قازاقستان مەن جۇڭگو ءۇشىن ماڭىزدى باستاما ءساۋىر ايىنىڭ ورتاسىندا قولعا الىندى. ەكى تاراپ ءوز ازاماتتارى ءۇشىن ۆيزاسىز رەجيم ەنگىزۋدى جوسپارلاپ وتىر. قۇجاتقا سايكەس، وتانداستارىمىز اسپان استى ەلىندە، ال قىتايلىقتار قازاقستاندا شەكارادان اسقان سوڭ 30 كۇن بولۋىنا رۇقسات ەتىلەدى. بۇل جاڭالىقتى شاعىن جانە ورتا بيزنەس يەلەرى «تاريحي وقيعا» دەپ باعالاپ وتىر. ويتكەنى، جۇڭگو حالىقارالىق ارەنادا ەكونوميكاسى وزىق ەل بولىپ تابىلادى جانە قولايلى ينۆەستيسيالىق احۋالدى قولداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
«ۆيزاسىز رەجيم جۇڭگو مەن قازاقستان اراسىنداعى ەكونوميكانى، تاسىمالدار كەزىندەگى ىسكەرلىك قاتىناستاردى نىعايتادى. ەندى جۇرگىزۋشىلەر قىتايعا ءوز كولىكتەرىمەن كەدەرگىسىز كىرىپ، جۇكتەردى تيەۋ پروسەسىن تولىق باقىلاي الادى. پاندەميا كەزىندە ۆيزالىق رەجيم قاتاڭداي ءتۇستى. سالدارىنان كورشى ەلگە ساپارىمىز ايتارلىقتاي قىسقارىپ، بيزنەسكە كەرى اسەر ەتكەن ەدى. ەندى مۇمكىندىك تۋىپ وتىر»، –دەدى لوگيستيكالىق كومپانيانىڭ ديرەكتورى اربەك بايمۇحامەدوۆ.
«بۇل باستاما لوگيستيكانىڭ دا ىلگەرىلەۋىنە ىقپال ەتەدى. ازىرگە، قىزمەتكەرلەرىمىز ۆيزا الۋعا كەزەكتە تۇر. ەگەر، ۆيزاسىز رەجيم تەزىرەك ەنگىزىلسە، ارىپتەستەرىمىز ءجيى، كەم دەگەندە ايىنا 1 رەت قىتايعا بارۋىنا مۇمكىندىك تۋادى. ءقازىر ساۋدا، بيزنەس وتە قارقىندى دامىپ جاتىر عوي. ءبىزدىڭ دە كاسىبىمىز نارىقتاعى سۇرانىسقا ساي بولۋى ءۇشىن ۆيزاسىز رەجيم «ۇدەتكىش كۇش» بولادى دەپ سەنەمىن»، – دەدى كولىك-لوگيستيكالىق كومپانيانىڭ ديرەكتورى جانگير حاكىمجانوۆ.
لوگيستيكالىق كومپانيا يەلەرىنىڭ سوزىنشە، ۆيزاسىز رەجيم ەكى تاراپتىڭ ىسكەر توپتارىنىڭ اراسىندا بايلانىستى نىعايتادى. جۇك كولىكتەرى دەلدالداردىڭ كومەگىنسىز، ساپالى ءارى ارزان باعادا تاۋار تاسۋىنا مۇمكىندىك تۋماق. ەلىمىزگە قاجەتتى ونىمدەردىڭ باسىم كوپشىلىگى قىتايدان كەلەتىندىكتەن، بۇل قىمباتشىلىق قامىتىن شەشۋگە سەپ بولادى. ال تۋريستىك كومپانيا وكىلدەرى بۇل باستاما ەلىمىزگە تۋريستەر مەن ينۆەستورلاردى كوپتەپ تارتۋعا، وسى سالاعا قاراجات اعىنىن ۇلعايتۋعا ءتيىمدى ەكەنىن العا تارتادى.
«بۇعان دەيىن ۆيزا الۋ ءۇشىن ۇزاق ۋاقىت كۇتىپ، كوپ قاراجات جۇمسايتىنبىز. ءقازىر كوپ مۇمكىندىكتەرگە جول اشىلىپ وتىر. ينۆەستيسيادان بولەك، ەندى ەلىمىزدە تۋريزم سالاسى دا دامي تۇسپەك. حالىقارالىق ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، تۋريست قىدىرىپ كەلگەن ەلدە 11 جۇمىس ورنىن قۇرۋعا جول اشادى. ال ەلگە ساياحاتتاپ كەلگەن 1 شەتەلدىك ازامات ءبىر كۇندە 100 دوللار جۇمسايدى. بۇل دەگەنىمىز – قازاقستاندا ەكونوميكا داميدى، جۇمىسسىزدار ازايىپ، كورىكتى جەرلەرىمىز كوركەيە تۇسەدى دەگەن ءسوز»، – دەدى تۋريستىك كومپانيانىڭ ديرەكتورى اسەم قوزباعاروۆا.
ايتا كەتەيىك، ديپلوماتيالىق كەلىسىم ورناعان ساتتەن باستاپ قازاقستان مەن جۇڭگو ءارقاشان تاتۋ بولىپ، كورشىلىك، دوستىق قاتىناستى بەرىك ۇستانىپ كەلەدى. «ەلىمىز ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ ىشىنەن ءبىرىنشى بولىپ قىتايمەن ۆيزالىق ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزگەنى - قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ارەناداعى بەدەلىن ارتتىرىپ، وتانداستارىمىزدىڭ ءتولقۇجاتىنىڭ ءيميدجىن قالىپتاستىرادى» دەيدى كاسىپكەرلەر. ساۋدا دا وڭتايلانادى، تاڭداۋ كوبەيەدى، قوس تاراپ حالقىنىڭ بەيبىتشىلىگى ارتادى.
«كەزىندە ۆيزا ماسەلەسىنە بايلانىستى اسىعىس بارىپ، اسىعىس كەلەتىن. كوپ جۇمىس شالا ءبىتىپ قالاتىن. قازىرگى كەزدە ەمىن-ەركىن، قايدا باراتىنىن، قالاي جۇرەتىنىن، ۋاقىت جوسپارلاسا، ەمىن-ەركىن جەتەدى دەپ ويلايمىن. ول جاققا بارىپ، كاسىپكەرلەرمەن، ساۋداگەرلەرمەن ساۋدالاسىپ، تاۋارىن كوزبە-كوز كورەدى. ساۋدالاسىپ، ەڭ تومەنگى باعادا الىپ، قازاقستانعا اكەلىپ، ەڭ قولايلى باعادا تۇتىنۋشىلارعا بەرەدى دەپ ويلايمىن. سوندىقتان، وتە ءتيىمدى»،– دەدى كاسىپكەر كەرىمجان رۇستەم ۇلى.
«ەلىمىزدە كىشكەنە بولسا دا ارزانشىلىق بولادى دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، ساپالى ءارى ارزان ويىنشىقتاردى، كيىمدەردى ءوز كوزىمىزبەن كورىپ، اكەلگەننەن كەيىن ورتاداعى جەتكىزۋشىلەردەن پايدا الامىز. حالىققا كىشكەنە بولسا دا ارزان تيەدى. جەكە كاسىپكەر رەتىندە كوزقاراسىم، ماعان بۇل وتە ىڭعايلى. قىتايداعى كاسىپكەر ازاماتتارمەن بىرلەسە وتىرىپ، ينۆەستور تارتا الامىز. سوندىقتان، ەكونوميكا جاعىنان ەلىمىزگە پايدالى دەگەن ويدامىن»،– دەدى كاسىپكەر گۇليا احمەت
ايتا كەتەيىك، اسپان استى ەلى قازاقستاننان بولەك، ءبىرقاتار ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەسى بولىپ تابىلادى. ماسەلەن، 2022 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، قازاقستان، جۇڭگو، ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 31،9 پايىزعا ءوسىپ، 32 ميللياردتان اسا اقش دوللارىن قۇرادى. تەك ەلىمىزدە بۇل كورسەتكىش بىلتىر 24 ميلليارد اقش دولارىنا دەيىن جەتتى. ال ۆيزاسىز رەجيم ەنگىزىلسە، قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسى ايتارلىقتاي داميتىنى ءسوزسىز.