تۇتاس تۇركيانى سارساڭعا سالعان قايعىلى جاعداي ۇلكەننىڭ دە، كىشىنىڭ دە قابىرعاسىن قايىستىردى. «عاسىر اپاتى» رەتىندە سيپاتتالعان بۇل ۇلكەن جەر سىلكىنىسى 500 شاقىرىمدىق اۋماققا اسەر ەتتى. وندا بارلىعى 13،5 ميلليون ادام تۇرعان. تۇركيانىڭ 81 قالاسى جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، زارداپ شەككەن ايماققا قول ۇشىن سوزىپ جاتقانىن تۇتاس الەم كورىپ وتىر. اپات اۋماعىنداعى جۇرتقا كيىم-كەشەك پەن قاجەتتى زاتتار تيەلگەن جۇك كولىكتەرى كۇن-تۇن دەمەي اعىلىپ جاتىر.
ءبىر قۋانىش، ءبىر ءۇمىت. ءۇيىندى استىنان 130، 140، 150 ءتىپتى، 160 ساعاتتان كەيىن دە امان-ەسەن قۇتقارىلعاندار بار. ادامزاتتىڭ سۋسىز 4 تاۋلىك قانا ءومىر ءسۇرۋ ىقتيمالدىعى بار ەكەنىن ەسكەرسەك، مۇنى ناعىز عاجايىپ دەسەك بولادى. گازيانتەپتەگى نۇرداگى اۋدانىندا 155 ساعاتتان كەيىن 9 جاستاعى بالا قۇتقارىلعان. ونى مۋنيسيپاليتەتتەردىڭ ىزدەۋ-قۇتقارۋ توپتارى سەميح ەگە يندجەنى يۋنۋس كايا تۇرعىن ءۇي كەشەنى ءۇيىندىسىنىڭ استىنان تاپقان. تاعى ءبىر جاعداي تۋرالى ايتسام، كءوپ قاباتتى ۇيلەردى تەكسەرۋ بارىسىندا قۇتقارۋشى كومەككە شاقىرعان داۋىس ەستيدى. ءۇمىتىن ۇكىلەگەن حالىق بار كۇشىن دىبىس شىققان جاققا بۇرادى. «ينەمەن قۇدىق قازعانداي» ەڭبەكتىڭ ناتيجەسىندە 44 جاستاعى نايمە شاكار قوقىستىڭ استىنان ءتىرى قۇتقارىلدى. 165 ساعات بويى توزىمدىلىگىمەن تاڭعالدىرعان ازاماتتى جۇرت قول شاپالاقتاپ قارسى الىپ، ومىرگە قايتا كەلۋىمەن قۇتتىقتاپ جاتتى. جەر سىلكىنىسىنەن كەيىنگى 166-شى ساعاتتا تاعى ءبىر تاڭعاجايىپ وقيعا ورىن الدى. ادىيامان پروۆينسياسىنا قاراستى بەسني اۋدانىندا قيراعان عيماراتتىڭ استىندا قالعان 60 جاستاعى ەرەنگۇل وندەر ءتىرى قۇتقارىلدى.
ەرىكتىلەر مەن كاسىبي ماماندار كۇن-تۇن دەمەي قۇتقارۋ جۇمىسىن جالعاستىرا بەردى. ال 170 ساعاتتان كەيىن جەرمەن-جەكسەن بولعان 5 قاباتتى زاماناۋي تۇرعىن ءۇيىنىڭ قازبا جۇمىستارى ەڭبەكتىڭ ەش ەمەستىگىن كورسەتتى. جەر استىنداعى عيماراتتىڭ كىرەبەرىس قاباتىنا جەتكەندە ءومىر ءۇشىن كۇرەسكەن 40 جاستاعى سيبەل كايانى امان الىپ شىعادى.
جەكە ادامداردىڭ كومەگى، جان جىلۋى ءزىلزالادان زارداپ شەككەندەرگە كۇش-قۋات بەرۋدە. مىسالى، مىنا ءبىر جازبا كوپتى جىلاتتى. ەديرنە قالاسىنداعى ميمار سينان سپورت كەشەنىنە وتباسىمەن كەلگەن كىشكەنتاي وقۋشى قىز اتا-اناسىنىڭ كۇندەلىكتى ۇستاۋعا بەرگەن اقشاسىن كونۆەرتتىڭ ىشىنە سالىپ: «بارلىق وتباسى امان قالىپ، بىر-بىرىمەن قاۋىشسا ەكەن» دەپ جازبا قالدىرعان. ال ستامبۇلدان جونەلتىلگەن جاردەم قۇتىسىنان شىققان ماسىگە ءبىر مەيىرىمدى جان: «بۇل مەنىڭ اياعىمداعى ءماسىم. كيىلگەنىن جىبەرگەنىم ءۇشىن كەشىرىم سۇرايمىن، جاڭاسىن الۋعا اقشام بولمادى. مەن جالاڭ اياق جۇرە تۇرارمىن، ايازعا اياعىم ۇيرەنگەن. ال ول جاق بولسا سۋىق»، – دەگەن حات سالىپ جىبەرىپتى. ال تاعى ءبىر قۇتىداعى داپتەر قاعازىندا: «مەن ومەر فارۋك تويكار ۇلكەندەردىڭ مەيرامدا بەرگەن اقشاسىنا العان ءورت ءسوندىرۋ كولىگى ويىنشىعىمدى سىزدەرگە جولدادىم. ءورت ءسوندىرۋشى قىزمەتكەرى بولىپ، بەتونداردىڭ اراسىنان ادامداردى قۇتقارىپ العىم كەلەدى. ءىنىم ەكەۋمىز سىزدەر ءۇشىن كوپ دۇعا ەتىپ جاتىرمىز. اللا جاردەمشىڭىز بولسىن. دالادا قار جاۋىپ جاتىر، سىزدەر ۇسىمەسىن دەپ ءوزىمنىڭ كيىمدەرىمدى جىبەردىم. توڭىپ قالماڭىزدار. سىزدەر ءۇشىن كوپ-كوپ دۇعا ەتەتىن بولامىن»، – دەگەن جازبا كوپتىڭ جۇرەگىن ەلجىرەتتى.
مەن انكارا قالاسىندا تۇراتىندىقتان «قىزىل اي» شاعىناۋدانىنداعى مەترومەن قاتىنايمىن. مەترودا مەشىت بار. بۇگىندە سول جەر لىق تولى ادام. جۇرگىنشىلەرگە ءبىر اياق جول قالدىرعان. قالعان جەرىندە ادامداردىڭ اماندىعىن اللادان سۇراعان حالىق دۇعا ەتىپ وتىرادى.
جەر استى ۇيىندىسىنەن بالالاردىڭ ءدىن امان شىعىپ جاتقانى قۋانتادى. قۇتقارعان 6 جاسار بالاعا دارىگەرلەر تاماق بەرەيىن دەسە، قارنىم اش ەمەس، اتا تاماق بەرىپ ءجۇردى دەپتى. قۇتقارۋشىلار سول جەردە تاعى ادام بار ەكەن دەپ قانداي اتا دەسە، اق كيىم كيگەن اتا، ساقالى بار دەپ ايتىپتى. تاعى ءبىر بالا دا قۇتقارىلعان سوڭ، قارنىم اشقان جوق، ازداپ قورىقتىم. سودان كەيىن اتا كەلىپ، جۇباتتى. «بالام قورىقپا دەپ قاسىما كەپ ءجۇردى»، – دەپتى. بىرنەشە كۇنگى اشتىق پەن سۋىقتان امان شىققان بالالاردىڭ كوبى وسى تەكتەس اڭگىمەلەر ايتقان. اللانىڭ قۇدىرەتىمەن پەرىشتەسى قاقتى دەگەن وسى بولار.
ءقازىر ءزىلزالادان جاپا شەككەن 10 ايماقتىڭ تۇرعىندارىن باسقا قالالارعا ورنالاستىرۋ ءجۇرىپ جاتىر. وسى ورايدا قازاقستان ەلشىلىگى تۇركيادا ءبىلىم الىپ جاتقان قازاقستاندىق ستۋدەنتتەرگە ۇندەۋ جاسادى. «وزدەرىڭىزگە بەلگىلى بولعانداي، 6 اقپاندا تۇركيانىڭ وڭتىستىك-شىعىس ايماعىندا ورىن العان جەر سىلكىنىسى سالدارىنان جاراقات العان ازاماتتاردىڭ سانى ارتىپ كەلەدى. وسىعان بايلانىستى تۇركيا پرەزيدەنتى ەلدەگى جوعارى وقۋ ورىندارى ونلاين ءبىلىم بەرۋگە كوشىرىلەتىنىن حابارلادى. بۇل رەتتە، مەملەكەت مەنشىگىندەگى جوو-داردىڭ جاتاقحانالارى زارداپ شەككەن ازاماتتاردى ۋاقىتشا ورنالاستىرۋ ءۇشىن پايدالانىلاتىن بولادى. ايتا كەتەيىك، تۇركيا بيلىگىنىڭ بۇل حابارلاندىرۋى جەكەمەنشىك پاتەر-جاتاقحانادا، سونداي-اق، جالعا الىنعان پاتەردە تۇرىپ جاتقان ستۋدەنتتەرگە قاتىستى ەمەس»، – دەلىنگەن ەلشىلىك مالىمەتىندە.
تۇركيانىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىنداعى شانلىۋرفا پروۆينسياسىندا باس پروكۋراتۋرا باستاعان تەرگەۋ جەر سىلكىنىسىنەن قيراعان عيماراتتاردا تابىلعان اقاۋلاردى زەرتتەۋدى جالعاستىرۋدا. وسى ءىس بويىنشا 8 ادام قاماۋعا الىنعان.
تەرگەۋ اياسىندا قاماۋعا الۋ جانە جاۋاپ الۋ جالعاسىپ جاتىر. ءزىلزالا كەزىندە 70 مىڭنان استام پوليسيا قىزمەتكەرى، 60 مىڭنان استام جاندارم جانە 1000 جاعالاۋ كۇزەتى قىزمەتكەرلەرى كۇندىز-تۇنى اياعىنان تىك تۇرىپ قىزمەت ەتۋدە. تۇركيادا 99 ەلدەن بارعان 9677 قۇتقارۋشى جۇمىس ىستەپ جاتىر. اراسىندا قازاقستان دا بار.
تۇركياداعى جەر سىلكىنىسى بولعان ايماقتاردا جۇمىس ىستەپ جاتقان قازاقستاندىق قۇتقارۋشىلار 7 ادامدى امان الىپ شىقتى. ءۇيىندى استىندا 72 ساعاتتان استام ۋاقىت جاتىپ قالعان قارت كىسى مەن ەكى جاس جىگىتكە قازاقستاننان بارعان مەديسينا قىزمەتكەرلەرى كومەك كورسەتتى. مۇندا تەمىر-بەتون قۇرىلعىلاردىڭ كەز كەلگەن ۋاقىتتا قۇلاپ كەتۋ ءقاۋپى بار. الايدا، بۇعان قاراماستان، قۇتقارۋ جۇمىستارى ءۇزىلىسسىز ءجۇرىپ جاتىر. ءزىلزالادان زارداپ شەككەندەردى انىقتاۋعا ءيىسشىل يتتەر مەن ارنايى ىزدەۋ قۇرالدارى تارتىلعان. باۋىرلاس ەلدەگى ءزىلزالاعا بايلانىستى ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ تاپسىرماسىمەن ۇكىمەت شۇعىل كومەك رەتىندە 1 ميلليون دوللار ءبولدى. قازاقستاندىق قايىرىمدى جاندار جيناعان گۋمانيتارلىق كومەك كولەمى كۇن سايىن ارتۋدا. ءزىلزالا بولعان ايماقتارعا قازاقستاننان جەتكىزىلگەن 100-دەن اسا كيىز ءۇي ورناتىلىپ جاتىر.