ءبىزدىڭ ۇلى دالامىزدا ۇلتتىق مەملەكەتىمىز – قازاق حاندىعى شاڭىراق كوتەرگەنشە 20-دان استام ەلدەر مەن ۇلىستار عۇمىر كەشكەن ەكەن.
كەيبىرەۋلەرى قىسقا مەرزىم عانا ءومىر ءسۇرىپ، ارتىندا تارىداي مۇرا قالدىرا الماسا، ساقتار، عۇندار، بايىرعى تۇركىلەر، التىن وردا ءتارىزدى الپاۋىت ساياسي-ەتنيكالىق قۇرىلىمدار الەم تاريحىندا ماڭگى وشپەيتىن شەجىرەلەرىن ءتۇزدى. قازاق حالقى - وسىلاردىڭ تىكەلەي مۇراگەرى ءارى ءوز ورنىندا وتىرعان شىراقشىسى. كەرەي مەن جانىبەك حاندار شاڭىراعىن تىكتەگەن مەملەكەت قاي كۇنى، قاي ايدا دۇنيەگە كەلگەنىن ءبىز بىلمەيمىز. بىلەتىنىمىز – سول ءبىر ۇلى كۇنگە جەتكەنشە بابالارىمىز قۇرىشتاي شىڭدالدى، دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىمەن ارالاستى، ىقپالداستى، جاسامپازدىق الەۋەتى مەن باسەكەلىك قابىلەتىن ارتتىرعان ۇستىنە ارتتىرا ءتۇستى. تاريحتىڭ قاتال سىناعىنا توتەپ بەرگەندەرگە عانا لايىقتى سىباعا بۇيىرادى. وسىناۋ قيلى تاعدىرلار مەن عاسىرلاردىڭ ءمانىن تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز ن.نازاربايەۆ «تاۋەلسىزدىك تاعىلىمى» ماقالاسىندا قىسقا دا نۇسقا تۇيىندەي الىپتى. «ارعىدا ساق، عۇن بابالارىمىز، بەرىدە قاھارمان تۇرىك اتالارىمىز الاساپىران زاماندارداعى الاقۇيىن داۋىلدارعا توتەپ بەرىپ، ۇلى دالادا ۇلىق ۇلىس قۇردى»، - دەلىنگەن وندا. –تالاي جۇرت الاپات سوعىستار مەن ايقاستاردا ۇدەرە كوشىپ، بورداي توزىپ، تاستاي ۇگىلىپ، قۇمداي شايىلىپ كەتكەن زامانداردا قازاقتار تۇرىك جۇرتىنىڭ اتا قونىسىن، قارا شاڭىراعىن ساقتاپ قالدى».
جانە قانداي عاسىرلاردا دەسەڭىزشى! قازاق حاندىعى دۇنيەگە كەلگەن حV عاسىردان وت قارۋىنا قول جەتكىزگەن ەۋروپالىقتار ىرگەلەس ەلدەردى وتارلاعاندى مىسە تۇتپاي، مۇحيتتىڭ ارعى جاعىنداعىلاردى، امەريكا قۇرلىعىن باعىندىرۋعا كىرىستى. ونى تىگىسىن جاتقىزىپ، «ۇلى گەوگرافيالىق جاڭالىقتار» دەيتىنى بار. سونىڭ ەڭ ۇلكەنى 1492 جىلى امەريكانى اشۋ ەدى. بۇگىندە الەمدى اۋزىنا قاراتىپ وتىرعان اقش وتارلىق قامىتىنان XVIII عاسىردىڭ ءىى جارتىسىندا عانا قۇتىلدى. بۇل – بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەيتىن اقيقات.
دەمەك، وتارلاۋ قياناتى بارىنشا اسقىنعان عاسىرلاردا جۇزدەگەن ءالسىز مەملەكەتتەردەي قازاق حاندىعىنىڭ ءبىرجولاتا جوعالىپ كەتپەگەنى – بابالارىمىزدىڭ ۇلى ەرلىگى. مۇندا حاننىڭ دا، قارانىڭ دا، باتىردىڭ دا، ءبيدىڭ دە ۇلەسى بار. تاپ وسى ءۇش ءجۇزجىلدىقتا ۇلتتىق ءبولمىس-بىتىمىمىز – رۋحانياتىمىز، مەنتاليتەتىمىز، كودىمىز تولىق قالىپتاستى. تامىرىمىزدىڭ تەرەڭگە تارتقانى سونشالىقتى ونى پاتشالىق وتارلاۋ دا، كەڭەستىك ەكسپەريمەتتەر دە ۇزە المادى. ماقالادا ءدوپ باسىپ ايتىلعانداي، «دانا بابالارىمىز ءوزىن عانا ەمەس، ادال عۇرپىن، دارحان كوڭىلىن، تازا ءتىلىن، اسەم ءانى مەن قوڭىر كۇيىن، مايەكتى مادەنيەتى مەن باي ادەبيەتىن قوسا ساقتاپ، ۇرپاعىنا اماناتتاي ءبىلدى. تامىرىن دا، تاريحىن دا، كۇش-قۋاتىن دا ۇلى دالادان الاتىن، كوپتەگەن ەتنوس وكىلدەرى تاتۋلىق پەن كەلىسىمدە، بەرەكە-بىرلىكتە بىرگە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءدال وسىنداي ەلدىڭ ۇلى مەن قىزى بولۋ – ءار قازاقستاندىقتىڭ ماڭدايىنا جازىلعان شەكسىز باقىت».
شەكسىز باقىتقا ەسىك اشقان ەكىنشى ۇلى كۇن - 1991 جىلعى 16 جەلتوقسان. سونىڭ الدىندا عانا ەلىمىز كەڭەستىك اتاۋىنان قۇتىلعان بولاتىن. ەندى، مىنە، تاۋەلسىز جاس مەملەكەت - قازاقستان رەسپۋبليكاسى دۇنيەگە كەلدى. جۇرەگى، ساناسى، قانى قازاق جاننىڭ بورىكتى اسپانعا اتپاعانى جوق.
سودان بەرى 30 جىل وتە شىقسا دا، قۋانىشتىڭ ەكپىنى ءالى باسىلعان جوق. ازاتتىققا مەيىرىمىز قاناتىن ەمەس. «قورىققان مەن قۋانعان بىردەي» دەگەن عوي دانا حالقىمىز. شىنىندا دا، قۋانىشتان بىردەڭەنى ءبۇلدىرىپ الۋىمىز بەك مۇمكىن ەدى. ماسەلەن، جەلتوقسان-86-دا كورگەن قورلىق پەن قياناتتىڭ ەسەسىن قايتارامىز دەۋمەن ارانداپ قالۋىمىز وپ-وڭاي ەدى-اۋ. قۇدايعا شۇكىر، ۇلى دالانىڭ ۇلى پەرزەنتتەرى شالالىقتىڭ «سولشىل» اۋرۋىنا ۇرىنعان جوق. قايتا كوپۇلتتى، كوپدىندى حالىقتى مەملەكەتقۇراۋشى قازاق حالقىنىڭ توڭىرەگىنە توپتاستىرا ءبىلدى.
وتىز جىلدىق تاريحى بار تاۋەلسىزدىك ۇلان-عايىر تابىستارمەن كومكەرىلدى. ول «قازاقستان جولى» اتاۋىمەن جاھانعا ءماشھۇر. جاسامپازدىق پەن تابىستىڭ ءبىرسىپىراسىن ەلباسىمىز قاداپ-قاداپ كورسەتكەن ەكەن.
«شەكسىز باقىت» قۇشاعىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىمىز كۇمان-كۇدىكسىز اقيقات. تاريحشى رەتىندە سونىڭ باستاۋ-بۇلاعى قايدا دەگەن سۇراقتىڭ جاۋابىن ىزدەگەندە تاپقانىم مىنالار بولدى:
بىرىنشىدەن، ەل ىشىندە، ازاماتتارىمىزدىڭ قارىم-قاتىناستارىندا ورنىققان تاتۋلىق پەن تىنىشتىق، ءوزارا ىنتىماق پەن سەنىم. بۇلارسىز ءبىر قادام ىلگەرى باسا الماس ەدىك. كەشە عانا ىشكەنى الدىندا، ىشپەگەنى ارتىندا دەگەن رەسپۋبليكالار، ايماقتار سىرتتان جاۋ كەلمەي-اق قىرىق پىشاق بولىپ قىرقىسۋمەن جۇدەگەنى، تيتىقتاعانى كوز الدىمىزدا.
ەكىنشىدەن، ەلىمىزدىڭ ىشكى جانە سىرتقى ساياساتىنىڭ اينا-قاتەسىز دۇرىس انىقتالعانى. بۇل ورايدا پرەزيدەنتتىك بيلىك ينستيتۋتىنىڭ ەنگىزىلۋىنىڭ، 1995 جىلى قابىلدانعان ەكىنشى كونستيتۋسيانىڭ ماڭىزى وراسان زور. قازاق ەلى ءوز تاعدىرىن بۇكىل حالىق سايلاعان پرەزيدەنتىنە سەنىپ تاپسىردى. پرەزيدەنت «قازاقستان - 2030»، «قازاقستان – 2050»، «ۇلت جوسپارى»، جاڭا استانا، «ەۋروپاعا جول»، ەكسپو-2017 سىندى تاماشا جوبالارىمەن تاۋەلسىزدىكتىڭ جاسامپاز الەۋەتىن اشتى. حالىق تا ۇلت كوشباسشىسىن توبەگە كوتەردى.
ۇشىنشىدەن، تاريحتاعى تۇلعانىڭ ءرولى جاڭا الەمدەگى جاڭا قازاقستان جاعدايىندا تولىق اشىلعانى. تاۋەلسىزدىكتەن تۋرا بەس جىل بۇرىن كرەمل كوسەمدەرى قازاقستاندا د.قونايەۆتىڭ ورنىن باساتىن قازاق جوقتاي وڭكيگەن ونەرسىز كولبين دەگەن بىرەۋدى ءبىرىنشى باسشى ورىنتاعىنا قونجيتىپ، وڭباي قاتەلەسكەن ەدى. ىلە-شالا جەلتوقسان كوتەرىلىسى بۇرق ەتتى. ارتى كەڭەستەر وداعىنىڭ ىدىراۋىنا ۇلاستى. ءسوسياليزمنىڭ استان-كەستەڭى شىعىپ جاتقاندا شاشاسىنا شاڭ جۇقتىرماعان تۇلپار تۇلعا ن.نازاربايەۆ ەكەنىن الدىمەن كسرو مويىندادى، سونان سوڭ الەم تانىدى. جاس مەملەكەتتى ورگە سۇيرەۋ باتىل شەشىمدەردى، بولاشاقتى دالمە-دال بولجاۋدى، سەنىمدى سەرىكتەرىن تابۋدى، جاھاندانۋدىڭ جالىنان ۇستاۋدى، شالقايعانعا شالقايۋدى، ەڭكەيگەنگە ەڭكەيۋدى تالاپ ەتتى. ۇلت كوشاسشىسى ۋاقىت ارتقان مىندەت پەن جۇكتى ءمىنسىز اتقارىپ، دىتتەگەن مەجەسىنە جەتكىزدى. بۇل اركىمنىڭ ماڭدايىنا جازىلا بەرمەيتىن باقىت. شەكسىز باقىت.
ءومىر جالعاسۋدا. ەلىمىزدىڭ الدىندا بۇرىنعىدان دا بيىك ءارى جاۋاپتى بەلەستەر تۇر. تاريح كوشى توقتاماۋى كەرەك. سىناقتان سۇرىنبەي ءوتۋ ءۇشىن قانداي شارتتاردى ورىنداۋ مىندەتتى ەكەنىن 23 قاراشا كۇنى Nur Otan پارتياسى ساياسي كەڭەسىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىنداعى سوزىندە ەلباسىمىز ەكجەي-تەگجەيلى ايتىپ بەردى. بۇگىندە ولار «ەلدىكتىڭ جەتى تۇعىرى» اتاۋىمەن جۇزەگە اسىرىلۋدا.
وتانداستارىمىزدى الدا ۇلى كۇن كۇتىپ تۇر.