17 qarasha – halyqaralyq stýdentter kúni
Qazirgi bilim berý keńistiginde úzdiksiz damýǵa, bilim alýǵa degen umtylys qalypty qubylysqa aınalǵandaı. Alaıda keı adamdar oqýdy kásibı ósýge aparar qural emes, eresek ómirden qashýǵa kómektesetin jaıly "qorǵanyshqa" aınaldyryp alady. Psıhologıada muny "máńgilik stýdent sındromy" dep ataıdy. Bul qubylystyń qandaı sebepteri baryn Aqshamnews.kz tilshisi anyqtap kórdi.
Eresek ómir aldyndaǵy qorqynysh
Keıbir stýdentter ýnıversıtet tabaldyryǵyn attaǵanymen, shyn máninde eresek bolýǵa daıyn emes. Olar kúndelikti ómirde sheshim qabyldaýdan qorqady, jaýapkershilik alýdan qashady jáne ata-ananyń baqylaýynan tolyq ajyraı almaıdy.
Mundaı jaǵdaıǵa shekten tys qamqorlyq jasaıtyn ata-analar aıypty. Olar balasynyń erkin basyp, onyń qalaýymen sanaspaı, mamandyqty da ózderi tańdap, tipti stýdent atanǵan shaqtyń ózinde onyń ómiriniń barlyq qyryn baqylaýda ustaıdy.
Nátıjesinde jas adam óz ómirine qatysty mańyzdy sheshimderdi qabyldaýǵa kelgende taısaqtaıdy. Óz betinshe áreketten góri, oǵan bala kúıinde qala bergen "yńǵaıly".
"Ozat oqýshy" nemese perfeksıonızm qaqpany
Psıhologtardyń paıymynsha, mektepte úzdik oqyǵan, tapsyrmanyń ár útir-núktesine deıin minsiz oryndaıtyn balalar eresek ómirde kóbine teorıaǵa súıenip ómir súrýge úırenip qalady.
Oqý ozattary jaqsy oryndaýshy, biraq kóbine óziniń naqty ne qalaıtynyn anyq biletinderdiń qatarynan bolmaıdy. Qaıta mektepte "úshke" oqyǵandar kóbine ómirge áldeqaıda tez beıimdeledi, óıtkeni olar erterek jaýapkershilik alyp úırengen.
Perfeksıonızm osy kezeńde erekshe baıqalady. Perfeksıonıst:
- isti tek minsiz oryndaı alatynyna sense ǵana bastaıdy,
- sátsizdikten qatty qorqady,
- "áli daıyn emespin" degen sebeppen kásibı ómirge qadam basýdy únemi keıinge qaldyrady.
Sondyqtan olar kásibı turǵydan mamandyqty meńgere tura onlaın kýrstar, vebınarlar, trenıńter tizbeginen shyǵa almaı, shynaıy áreketke kóshýdi shegere beredi.
Óz ornyn taba almaý jáne maqsatsyzdyq
JOO aıaqtaǵan soń jas maman ózin mazalaıtyn suraqtarǵa kezigedi:
- Osy mamandyq maǵan unaı ma?
- Osy salada bolashaq bar ma?
- Óz bilimimmen jaqsy jumys taba alamyn ba?
- Qatelesip, ózime laıyq joldy jabyp almadym ba?
Osyndaı qorqynysh pen kúmán sheshim qabyldaýdy tejeıdi. Nátıjesinde jas adam taǵy da oqýdy jalǵastyrý arqyly óz bolashaǵyn anyqtaýdy keıinge qaldyrady.
Naǵyz "máńgilik stýdent" kim?
Úzdiksiz bilim alatyn jáne ózin damytýǵa umtylatyn adamdardy "máńgilik stýdent" deýge bolmaıdy.
Bul sındrom tek oqýdyń nátıjesin emes, prosestiń ózin bos "qorǵanysh" retinde paıdalanatyndarǵa tán.
Naǵyz máńgilik stýdent:
- alǵan bilimin ómirde qoldanbaıdy,
- ózin únemi " áli daıyn emes maman" sezinedi,
- naqty áreketten góri oqı bergendi jón kóredi.
Máseleni qalaı jeńýge bolady?
1. Problemany moıyndaý
Óz áreketińizdi shynaıy baǵalaı bilińiz: siz shynymen damyp júrsiz be, álde eresek ómirden qashyp júrsiz be?
2. Kidiristiń saldaryn túsiný
Ýaqyt óte beredi, al únemi oqı beretin "stýdenttiń " qurdastary kásibı bıikke kóterilip jatady. Teorıa qoldanylmasa, umytyla bastaıtyny taǵy bar. "Bitpes balalyq" pen qorqynysh nevrozǵa, úreıge ákelýi múmkin. Al psıhologıada "qolaıly ortada" (zona komforta) qalyp qoıý jeke tulǵalyq damýdy tejeıtini belgili.
3. Tájirıbege qadam basý
Shynaıy tájirıbe minsizdikke emes, naqty áreketke negizdeledi. Qatelesý - damýdyń ajyramas bóligi.
4. Psıholog kómegine júginý
Eger sheshim qabyldaý qıyn bolsa, mamandyq tańdaý kezinde kúmán týyndasa, oqýdy syltaý qylyp, sozyp júrgenińizdi túsinseńiz, psıholog nemese kásibı baǵdar berýshi maman baǵyt-baǵdar berýge kómektesedi. Kóp jaǵdaıda máseleniń sebepteri retinde motıvasıanyń tómendigi, óz ornyn tappaý, otbasylyq jaǵdaı, psıhologıalyq erekshelikter atalady.
"Máńgilik stýdent" bolmaý úshin este saqtaıtyn eń mańyzdy qaǵıda
Bilimniń qundylyǵy - ony qoldanýda, iske asyrýda.
Eshkim kásibı jolyn bastaǵanda birden minsiz bola almaıdy. Tabystyń negizi - minsizdikke umtylý emes, tájirıbe jınaý.
Stýdentter kúniniń tarıhy jaıly ne belgili?
Bul kún jastar merekesi ǵana emes, tarıhı mańyzy bar data.
1939 jyly 28 qazanda Pragada fashıserge qarsy shyqqan stýdentterdiń sherýinde medısınalyq fakúltet stýdenti Ian Opletal qaza bolady. Al ony jerleý rásimi jappaı narazylyqqa ulasady.
17 qarashada gestapo stýdentter jataqhanalaryn qorshap, 1200-den astam stýdentti tutqynǵa aldy, al toǵyz stýdent belsendisi birden ólim jazasyna kesildi.
Osy oqıǵalarǵa baılanysty 1941 jyly Londonda ótken halyqaralyq stýdentter kezdesýi 17 qarashany Halyqaralyq stýdentter kúni dep jarıalady. 1946 jyldan beri bul kún jyl saıyn atalyp ótedi.
Búginde bul mereke álemniń kóptegen elinde stýdenttik jastyq, erkindik pen bilimge qushtarlyq sımvoly retinde keńinen atalyp ótedi.