Bul pikirdi Almaty qalasy Zań keńesshileri palatasynyń múshesi, ZAN BAR zańgerlik fırmasynyń jetekshisi, «Ádil saılaý úshin» qozǵalysynyń ókili Baýyrjan Baıtaǵurov aıtty.
Búgin ol QR Parlamentiniń Májilisi jáne Almaty qalasynyń máslıhat depýtattaryn saılaýdan habar taratý boıynsha jalpyqalalyq baspasóz ortalyǵynyń alańyndaótken brıfıńke qatysty, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Ol «Zańgerler odaǵy» respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń negizinde «Ádil saılaý úshin» shtaby jumys isteıtinin eske saldy. Shtabtyń mindeti – zańdardy túsindirip, saılaý kezeńinde muqtaj jandarǵa tegin zańgerlik kómek nemese keńes berý.
«Biz úgit-nasıhatpen aınalyspaımyz, biz beıtarap pozısıa ustanamyz, biraq soǵan qaramastan, bizdiń mindetimiz – el halqyn tolyqqandy quqyqtyq aqparatpen qamtamasyz etý», - dedi B.Baıtaǵurov.
Zańger 2023 jylǵy 19 qańtarda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan halqyna Parlament Májilisi men máslıhattar depýtattarynyń kezekten tys saılaýyn ótkizý týraly málimdeme jasaǵanyn eske saldy. Osyǵan baılanysty Memleket basshysy Májilisti taratý jáne máslıhattardyń ókilettikterin merziminen buryn toqtatý týraly Jarlyqtarǵa qol qoıdy.
El Prezıdenti óz Joldaýynda depýtattardyń jańarǵan quramy burynǵy qalpynda jumys isteı beretinine, degenmen, eldi jan-jaqty jańǵyrtýǵa tyń serpin beretinine senim bildirdi.
«Búgin tańǵy saǵat 7-den bastap respýblıka boıynsha saılaý ýchaskeleri ashyldy, onda qazaqstandyqtar ózderiniń azamattyq jaýapkershiligin kórsete otyryp, keshki saǵat 8-ge deıin daýys bere alady», - dep jalǵastyrdy «Ádil saılaý úshin»qozǵalysynyń ókili.
Aıta keteıik, Májilis saılaýy aralas júıe boıynsha ótedi: 69 depýtat (70 paıyz) partıalyq tizim boıynsha, 29 (30 paıyz) bir mandatty okrýgterden saılanady. Oblystar men respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń máslıhattaryna saılaý da aralas júıe boıynsha, biraq 50-den 50-ge deıingi araqatynasta, al aýdandar men oblystyq mańyzy bar qalalardyń máslıhattaryna – bir mandatty okrýgter boıynsha ǵana ótedi. Buǵan deıin tómengi palata men jergilikti ókildi organdarǵa saılaý tek partıalyq tizim boıynsha ótetin. Byltyr aralas júıege kóshýdi kózdeıtin zańnamaǵa ózgerister engizildi.
Elimizde tirkelgen jeti partıa saılaýǵa jiberildi. Bir mandatty okrýgter boıynsha daýys berý nátıjesi boıynsha bólinetin Májilistegi 29 oryn úshin júzdegen kandıdat talasady. Qazaqstan halqy Assambleıasynyń Májilistegi kvotasy alynyp tastaldy. Saılaý búletenderinde «bárine qarsymyn» degen baǵan bolady.
Ortalyq saılaý komısıasynyń málimetinshe, keshe saǵat 18:00-degi jaǵdaı boıynsha OSK elimizdiń barlyq 7 saıası partıasynyń Parlament Májilisi depýtattyǵyna kandıdattardyń partıalyq tizimderin tirkedi, onyń ishinde 281 kandıdat bar, olardyń 107-si - áıel adamdar, jastar jáne múgedektigi bar tulǵalar. Zańǵa sáıkes tizimge engizilgen jalpy sannyń keminde 30 paıyzyn quraıtyn áıelder, jastar jáne múgedekter.
Baýyrjan Baıtaǵurov saılaý ádil ótýi úshin baqylaýshylardyń róli asa mańyzdy ekenin atap ótti.
«Baqylaýshylar prosesti obektıvti túrde baqylaıdy. Baıqaýshylardyń basty mindeti saılaýdyń ádil jáne shynaıy ótýine kómektesý bolǵandyqtan, olar saılaý nátıjesine múddeli bolmaýy kerek. Olar úshin basty qaǵıda – saılaýǵa obektıvti baǵa berý», - dedi B.Baıtaǵurov.
Olar kelesi mindetterdi atqarady.
• Muqıat baqylaý arqyly kózge túsken problemalar men zań buzýshylyqtarǵa nazar aýdarý jáne olardy boldyrmaý
• Halyqqa proses týraly esep berý, problemalardy anyqtaý jáne olardyń saılaý nátıjelerine áserin baǵalaý arqyly daýys berý prosesiniń ashyqtyǵyn arttyrý.
• Saılaýdyń ádildigin, saılaýdyń qanshalyqty «qolaıly» nemese «erkin jáne ádil» ótkenin jáne onyń nátıjeleri saılaýshylardyń erki qanshalyqty kóringenine baǵa beredi.
• Ádil saılaýdy qamtamasyz etý úshin saılaý saıasaty men prosedýralaryna ózgerister engizýdi usynady.
«Baqylaýshy – belsendi azamattyq ustanymy bar, saılaý prosesiniń ashyqtyǵyn qamtamasyz etýdi qalaıtyn jáne oǵan úles qosa alatyn adam», - dedi spıker.
Baıqaýshylardyń quqyqtary men mindetteri «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» Konstıtýsıalyq zańnyń 20-1 babymen retteledi. QR qoǵamdyq birlestikterinen, komersıalyq emes uıymdarynan baıqaýshynyń ókilettigi onyń tegi, aty, ákesiniń aty kórsetile otyryp, jazbasha túrde kýálandyrylýy tıis. Bul qujat baqylaýshyny jibergen uıymnyń mórimen kýálandyrylady jáne baqylaýshynyń jeke basyn kýálandyratyn qujatty kórsetken kezde jaramdy. Qujattar baıqaýshyny tirkeý úshin ol týraly málimetter tizilimine engizilý arqyly saılaý komısıasynyń tóraǵasyna nemese ony almastyratyn adamǵa tabys etiledi. Osylaısha, «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy saılaý týraly» Konstıtýsıalyq zańda ýchaskelik jáne aýmaqtyq komısıalarda aldyn ala tirkelýdiń eshqandaı rásimderi qarastyrylmaıdy; sondaı-aq baıqaýshynyń daýys berý kúni turaqty túrde saılaý ýchaskesinde bolýy talap etilmeıdi, ol óz uıymy jibergen saılaý ýchaskesinen shyǵyp, qaıta kire alady. Jalǵyz shekteý – daýystardy sanaý bastalǵanǵa deıin (jergilikti ýaqyt boıynsha 20:00) saılaý ýchaskesine oralý qajettiligi. Daýystardy sanaý bastalǵannan keıin saılaý ýchaskesinen shyǵyp ketken baıqaýshy daýystardy sanaý júrgizilip jatqan mekemege qaıta kire almaıdy.