2022 жылдың қаңтарында Ерболат Досаев Алматы әкімі болып тағайындалды. Оның мемлекеттік қызмет пен қаржы секторындағы мол тәжірибесі қаңтар айындағы оқиғалардан кейін елдің ең ірі қаланың экономикалық тұрақтылығын қалпына келтіруде және нығайтуда шешуші рөл атқарды, деп хабарлайды aqshamnews.kz
Экономика және инвестициялар
Шағын және орта бизнес Алматының экономикалық дамуында шешуші рөл атқаруда. 2024 жылдың қорытындысы бойынша ШОБ субъектілерінің өнім шығару көлемі 13,9% - ға 24,9 трлн теңгеге дейін ұлғайды. Алматының ЖӨӨ-дегі ШОБ үлесі 60,3% - ға дейін өсті (2023 ж. – 58,1%). ШОБ секторы жұмыспен қамтудың негізгі көзі болып қала береді, онда қалада жұмыспен қамтылғандардың жалпы санының 90% - ы немесе 972,1 мың адам жұмыс істейді. 2025 жылғы 1 мамырдағы жағдай бойынша белсенді жұмыс істейтін ШОБ субъектілерінің саны 378,9 мың бірлікті құрайды, бұл ағымдағы жылдың басымен салыстырғанда 7,4% - ға артық.
Экология, қаланы абаттандыру
Алматының «бақша қаласы» мәртебесін қайтару бойынша өршіл бағдарлама іске қосылды. 2025 жылдың басынан бері қалада биіктігі 6 метрден асатын 2 мың ірі ағаш отырғызылды. Сонымен қатар, биіктігі 2,5 метрден асатын 20 мыңға жуық көшет және 10 мыңнан астам бұта отырғызылды. Соңғы екі жылда Алматыда 1 миллионнан астам ағаш пен бұта отырғызылды.
Ерболат Досаевтың тапсырмасы бойынша Алматыда заңсыз құрылысты бақылау жұмыстары күшейтілді. 2022 жылдың басынан 2025 жылдың мамырына дейін қалада тиісті рұқсат құжаттарынсыз салынған 88 нысан толығымен немесе ішінара бұзылды. Қаладағы құрылыс қызметін реттеуге бағытталған негізгі құжаттар - қала аумақтарын салу ережелері мен қала құрылысы регламенті қабылданды. Бұл шаралар қауіпсіз, тұрақты және жайлы қалалық ортаны құруға, нүктелік құрылыстың алдын алуға және құрылыс сапасын бақылауды қамтамасыз етуге бағытталған.
Алматының "Бақ қала" мәртебесін қайтару бойынша өршіл бағдарлама іске қосылды. 2025 жылдың басынан бері қалада биіктігі 6 метрден асатын 2 мың ірі ағаш отырғызылды. Сонымен қатар, биіктігі 2,5 метрден асатын 20 мыңға жуық көшет және 10 мыңнан астам бұта отырғызылды. Соңғы екі жылда Алматыда 1 миллионнан астам ағаш пен бұта отырғызылды.
Ерболат Досаевтың тапсырмасы бойынша Алматыда заңсыз құрылысты бақылау жұмыстары күшейтілді. 2022 жылдың басынан 2025 жылдың мамырына дейін қалада тиісті рұқсат құжаттарынсыз салынған 88 нысан толығымен немесе ішінара бұзылды. Қаладағы құрылыс қызметін реттеуге бағытталған негізгі құжаттар - қала аумақтарын салу ережелері мен қала құрылысы регламенті қабылданды. Бұл шаралар қауіпсіз, тұрақты және жайлы қалалық ортаны құруға, нүктелік құрылыстың алдын алуға және құрылыс сапасын бақылауды қамтамасыз етуге бағытталған.
Алматының әр ауданында қала тұрғындарының бастамасымен "Халық қатысатын бюджет" бағдарламасы аясында жобалар сәтті жүзеге асырылды - бұл тұрғындарды қалалық ортаны дамытуға тартудың негізгі құралдарының бірі. Бағдарлама аясында жарықтандыру, орындықтар мен алаңдар орнатылған аулалар жөнделді, саябақтар, скверлер мен жаяу жүргіншілер аймақтары абаттандырылды, жаңа қоғамдық кеңістіктер құрылды.
Мегаполисте қала тұрғындарының бос уақытын өткізуге арналған көптеген орындар пайда болды: қаланың әртүрлі аудандарында өзендер бойында жаңа жағалаулар, демалыс және спорт орындары салынуда. Алматы зағип және нашар көретін оқырмандарға арналған жабдықтармен жабдықталған тәулік бойы жұмыс істейтін заманауи кітапханалар ашылған елдегі алғашқы қала болды. Бұл білім мен әдебиетке қол жетімділікті ыңғайлы және инклюзивті етті. Сонымен қатар, қалада қоғамдық орындарда орналасқан Қазақстан үшін бірегей автоматты түрде өзіне-өзі қызмет көрсету кітапханалары орнатылған.
Саябақтардан жағалауларға дейінгі барлық жаңа және жаңартылатын қоғамдық кеңістіктер әмбебап дизайн принциптерін ескере отырып жасалған. Бұл қала тұрғындарының барлық санаттары үшін ыңғайлы және қауіпсіз қол жетімділікті қамтамасыз етеді: мүмкіндігі шектеулі адамдар, қарт тұрғындар, балалары бар ата-аналар және басқа да қалалық инфрақұрылымды пайдаланушылар.
- Аяқталуға жақын Сайран су қоймасының жағалауын абаттандыру кезінде оның ішкі аумағы әртүрлі қажеттіліктері бар адамдардың қозғалысына толығымен бейімделген.
- Ағымдағы жылы қалалық инфрақұрылымның 32,5 мың нысанын паспорттау жоспарланған. 2030 жылға дейін ерекше қажеттіліктері бар адамдар үшін 3 100 әлеуметтік нысанды бейімдеу көзделген.
- Наурыз айында Н. Сац атындағы балалар мен жасөспірімдерге арналған мемлекеттік академиялық орыс театрының ғимаратын ауқымды қайта құру басталды. Жаңарту тек қасбет пен ішкі бөлмелерге ғана емес, сонымен қатар театрдың техникалық жабдықталуына да әсер етеді.
Көлік және жолдар
Алматыда көлік инфрақұрылымында жинақталған проблемаларды шешу үшін 2030 жылға дейін қаланың көлік қаңқасының мастер-жоспары әзірленіп, бекітілді. Оның негізгі мақсаты-қалалық көлік жүйесін тиімдірек, тұрақты және қала тұрғындарының қажеттіліктеріне бағытталған ету. Жоспардың негізгі мақсаттарының бірі-қоғамдық көліктердегі сапарлардың үлесін 64% - ға дейін арттыру.
Үш жыл ішінде 2 мыңға жуық автобус жаңартылды, ал өткен жылы экологиялық таза қоғамдық көліктің үлесі 53,7% - дан 70% - ға дейін өсті.
Қоғамдық көліктің жылдамдығы мен басымдылығын арттыру үшін 2025 жылы Райымбек даңғылы мен Желтоқсан көшесі бойында бөлінген екі BRT дәлізінің құрылысы басталды. Бұл маршруттар қоғамдық көліктердің кептелістерді айналып өтіп, жылдам жүруіне мүмкіндік береді және сапарларды ыңғайлы етеді.
Сонымен қатар, жол инфрақұрылымын жақсарту және жол қозғалысы қауіпсіздігін арттыру мақсатында үш жыл ішінде 75 км жаңа жол салынды және 650 км жол жөнделді.
Туризм
Алматының экономикалық дамуы оның туристік тартымдылығының өсуімен тығыз байланысты. Туризмнің қала экономикасына қосқан үлесі 3,9% құрайды. 2024 жылы қалаға 2,34 миллион турист келді, бұл өткен жылмен салыстырғанда 14,8% - ға өсті. Қазақстанға келген әрбір екінші шетелдік турист Алматыны таңдайды. Өткен жылы шетелдік қонақтар саны 27% - ға өсіп, 686,3 мың адамға жетті, бұл бүкіл ел бойынша жалпы ағынның 53% құрайды.
Көрсетілген туристік қызметтер көлемі 96,3 млрд теңгеге дейін өсті. Туристік қызметтен қалалық бюджетке түсетін түсімдер де айтарлықтай өсті: 2023 жылғы 47,2 млрд теңгеден 2024 жылы 90,7 млрд теңгеге дейін - 1,9 есеге жуық өсті.
2025 жылы Алматыда туристер ағыны 2,5 млн адам деңгейінде болжануда.
Білім және медицина
Әлеуметтік саланы дамытуға, әсіресе білім беру және денсаулық сақтау сияқты маңызды бағыттарға ерекше назар аударылады. Ерболат Досаевтың бастамасымен «Мектеп автобусы» жобасы сәтті жүзеге асырылды. Жобаның арқасында 16 мыңнан астам оқушы қаланың шалғай аудандарынан оқу орындарына ыңғайлы жетуге мүмкіндік алды. Қалада мектептер біртіндеп бір ауысымдық оқыту форматына көшуде. Оқушы орындарының тапшылығын жою үшін «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында, сондай-ақ жергілікті бюджет қаражаты есебінен жаңа мектептер құрылысы жүргізілуде. Жұмыс істеп тұрған оқу орындарына қосымша толықтырулар салынуда.
Әлеуметтік саланы дамытуға, әсіресе білім беру және денсаулық сақтау сияқты маңызды бағыттарға ерекше назар аударылады. Ерболат Досаевтың бастамасымен «Мектеп автобусы» жобасы сәтті жүзеге асырылды. Жобаның арқасында 16 мыңнан астам оқушы қаланың шалғай аудандарынан оқу орындарына ыңғайлы жетуге мүмкіндік алды. Қалада мектептер біртіндеп бір ауысымдық оқыту форматына көшуде. Оқушы орындарының тапшылығын жою үшін «жайлы мектеп» ұлттық жобасы шеңберінде, сондай-ақ жергілікті бюджет қаражаты есебінен жаңа мектептер құрылысы жүргізілуде. Жұмыс істеп тұрған оқу орындарына қосымша толықтырулар салынуда.
Сондай-ақ Алматыда алғашқы медициналық-санитарлық көмектің бірыңғай стандарты енгізілді, ол бойынша 4 алғашқы медициналық-санитарлық көмек орталығы мен 1 емхана салынды. Соңғы жылдары алғаш рет жедел медициналық жәрдем станциясының автопаркінің тозуын 70% - дан 40% - ға дейін қысқартуға қол жеткізілді. Үш жыл ішінде қала үшін 103 жаңа толық жабдықталған "жедел жәрдем" автокөлігі сатып алынды. Балаларға жедел медициналық көмек көрсету орталығының жаңа қабылдау бөлмесі салынды.
- Бүгінде Саялы шағын ауданында емхана, Айбасов көшесіндегі МСАК орталығы және №4 жедел жәрдем қосалқы станциясының құрылысы жүргізілуде.
- Сондай-ақ, №4 Қалалық клиникалық аурухананы, Бостандық және Наурызбай аудандарындағы емханаларды реконструкциялау жобаларына оң сараптама берілді.
- Өткен жылы денсаулық сақтау министрлігімен бірлесіп 2030 жылға дейін медициналық объектілерді салу мен жаңғыртудың кезең-кезеңімен жоспары бекітілді, ол 32 жаңа денсаулық сақтау объектілерін салуды және 14 қолданыстағы объектілерді жаңартуды көздейді.
Алматыда денсаулық сақтау инфрақұрылымын жаңғыртуды қаржыландыру 2025 жылы 2,6 есе 69,4 млрд теңгеге дейін ұлғайтылды.
Цифрландыру
Мегаполис осы салада көрсетілген барлық қызметтердің 52% -ын қамтамасыз ете отырып, Қазақстанның IT-секторын дамытуда көшбасшы болып табылады. Өткен жылы еліміздегі IT-нарықтың жалпы көлемі шамамен 3 трлн теңгені құрады, оның 1,6 трлн теңгесі Алматыға тиесілі. Жасанды интеллектті қолдана отырып, нақты уақыттағы бейнебақылау технологиясы сәтті қолданылды. 2023 жылы қала әкімдігі Қазақстанда бірінші болып мемлекеттік мектептер мен балабақшаларда кешенді қауіпсіздік жүйесін енгізді.
Бейнемониторинг технологияларын енгізу бойынша Алматының табысты тәжірибесі еліміздің басқа өңірлері үшін үлгі болды, оларда осындай шешімдерді қолдана бастады. Бірыңғай бейнемониторинг жүйесінің жобасы 2022 жылы басталды және бүгінгі таңда 50 мың қалалық камераны қамтиды. Ағымдағы жылдың соңына дейін олардың санын 70 мыңға дейін арттыру жоспарлануда.
Сумен және энергиямен жабдықтау жүйелерін жаңғырту
Үш жыл ішінде Алматыда инженерлік инфрақұрылымды жаңғырту бойынша ауқымды жұмыстар кешені іске асырылды. 620 км сумен жабдықтау желілері және 538 км су бұру желілері салынды және жаңартылды, бұл халықтың 99,6% -ын орталықтандырылған сумен жабдықтауға қосуға және желілердің тозуын 52,86% - ға дейін төмендетуге мүмкіндік берді.
- Медеу ауданының оңтүстік бөлігі үшін 80 мың тұрғынға тұрақты су беруді қамтамасыз ететін сумен жабдықтаудың резервтік схемасы құрылды.
- Электрмен жабдықтау саласында 482,9 км желі жаңғыртылып, салынды. 2024 жылы 223 км электр желілері тартылды, бұл желілердің тозуын 64,5% - ға дейін төмендетті.
2022 жылдың қаңтар айынан бастап Алматы дамудың барлық негізгі бағыттары бойынша сенімді алға жылжуын көрсетті. Тұрақты экономикалық өсу мен инвестициялар тартудан бастап ауқымды абаттандыруға, әлеуметтік инфрақұрылымды жаңғыртуға және цифрлық технологияларды енгізуге дейін. Мегаполис Қазақстанның экономикалық, мәдени, білім беру орталығы ретіндегі мәртебесін нығайта отырып, тез өзгеруде.