledi.
2021 jyldyń 1 mamyrynan bastap EZJ alýshylar qatary kóbeıdi. Oǵan erikti zeınetaqy jarnalary men olarǵa eseptelgen ınvestısıalyq tabys somasy sheginde zeınetaqy jınaqtary bar tulǵalar kirdi, alaıda olar BJZQ-da jáne (nemese) erikti JZQ-da keminde bes jyl bolýǵa tıis, ıaǵnı EZJ esebinen qarajat jınaýdy bastaǵan azamattar bes jyldan keıin óziniń alǵashqy tólemderin ala bastaıdy. 2021 jylǵy 1 tamyzdaǵy jaǵdaı boıynsha BJZQ keńselerinde ótinish berý arqyly BJZQ-da keminde bes jyl bolǵan EZJ esebinen zeınetaqy tólemderin alý quqyǵyn shamamen 2,8 myń alýshy paıdalandy.
EZJ esebinen zeınetaqy jınaqtaryn alýǵa 50 jastaǵy salymshylar, múgedektigi bar adamdar, sońǵy kezderi BJZQ-ǵa bes jyl boıyna erikti jarnalar aýdaryp kelgen azamattar elektrondyq sıfrlyq qoltańbanyń kómegimen BJZQ korporatıvtik saıtyndaǵy jeke kabınet arqyly onlaın tásilimen ótinish bere alady. «BJZQ» AQ-da tirkelgen, tólem alýǵa berilgen ótinishtiń oryndalý mártebesin enpf.kz saıtyndaǵy «Elektrondyq qyzmet kórsetý» – «Meniń tólemge/aýdarymǵa bergen ótinishterim» qyzmetiniń kómegimen qadaǵalaýǵa bolady.
Jınaqtardyń osy túrimen baılanysty taǵy bir jańalyq, 2021 jyldyń 1 mamyrynan bastap Qazaqstannyń depozıtterge kepildik berý qorynyń (QDKBQ) talap etilmegen kepildi ótem somalaryn erikti zeınetaqy jarnalary (EZJ) esepke alynatyn jeke zeınetaqy shottaryna (JZSH) esepke alý úshin BJZQ-ǵa aýdarý tártibin belgileıtin «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine ekonomıkalyq ósýdi qalpyna keltirý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń normalary qoldanysqa engizildi. Bul degenimiz, eger depozıtterge mindetti kepildik berý júıesiniń qatysýshysy bolǵan jáne barlyq bank operasıalaryn júrgizýge arnalǵan lısenzıadan aıyrylǵan banktegi depozıt salymshysy kepildik berilgen ótemdi tóleý bastalǵan kúnnen bastap bir jyl ishinde QDKBQ-ǵa júginbese, onda QDKBQ kepildi ótemniń talap etilmegen somasyn EZJ esepke alynatyn JZSH-ǵa esepke jatqyzý úshin BJZQ-ǵa aýdarady. Shot avtomatty túrde ashylady. Eger azamattyń EZJ esepke alynatyn JZSH-sy bar bolsa, onda kepildi ótemniń talap etilmegen somasy osy shotqa esepteletin bolady. JZSH-ǵa eseptelgen kepildik berilgen ótemniń talap etilmegen somalary EZJ-nyń basqa somalary sıaqty tártipte ınvestısıalanatynyn da atap ótken jón. QDKBQ-dan BJZQ-daǵy EZJ-ǵa naqty aýdarymdar zańnamalyq ózgerister kúshine engennen keıin bir jyl ótken soń, ıaǵnı 2022 jylǵy 1 mamyrdan bastap qoldanylatynyn atap ótken jón. Aıdan BEKNUR.