ينتەرنەتى بار سمارتفون بالا ءۇشىن دە، ەرەسەك ءۇشىن دە ءقاۋىپتى. سيفرلىق الەمنەن حابارى بار (ەرەسەك) ادام ءوزىن قورعار، ال ۇيدەگى بالالار قورعالعان با؟
سوڭعى كەزدە ينتەرنەتتە بالالارعا قاتىسى بار الاياقتىق وقيعالار كوبەيىپ بارا جاتقانعا ۇقسايدى. وسىعان بايلانىستى ەلىمىزدىڭ باس بانكى اتا-انالار مەن پەداگوگتەر قاۋىمىنا ءۇن قاتىپ، بالالاردى ونلاين-قاۋىپتەن قورعاۋ شارالارىن كۇشەيتۋگە شاقىرىپ وتىر.
الاياقتار، ادەتتە، بايلانىسقا شىققاندا ءوزىن تانىس ادام نەمەسە مەملەكەتتىك قىزمەتكەر، يا بولماسا، بەلگىلى ءبىر ۇيىمنىڭ وكىلى رەتىندە تانىستىرىپ، سەنىمگە كىرۋگە تىرىسادى. سونداعى ارام ويى — ءسىز بەن ءبىزدىڭ نەمەسە بالامىزدىڭ جەكە باسىنا قاتىستى مالىمەتتى، بانك كارتاسىنىڭ دەرەكتەرىن، ءقۇپياسوزىن (ءپارولىن) جانە باسقا دا وزىنە كەرەك اقپاراتتى ۇرلاۋ.
الاياقتار ءجيى قولداناتىن ءتاسىل — فيشينگ پەن سپۋفينگ.
فيشينگ. بۇل ءتاسىلدى قولداناتىن الاياقتار وتىرىك سايتقا سىلتەمە جىبەرىپ، بانك كارتاسىنىڭ دەرەكتەرى مەن پارول/كودتى تەرگىزۋگە ۇمتىلادى.
سپۋفينگ. بۇل ءتاسىلدى قولداناتىن الاياقتار ءوزىن بەلگىلى ءبىر ۇيىمنىڭ (بانك، كلينيكا، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى، كوممۋنالدىق مەكەمە) وكىلى رەتىندە كورسەتىپ، الداۋ ارقىلى اقپارات الۋعا تىرىسادى.
ءقاۋىپتىڭ تاعى ءبىر ءتۇرى بار، ول — بالامەن ينتەرنەتتە سويلەسەتىن «ۆيرتۋالدى تانىستار». ولاردىڭ دا بار كوكسەيتىنى — اقشا ۇرلاۋ، پايدا تابۋ، قۇرىلعىنى بۇلدىرەتىن/بۇزاتىن، ۆيرۋس تاراتاتىن سىلتەمە تاراتۋ.
نە ىستەۋ كەرەك؟
ۇلتتىق بانك اتا-انالار مەن پەداگوگتەرگە مىناداي كەڭەس بەرەدى:
بالالارعا ينتەرنەتتە بارىنشا ساق بولۋدى، قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ۇيرەتۋ كەرەك
ءار بالا ءوزىنىڭ، اتا-اناسىنىڭ دەرەكتەرىن ەشكىمگە بەرۋگە بولمايتىنىن ءتۇسىنۋى كەرەك
بالانىڭ سمارتفونىنا «اتا-انا باقىلاۋى» فۋنكسياسىن قوسىپ، انتيۆيرۋس پەن ءقاۋىپسىز رەجيمدى ورناتىپ قويعان ءجون
سەنىمدى ءقۇپياسوز قويىپ، قوس فاكتورلى اۋتەنتيفيكاسيانى (قوسىمشا كودپەن راستاۋدى) ىسكە قوسىپ قويىڭىز
بالانىڭ ونلاين-تولەمدەرىن باقىلاپ تۇرعان دۇرىس
ونلاين-ساۋدا جاساۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە اتا-انانىڭ رۇقساتى قاجەت ەكەنىن ءتۇسىندىرىپ قويىڭىز.
ۇلتتىق بانك كامەلەتكە تولماعان بالانىڭ سيفرلىق كەڭىستىكتەگى قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ — تەك اتا-انانىڭ عانا ەمەس، پەداگوگ پەن بالانىڭ وزىنە دە جۇكتەلەتىن ورتاق مىندەت ەكەنىن ەسكە سالادى. ەگەر الاياقتىققا قاتىستى قوسىمشا سۇراقتار تۋىندايتىن بولسا، 1477 (تەگىن) نومىرىنە حابارلاسىپ، ۇلتتىق بانكتىڭ بايلانىس ورتالىعىنان كەڭەس الۋعا بولادى.