يۋنەسكو باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى سين سيۋي قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەدى
2022 جىلعى 4 قازاندا يۋنەسكو اياسىندا پاريج قالاسىندا (فرانسيا) احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان «احمەت بايتۇرسىن ۇلى جانە رەنەسسانستىق وركەنيەت» تاقىرىبىندا عىلىمي كونفەرەنسيا ءوتتى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
كونفەرەنسياعا يۋنەسكو باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى سين سيۋي، ق ر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ۆيسە-مينيسترى ت.ءى. ەشەنقۇلوۆ، يۋنەسكو جانىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇراقتى وكىلى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ فرانسۋز رەسپۋبليكاسىنداعى جانە موناكو كنيازدىگىندەگى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى گ.م. ارىستانقۇلوۆا، وتاندىق جانە گەرمانيا، تۇركيا، ازەربايجاننان الاشتانۋشى، احمەتتانۋشى عالىمدار قاتىستى.
كونفەرەنسيانى ق ر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ەشەنقۇلوۆ تالعات ءىلياس ۇلى جۇرگىزىپ وتىردى. ت. ەشەنقۇلوۆ يۋنەسكو-نىڭ 41ء-شى باس كونفەرەنسياسى بارىسىندا 2022-2023 جىلدارداعى مەرەيتويلىق داتالارعا قوسۋ تۋرالى ارنايى قارارعا احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويىنىڭ اتاپ ءوتىلۋىنىڭ ەنگىزىلۋى – قازاق ەلىنىڭ تاريحىنداعى ەلەۋلى وقيعالاردىڭ ءبىرى بولىپ قالاتىنىن اتاپ ءوتتى.
سالتاناتتى جيىنعا ارنالعان ق ر پرەزيدەنتى ق.ك. توقايەۆتىڭ قۇتتىقتاۋ ءسوزىن يۋنەسكو جانىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇراقتى وكىلى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ فرانسۋز رەسپۋبليكاسىنداعى جانە موناكو كنيازدىگىندەگى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى گ.م. ارىستانقۇلوۆا وقىدى.
مەملەكەت باسشىسى قۇتتىقتاۋ سوزىندە «احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ «قازىرگى مادەنيەت الدەبىر ۇلتتىڭ، يا ءناسىلدىڭ جاساعان نارسەسى ەمەس، بۇكىل ادامزاتتىڭ بىرلەسە جۇمساعان كۇشى مەن داعدىلارىنىڭ ناتيجەسى» دەگەن ءسوزى يۋنەسكو-نىڭ باستى قاعيداتتارىمەن تىعىز استاسىپ جاتىر» دەپ اتاپ ءوتتى.
يۋنەسكو باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى سين سيۋي قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەدى.
«ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ قازاق ءتىلىنىڭ ءالفاۆيتى مەن گرامماتيكاسىن، ءتىل جانە ۇلتتىق ادەبيەت تەورياسىن جاساۋى قازاق اعارتۋشىلىعىنىڭ ءتاجى ەسەبىندەگى قۇبىلىس رەتىندە مويىندالعان» دەسە، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، بەلگىلى الاشتانۋشى د. قامزابەك ۇلى «الاش مەملەكەتتىلىگى جانە احمەت بايتۇرسىن ۇلى تۇلعاسى» اتتى بايانداماسىندا: «احمەت – ەڭ الدىمەن اعارتۋشى. ول – پوەزيادا دا، كوسەمسوزدە دە، عىلىم-iلiمدە دە اعارتۋشى»، - دەپ اتاپ ءوتتى ءوز بايانداماسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى م.ق. قويگەلدييەۆ.
سونىمەن قاتار اتالعان كونفەرەنسيادا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، احمەت بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ پروفەسسورى ز.م. بازاربايەۆا «احمەت بايتۇرسىن ۇلى – ۇلت ۇستازىنىڭ فەنومەنى»، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ز.ە. قابىلدينوۆ «ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ قوعامدىق-ساياسي قىزمەتى جانە كوزقاراستارى»، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ە. ە. تىلەشوۆ «احمەت بايتۇرسىن ۇلى جانە مۇحتار اۋەزوۆتىڭ عىلىمي تانىمى: ساباقتاستىق پەن ۇقساستىق»، گەرمانياداعى قازاق دياسپوراسى وكىلى، ساياساتتانۋ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ءابدىلقايۋم كەسىجى «ءتىل دەگەن – ۇلت دەگەن ءسوز: احمەت بايتۇرسىن ۇلى قازاق ۇلتىن حالىقارالىق كارتاعا قالاي ورنالاستىردى؟»، انكارا حادجى بايرام ۆەلي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى حۋليا كاساپوعلى چەنگەل «احمەت بايتۇرسىن ۇلى: قازاق اۆتورلارى قايدا جانە قالاي پايدا بولدى؟»، ازەربايجان تىلدەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوسەنتى ەلچين ءالي يبراحيموۆ «احمەت بايتۇرسىن ۇلى جانە ونىڭ 1926 جىلعى باكۋ تۇركولوگيا كونگرەسىندە جاساعان «تۇركى تىلدەرىندە عىلىمي تەرمينولوگيانىڭ قالىپتاسۋ پرينسيپتەرى تۋرالى» بايانداماسى (مۇراعات ماتەريالدارى بويىنشا)» تاقىرىپتارىندا بايانداما جاسادى.
كونفەرەنسيا اياسىندا اياسىندا احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىنە ارنالعان فوتوكورمە ۇيىمداستىرىلىپ، «قازاق وركەنيەتى جانە احمەت بايتۇرسىن ۇلى» تاقىرىبىندا بەينەروليك كورسەتىلدى.
كونفەرەنسيا «احمەت بايتۇرسىن ۇلى. تاڭدامالى شىعارمالارى» (قازاق، اعىلشىن، ورىس، تۇرىك تىلدەرىندە) كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرىمەن اياقتالىپ، قورىتىندىلاندى.