Kógildir otyn qalamyzdy 99,3 paıyz qamtıdy
Memleket basshysy gaz salasyn damytýǵa erekshe nazar aýdaryp, damýdyń jańa keshendi josparyn ázirleýdi tapsyrǵan bolatyn. «QazaqGaz» Ulttyq kompanıasynda bıyl Geologıalyq barlaý jáne kúrdeli qurylys jyly bolyp jarıalandy. QazaqGaz komandasynyń úılesimdi jumysynyń, «Samuryq-Qazynanyń», Energetıka mınıstrliginiń, Úkimet pen seriktesteriniń qoldaýymen alda turǵan negizgi mindetterdi iske asyrýda mańyzdy qadamdar jasalýda.
Bizdiń qalamyzǵa alǵash kógildir otyn 1961 jyly kelgen eken. Sodan beri alpys tórt jylǵa jýyqtapty. Búginde qalamyzdy gazben qamtý 100 paıyzǵa jaqyn qapty, 99,2%. Bul rette «QazaqGaz» Ulttyq kompanıasy» AQ-nyń súbeli úlesi bar.
Geologıalyq barlaý mańyzǵa ıe
«Tutynýshylardy gazben úzdiksiz qamtamasyz etý – biz úshin árdaıym basym mindet. Eń joǵary júkteme kezinde, mysaly, qatty aıazdy kúnderi turǵyndarǵa turaqty gaz jetkizýge óz resýrsymyz jetkilikti. Qajet bolǵan jaǵdaıda, jalpy kólemi shamamen 4 mlrd tekshe metr gaz bolatyn ózimizge qarasty jerasty gaz qoımalaryndaǵy (JGQ) gaz qorynyń esebinen qosymsha qamtamasyz ete alamyz», – dep málimdegen bolatyn «QazaqGaz» Ulttyq kompanıasy» aksıonerlik qoǵamynyń Basqarma tóraǵasy Sanjar Jarkeshov.
QazaqGaz kúzgi-qysqy kezeńdi alańsyz ótkizý oılaǵan ulttyq kompanıa jyl saıyn naýryz aıynan bastap jylytý maýsymyna daıyndyqty bastaıdy. Qys mezgilinde iri gaz jetkizýshileriniń ken orny ne gaz óńdeý zaýytynda qandaı da bir kezekten tys jóndeý jumysy bola qalǵan jaǵdaıda qosymsha gaz kólemin alý úshin «Gazprommen» qosymsha gaz kólemine spottyq kelisim-shart jasalady. Oǵan qosa, qosa, elimizdiń ońtústik óńirlerine Ózbekstan arqyly gaz tranzıtiniń balamaly baǵyttary qarastyrylýda.
Ulttyq kompanıa gazdy únemdi tutyný qaǵıdatyn qalyptastyrýǵa kúsh salýda. Osyǵan oraı, tıisti zań men tutyný normatıvine túzetýler engizý qarastyrylýda. Byltyrǵy 8 qazanda Parlament Májilisinde tıisti zań jobasynyń tanystyrylymy boldy. Bul qujat bıylǵy İ toqsanynyń sońyna deıin túpkilikti bekitilýi tıis.
QazaqGaz ben halyqaralyq geologıalyq barlaý kompanıalary arasynda birqatar iri kelisimderge qol qoıyldy. İshki naryqta gazdy tutyný kólemi qarqyndy artyp keledi. Kompanıa geologıalyq barlaýǵa basa mán berýde. Keıingi eki jyl kóleminde gaz qory bar 23 áleýetti ýchaske qaralsa, sonyń 15 ýchaskesi QazaqGaz-ǵa bekitilip berilgen. Álbette, bul rette ınvestorlardy tartý arqyly geologıalyq barlaý jumystaryn júrgizý talap etiledi.
QazaqGaz Energetıka mınıstrligimen birlesip, «Áleýmettik ámıan» qanatqaqty servısin iske qosty. Joba Shymkent qalasy men Batys Qazaqstan oblysynda ataýly áleýmettik kómek (AÁK) pen turǵynjaı kómegin (TK) alatyn azamattardy qoldaýǵa baǵyttalǵan. Atalǵan óńirlerdiń AÁK jáne TK alyp júrgen turǵyndary eGov Mobile qosymshasynyń kómegimen tabıǵı gazǵa 24 paıyzǵa deıingi jeńildikti paıdalana alady. Synaq kezeńinen keıin bul joba búkil elge taratylady.
Salany sıfrlandyrýǵa mán berilýde
«Aqyldy» eseptegishterdi ornata otyryp, taratý jelisi men abonentterdi sıfrlandyrý belsendi túrde júrgizilýde. Sıfrlanǵan abonentter ınteraktıvti kartadan kórinedi. Sonyń kómegimen gazdy qalypty tutynbaıtyn abonentterdiń ornalasqan ornyn anyqtaýǵa, eseptegishtiń kórsetkishin jınaýdy baqylaý men gazdy esepke alýdyń ashyqtyǵyn arttyrýǵa bolady.
Aldaǵy ýaqytta jasandy ıntellektini qoldana kele, osy júıe búkil elge engiziledi. Burnaǵy jyly kompanıa turǵyn úılerge gaz berý úshin eGov.kz arqyly onlaın-ótinim júıesin engizdi. Bul azamattardyń atalǵan qyzmetke qoljetimdiligin jaqsartýǵa múmkindik berdi. Qazir tehnıkalyq shartty berýge ótinimderdiń 46 paıyzy onlaın-platforma arqyly alynady. Munyń ózi abonentterdiń gazǵa qosylý úderisin aıtarlyqtaı jeńildetti.
Kompanıanyń basty qundylyǵy – onyń mamandary. Mamandardy oqytý men udaıy taǵylymdamadan ótýi seriktesterden álemdik ozyq tájirıbeni úırený. Kompanıada Eni-men yntymaqtastyq kúsheıip, qyzmetkerlerge arnalǵan kýrstar serıasy ótkizildi. Buǵan qosa, QazaqGaz-da gaz salasynyń beıindi mamandarynyń biliktiligin arttyrý men olardy kásibı qaıta daıarlaýdyń biryńǵaı korporatıvtik ortalyǵy – Oqý ortalyǵy quryldy. Solar Turbines, Baker Hughes tárizdi sheteldik kompanıalarmen yntymaqtastyq ornatý josparda. Maqsat – ǵylymdy, ınovasıa men óndiristi ıntegrasıalaý, gaz salasynda otandyq ǵylymdy komersıalandyrýdy damytý.
Kerek derek
2025 jyly elimizdiń 12 mln 400 turǵyny gazben qamtyldy.
Byltyr Memleket basshysynyń tapsyrmasymen eldimekenderi gazdandyrý deńgeı artyp, 1700 shaqyrymdyq jeli jańartyldy, 300 myńnan astam adam kógildir otynmen qamtamasyz etildi.
2025 jyly memleket 7 eldimekendi gazdandyrýǵa arnalǵan 45 jobany iske asyrýda 65,3 mlrd teńge bóldi. Bul – gazdandyrý deńgeıin 6 paıyzǵa artyrý. Sondaı-aq, 12,4 mln-nan astam adam gazǵa qol jetkizedi
ALMATYDAǴY ALAÝ
«Gazdandyrý elimizdiń halyqaralyq ekologıalyq mindettemelerdi oryndaýyna yqpal etedi. Osy jyly Qazaqgaz bir mańyzdy joba – Almaty qalasynda 2-shi, 3-shi jylý energetıkalyq ortalyqtary (JEO) úshin syrtqy gaz ınfraqurylymyn salýdy aıaqtady. Ol mynadaı tórt nysannyń qurylysyn qamtydy: 2-JEO men 3-JEO-da eki avtomatty gaz taratý stansasy, TIP-04 jalǵastyrǵysh gaz qubyry men «Almaty – Baıserke – Talǵar» magıstraldyq gaz qubyrynyń ekinshi jelisi. Bul qaryshty qadam bıznesti damyt men óńirde jańa jumys oryndaryn qurýǵa mýltıplıkatıvtik áser etedi. Almaty jylý-elektr ortalyqtaryn kómirden gazǵa aýystyrý óńirdegi ekologıalyq jaǵdaıdyń jaqsarýyna tikeleı yqpalyn tıgizedi», – dedi jyl qorytyndysyn jasaǵan «QazaqGaz» Ulttyq kompanıasy» aksıonerlik qoǵamynyń Basqarma tóraǵasy Sanjar Jarkeshov.
«Aqshamnyń» anyqtamasy
Almaty qalasy men qala mańyndaǵy aýdandy gazben qamtý (gaz taratý júıesi) myna aýmaqtarda: «Orbıta» AGRS («Alǵabas» shaǵynaýdany), GRS-1 (Shapaǵat shaǵyn aýdany), GRS-2 («Kókjıek» shaǵynaýdany), AGRS-ZTK, AGRS-Talǵar, «Baıserke» AGRS-te júzege asyrylady. Gaz qubyrlary men qurylystaryna keler bolsaq, joǵary, ortasha jáne tómen qysymdy gaz qubyrlarynyń jalpy uzyndyǵy – 5770 km. Sonyń ishinde joǵary qysym – 144 km, ortasha qysym – 994 km, tómen qysym – 4632 km. Gıdravlıkalyq jarý qondyrǵysynyń sany – 75 birlik. SHGRP sany – 1767 birlik. Bıylǵy 5 qańtardaǵy turmystyq tutynýshy sany – 490 799. Onyń 313 556-i – ujymdyq sektor, 177 243-i – jeke. KBP – 10 265, ónerkásip kásiporyndar – 951, TEK – 19.