حالقىمىز قىلقان جاپىراقتىلار قاتارىنا جاتاتىن اعاشتىڭ بۇل ءتۇرىن ەجەلدەن قاسيەتتى ساناپ، كيە تۇتقان. ەلدەن ۇزاق ساپارعا شىعاتىن ازامات ارشا اعاشىنىڭ ءبىر تۇتامىن كەسىپ الىپ، بويتۇمار ەتىپ، موينىنا تاققان. ءساۋىر ايىندا گۇلدەگەن ارشا تامىزدىڭ ورتاسىنا قاراي پىسە باستايدى. تۇقىمىنا، تۇرعان جەرىنە قاراي كۇزدىڭ العاشقى ونكۇندىگىنە دەيىن ءونىم بەرەدى.
قارا جەردىڭ قاسيەتىن سەزىپ بىلگەن.
العاش رەت مەن سەنى قۇمنان ەمەس،
كوك ساندىقتىڭ ىشىنەن كەزىكتىرگەم.
يىسكەمەي ءبىز تەگى جاتا المايمىز،
قولعا ۇستاۋعا اجەمنەن باتا المايمىز.
ارشانىڭ شىرپىدايىن ءبىر تالىمەن
ءتىسىن شۇقىپ جۇرەتىن اكەم بايعۇس.
ءبىز سۇراساق: «شىراعىم، ءارى، – دەيتىن، –
اركىم ۇستاپ كەتەدى ءنارىن، – دەيتىن. –
قاسيەتتى ءشوپ، – دەيتىن، – بىلمەيسىڭدەر،
تىسپەنىشكە تاپتىرماس ءدارى دەيتىن» ، – دەپ باستالاتىن اقىن سەرىك تۇرعىنبەكوۆتىڭ «ارشا» ولەڭى ءسوزىمىزدى تۇزدىقتاي تۇسكەندەي.
ارشا 300 جىلداي وسەدى (ءومىر سۇرەدى). قاسيەتتى بولاتىنى – وعان اناۋ-مىناۋ اۋرۋ-سىرقاۋ جولامايدى. سوندىقتان قازاق بالاعا بەسىكتى ارشا اعاشىنان جاساعان، مۇنداي بەسىككە قىزامىق، قارا شەشەك، سياقتى بالەلى اۋرۋلار دارىمايدى. ءبىر ارشا اعاشىنىڭ شىعارعان وتتەگىنىڭ مولشەرى 25–30 ادامنىڭ تىنىس الۋىنا جەتەدى ەكەن. سونىمەن قاتار، 20–25 توننا شاڭ توزاڭدى زالالسىزداندىرادى جانە دە كوكتەمنەن كۇزگە دەيىن ميكروبتاردى جويادى.
وسى قاسيەتتەرىنە قوسا ارشا وتە ادەمى دە سۇلۋ اعاش. ورايى كەلگەندە ايتايىن: وسىنداي قاسيەتىن بىلە تۇرا ارشا ءالى الماتىدا كوگالداندىرۋعا كەڭىنەن پايدالانىلماي وتىر. جاڭا سالىنىپ جاتقان شاعىناۋدانداردا وتىرعىزۋ جۇمىسىن قولعا العان دۇرىس دەپ ويلايمىن.
تامىزدىڭ 10-ى ۇركەر امالى باستالىپ، ايدىڭ 15-ىنە دەيىن جالعاسادى. بۇل مەزگىلدە ءشوپ بۋىنى قاتادى، مالشىلار ءشوپ شابا باستايدى. اۋا رايى قۇبىلىپ تۇرادى: كەيدە ۇزاققا سوزىلعان اق جاۋىن جاۋادى. قوي جاۋىنعا ارقاسىن توسەپ جايىلماي تۇرىپ الادى، مۇنى كەيبىرەۋلەر «قويدىڭ ورازا ۇستاۋى» دەپ اتاسا، كەي جەرلەردە جايلاۋعا شىعىپ ءۇي تىككەندەگى «تۋىرلىق ءجايى» دەپ اتايدى. كەيدە سارشا تامىزعا جالعاسقان قاپىرىق ىستىق بولادى...
وتكەندە اي تىگىنەن تۋدى. كونەكوزدەر ايدىڭ بۇلاي تۋىسىن جاقسىلىققا بالاعان. اۋا رايى شارۋاعا قولايلى بولادى دەپ ەسەپتەگەن. قازاق جۇرتى ايدى كيەلى ساناعان. اي ارقىلى اۋا رايىن الدىن الا بولجاپ وتىرعان.
بۇگىن گريگوريان بويىنشا – 10 تامىز. اي ەسەبىمەن – 23ء-ى، قازاقشا 4 كۇننەن كەيىن تامىز ايى باستالادى. اپتا ايدىڭ العاشقى ون كۇنى مەن باسىنا جانە ورتاسىنا سايكەس كەلىپ تۇر. بۇدان شىعاتىن قورىتىندى – اۋا رايى قۇبىلمالى بولادى، جاڭبىر سيرەكسيدى، جارتىلاي بۇلتتى، كوبىنە كۇن اشىق بولادى. ءبىراق قالاي بولعاندا دا كۇننىڭ جىلىلىعى نەمەسە ىستىعى ساقتالادى.