پرەزيدەنت تاپسىرماسى
ونىڭ نەگىزگى پرينسيپتەرى – زاڭدىلىق، حاباردارلىق جانە جەدەلدىك
ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگتە ءىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى مارات قوجايەۆ ىشكى ىستەر سالاسىن سيفرلاندىرۋ تۋرالى باياندادى.
سپيكەردىڭ ايتۋىنشا، سالانى سيفرلاندىرۋ ارقىلى بيۋروكراتيادان ارىلتۋ جانە وڭتايلاندىرۋ پروسەسى باستالعان. ناتيجەسىندە پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ نازارى قۇقىقبۇزۋشىلىق پروفيلاكتيكاسىنا، ياعني باستى مىندەتتەرىن ورىنداۋعا باعىتتالۋدا.
- «بارلىق پوليسيا بولىمشەلەرى بەينەباقىلاۋ كامەرالارىمەن جابدىقتالعان. 18 مىڭنان استام بەينەكامەرا ورناتىلعان. بۇل جۇمىس قىلمىستىق اتقارۋ جۇيەسىندەگى مەكەمەلەردە دە ىسكە اسىرىلۋدا. بەينەباقىلاۋدىڭ ارقاسىندا 14 مىڭ وقيعا مەن زاڭ بۇزۋشىلىق انىقتالدى، 79 سۋيسيد پەن 11 تۇرمەدەن قاشۋ ارەكەتىنىڭ جولى كەسىلدى».
ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن مەكتەپتەر مەن قوعامدىق ورىنداردا دا بەينەباقىلاۋ كامەرالارى ورناتىلىپ جاتىر. سونىمەن قاتار، جول قوزعالىسىن قاداعالاۋ پروسەسى دە سيفرلاندىرىلۋدا. اتاپ ايتقاندا، جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىن بۇزۋ فاكتىلەرىن انىقتايتىن اۆتوماتتى جۇيەلەر سانى ارتقان، بۇگىندە ولاردىڭ سانى 18 مىڭنان اسادى. وتكەن جىلدىڭ وزىندە وسى جۇيەلەر ارقىلى 4 ملن استام زاڭ بۇزۋشىلىق انىقتالعان. «مۇنداي كامەرالار جۇرگىزۋشىلەردى تارتىپكە كەلتىرىپ جاتىر. بۇل رەتتە قۇقىق بۇزۋشى مەن پوليسيا اراسىندا تىكەلەي بايلانىس جوق، ياعني زاڭسىز شەشىم قابىلداۋعا مۇمكىندىك تە جوق»، – دەدى ءمينيستردىڭ ورىنباسارى.
ونىڭ ايتۋىنشا، پاترۋلدىك كولىكتەردە ورناتىلعان ءموبيلدى اۆتوماتتى رادارلار دا وسىنداي پرينسيپ بويىنشا جۇمىس ىستەيدى. ءقازىر ەلىمىزدە مۇنداي 84 قۇرال بار، ولار ءوز تيىمدىلىگىن جاقسى كورسەتىپ جاتىر. «وسىنداي ءبىر عانا زاماناۋي رادار ورتا ەسەپپەن 20–25 اۆتوپاترۋلگە تەڭ كەلەتىن بۇزۋشىلىقتار سانىن انىقتايدى. قانداي دا ءبىر تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ نەمەسە فوتوسۋرەتتەر مەن بەينەدەرەكتەردى جويۋ مۇمكىندىگى جوق. بۇزۋشىلىقتار تۋرالى اقپارات دەرەۋ، اۆتوماتتى تۇردە باس پروكۋراتۋرانىڭ ارنايى ەسەپتەر كوميتەتىنە جىبەرىلەدى»، – دەدى م.قوجايەۆ.
سونىمەن قاتار، ەلىمىزدىڭ 16 قالاسىندا «قورعاۋ – ءقاۋىپتى جۇرگىزۋشى» باعدارلاماسى ەنگىزىلگەن. «مىسالى، ءقاۋىپتى جۇرگىزۋشى جول ەرەجەسىن بىرنەشە رەت بۇزىپ كەلە جاتسا، قورعاۋ جۇيەسى ول تۋرالى ينسپەكتوردىڭ پلانشەتىنە دەرەۋ حابارلاما جىبەرەدى. پوليسيا قىزمەتكەرى دەرەۋ ارەكەت ەتىپ، قايعىلى جاعدايدىڭ جولىن كەسەدى. وسىنداي شارالاردىڭ ارقاسىندا جول-كولىك وقيعالارىنىڭ سانى 11%-عا، قازا تاپقاندار سانى 7%-عا، جاراقات الاتىندار 16%-عا ازايدى، جاياۋ جۇرگىنشىلەر اراسىندا قازا بولعاندار 24%-عا تومەندەدى»، – دەدى ىشكى ىستەر سالاسىنىڭ وكىلى.
بۇدان باسقا، پوليسەيلەر ارنايى موبيلدىك قوسىمشاسى بار زاماناۋي بەينەتىركەگىشتەرمەن جابدىقتالعان. سونىڭ ارقاسىندا ولار جەدەل باسقارۋ ورتالىعىنا وقيعا ورنىنان ونلاين ترانسلياسيا جىبەرە الادى. ولاردىڭ بۇل بەينەلەردى جويۋعا جانە وڭدەۋگە مۇمكىندىگى جوق.
- «ازاماتتارعا ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن 102 ءموبيلدى قوسىمشاسى ازىرلەنىپ، ىسكە اسىرىلدى. بۇل ءموبيلدى قوسىمشادا SOS تۇيمەسى كوزدەلگەن. ەگەر ءبىر وقيعا بولىپ، سول تۇيمەگە باسىپ، قوڭىراۋ شالىنسا، وپەراتور ءوتىنىش بەرۋشىنىڭ ورنالاسقان جەرىن دەربەس انىقتاپ، وقيعا ورنىنا جاقىن جەردەگى پوليسيا جاساعىن جىبەرۋگە مۇمكىندىگى بار. بۇگىنگى كۇنى وسى قوسىمشا ارقىلى 206 مىڭ حابارلاما كەلىپ ءتۇستى، ونىڭ ىشىندە 55 مىڭنان استام حابارلاما ءتۇرلى مەسسەندجەرلەر ارقىلى تۇسكەن».
- قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ كودەكسىنە ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر قىلمىستىق ىستەردى تەرگەۋدىڭ تولىق بەينەفورماتىنا كوشۋگە نەگىز بولادى.
- ءىىم حالىقتى قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ تۇجىرىمداماسىن بىرگە تالقىلاۋعا شاقىرادى.
بريفينگتە مارات قوجايەۆ ەلىمىزدە تىركەلەتىن بارلىق قىلمىستىق ىستەردىڭ 96%-ىن، ال اكىمشىلىك وندىرىستەردىڭ 97%-ىن ىشكى ىستەر ورگاندارى جۇرگىزەتىنىن ايتتى. وعان قوسا، مەملەكەتتىك كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ 39 ءتۇرى بويىنشا جىل سايىن 10 ملن استام قىزمەت كورسەتىلەدى. ياعني حالىقپەن ەڭ ءجيى جانە تىعىز جۇمىس ىستەيتىن ورگان – ول پوليسيا.
«ءبىزدىڭ قىزمەتكەرلەردىڭ ىس-ارەكەتىنە قاراپ بيلىك تۋرالى جالپى كوزقاراس قالىپتاسادى. سونى ەسكەرىپ، ءقازىر قازاقستاننىڭ پوليسياسى زاماناۋي سەرۆيستىك مودەلدەرگە كوشىپ جاتىر. ونىڭ نەگىزگى پرينسيپتەرى – زاڭدىلىق، جان-جاقتىلىق، ادەپتىلىك، حاباردارلىق جانە جەدەلدىك. بۇل قوعاممەن بىرگە قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ تۇجىرىمداماسىندا كوزدەلىپ وتىر»، – دەدى م.قوجايەۆ.
تۇجىرىمدامانىڭ باستى ەرەكشەلىگى – قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ سالاسىندا جينالعان جۇيەلىك پروبلەمالاردىڭ سەبەبىن جويۋعا باعىتتالۋى. ستراتەگيالىق قۇجاتتىڭ نەگىزگى باعىتتارى – قۇقىقتىق بۇزۋشىلىقتىڭ تۇپكى سەبەپتەرى مەن جاعدايلارىن جويۋ ارقىلى ازاماتتاردىڭ ءومىرىن، دەنساۋلىعىن جانە مۇلكىن قورعاۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ، ازاماتتاردىڭ ۇمىتىنە ساي كەلەتىن جاڭا فورماتتاعى پوليسيا قۇرۋ بولىپ وتىر. «قۇجات جوباسى ءىىم سايتىندا جاريالانعان، قۇجاتتى تالقىلاۋعا بارلىق بەلسەندى ازاماتتاردى شاقىرامىز»، – دەدى ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى.
بريفينگتە حالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا جۇمىستاردىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن ىشكى ىستەر ورگاندارىندا ىشكى جۇيەلىكتى قايتا قۇرۋ تۋرالى ايتىلدى. بۇگىندە مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى اياسىندا حالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ تۇجىرىمداماسى ازىرلەنۋدە. ونىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى قىلمىستىق پروسەستى وڭتايلاندىرۋ بولىپ تابىلادى. ءقازىردىڭ وزىندە قىلمىستىق ىستەردىڭ 90%-ى ەلەكتروندىق فورماتتا تەرگەلۋدە، بيىل 19 مامىردان باستاپ تەرگەۋدىڭ بەينەفورماتىن ەنگىزۋ جوسپارلانۋدا. بۇل تۋرالى ءجۋرناليستىڭ سۇراعىنا بەرگەن جاۋابىندا ءىىم تەرگەۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى، پوليسيا گەنەرال-مايورى سانجار ءادىلوۆ ايتىپ بەردى. پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداۋ بويىنشا ءبىرىنشى كەزەكتەگى ءىس-شارالار جوسپارىنىڭ نوۆەللالارىنىڭ ءبىرى تەرگەۋشىنىڭ قىسقاشا حاتتاما جاساۋ قۇقىعىن ەنگىزۋ بولىپ تابىلادى.
ءىىم تەرگەۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى اتاپ وتكەندەي، بۇرىن وقيعا بولعان جەردى تەكسەرۋدەن باستاپ، جاۋاپ الۋ، بەتپە-بەت جۇزدەستىرۋ جانە ت.ب. سياقتى نەگىزگى تەرگەۋ ارەكەتتەرىنە دەيىنگى تەرگەۋ ارەكەتتەرىن جۇرگىزۋگە كوپ ۋاقىت جۇمسالعان. تەرگەۋ ارەكەتتەرىنە قاتىسۋشىلار حاتتامانىڭ دايىن بولۋىن بىرنەشە ساعات كۇتۋگە ءماجبۇر بولدى. ەندى بارلىق تەرگەۋ ارەكەتتەرى باسىنان اياعىنا دەيىن ۆيدەوعا جازىلادى. قپك-نىڭ 199-بابىنا ەنگىزىلگەن تۇزەتۋگە سايكەس، تەرگەۋشى تەرگەۋ ارەكەتتەرىنىڭ قىسقاشا مازمۇنىمەن تەرگەۋ ارەكەتتەرى ۆيدەوسىنىڭ قىسقاشا حاتتاماسىن جاسايدى. بۇل از ۋاقىت الادى. «ەڭ ماڭىزدىسىن ايتار بولسام، ءبىز قاراپايىم پوليسيا تەرگەۋىنە كوشۋگە دايىندالىپ جاتىرمىز. قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ كودەكسىنە ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر تەرگەۋ ورگاندارىنىڭ قىلمىستىق ىستەردى تەرگەۋدىڭ تولىق بەينەفورماتىنا كوشۋىنە نەگىز بولادى»، – دەپ تۇيىندەدى ءىىم تەرگەۋ دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى.
«اقشام-اقپارات».
(دەرەككوز: ortcom.kz).