ۋاقىتتى ماقساتتى جۇمساعان جان پايداعا كەنەلەدى!
اقش ونەرتاپقىشى جانە ايگىلى كاسىپكەرى توماس ەديسون «ۋاقىت – ءار ادامنىڭ ەنشىسىنە بۇيىرعان ءارى زايا كەتىرە المايتىن جالعىز كاپيتال» دەپتى. شىنتۋايتىندا، ءسوزىنىڭ جانى بار. سوناۋ XIX عاسىردا ايتىلسا دا، وزەكتىلىگىن ءالى كۇنگە دەيىن ساقتاپ كەلە جاتىر.
شاپشاڭ بولساڭ ۇتاسىڭ. قازىرگى بىزدەر ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان قوعام باسەكەلەستىك پەن شاپشاڭدىقتى تالاپ ەتەدى. بۇرىنعىداي ادامدار ءبىر سارىندى جۇرۋگە مۇرشا جوق. ولاي جاساۋعا دا بولادى. ءبىراق، سويتەر بولساڭىز، كوشتىڭ سوڭىنا قالۋىڭىز بەك مۇمكىن. جوعارىدا ايتىلعان تامسىلدە «كاپيتال» دەگەن ءسوز بار. بۇل وتە ورىندى ايتىلعان. ويتكەنى، قارجى-ەكونوميكانىڭ تىلىمەن ايتقاندا، جەكە تۇلعانىڭ الەۋمەتتىك ستاتۋسى كوتەرىلۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە كاپيتالدى ارتتىرۋ كەرەك. سوندا ءىس وڭالماق، شارۋالار ءوز رەتىمەن شەشىلمەك.
ءاربىر ءسات - اقشا. زامانىندا بەندجامين فرانكلين «ۋاقىت - اقشا» دەپ قىسقا عانا قايىرىپتى. وسى ويدى تەرەڭ تالداپ، ايتار بولساڭىز، ناعىز شىندىق ەكەنىنە كوز جەتكىزەسىز. ۋاقىتپەن ساناسىپ ءىس قىلساڭىز، تومەندەگى ارەكەتتەر ءتىزىمى پايدا بولادى:
- تابىس ارتادى؛
- ىنتا پايدا بولادى؛
- تىرلىگىڭىز قالىپقا تۇسەدى؛
- ماقساتىڭىزعا جەتەسىز؛
تابىس كىلتى – ۋاقىتتا. سول ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانسا، وندا تىرلىگىڭىز قالىپقا ءتۇسىپ، ويلاعان ارمان-ماقساتىڭىزعا جەتەتىنىڭىز انىق. وسى اتالعانداردى كەز كەلگەن ادام ىسكە اسىرا الادى.
جاقىندا امەريكالىق ساراپشىلار جۇرگىزگەن مالىمەتتى كوزىمىز شالدى. سونداعى ولاردىڭ پايىمداۋى ءبىر نارسەگە تۇيىندەلەدى. 2050 جىلعا قاراي الەم مۇلدە باسقا كەيىپتە عۇمىر كەشۋى ىقتيمال. سوندىقتان ولاردىڭ ۇسىناتىن فورمۋلاسى دا بىرەۋ. ول – «ءموبيلدى» بولۋ. كەز كەلگەن ورتادا تەز، جىلدام قيمىلداپ، ءبىر ۋاقىتتا بىرنەشە ءىستى قاتار اتقارۋ كەرەك. شىنىمەن دە وسىنى جۇزەگە اسىرار بولساڭىز، وندا اقشا سىزگە قىزمەت ىستەيدى. تەك تەتىگىن تاۋىپ، جۇيەلى قىزمەت ىستەۋ قاجەت.
عالىمداردىڭ وسى ايتقاندارىنا قوسىلۋعا بولادى. ونداي جانداردى ءجيى كەزدەستىرىپ ءجۇرمىز دە. ءبىردى ەكىگە جالعاپ، ونى ودان ارى ىلگەرىلەتىپ جاتقاندار قانشاما؟! وندايلار تابىستىڭ كوزىن تاپقاندار دەسەك، ءدال تۇجىرىمداعان بولار ەدىك.
سوڭعى ۋاقىتتارى ءبىر ەمەس، بىرنەشە جەردە قاتار ءىس اتقاراتىنداردىڭ قاتارى كوبەيگەن. ءبىر جاعىنان، بۇل دا ءجون. سەبەبى، كۇندە، ءتىپتى ساعات سايىن زامان وزگەرۋدە. كۇنىنە جۇزدەگەن جاڭالىق، ءتۇرلى قىلىق كورەتىن بولدىق. سول سەبەپتى دە قازىرگى ادامزات نارىق زامانىنا ابدەن بەيىمدەلۋدە. ءتىپتى، كەيبىرى سوعان ۇيرەنگەن دە.
تۇيىندەي كەلە، ەڭ باستىسى، جانىڭىزعا جاعاتىن ىسپەن اينالىسقان دۇرىس. جۇڭگو ويشىلى كونفۋسيي «ءوزىڭىزدىڭ جانىڭىزعا جاقىن جۇمىس تاڭداڭىز، سوندا ءومىر بويى جۇمىس ىستەمەگەندەي ءومىر سۇرەسىز» دەپ ايتىپتى. قاي جاعىنان الىپ قاراساڭىز دا، سولاي ەكەنى راس. ويلاعان يگى ىستەرىڭىز ءاردايىم ورىندالسىن دەمەكپىز.