ورتالىق ازيا بۇرىن-سوڭدى بولماعان گەوساياسي شيەلەنىستەن تۋىنداعان ءقاۋىپتى سەزىنەدى
پرەزيدەنت جيىندا سويلەگەن سوزىندە ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن ەۋروپالىق وداق اراسىندا ورناعان ديپلوماتيالىق قاتىناستاردىڭ 30 جىلدىعى قارساڭىندا ءوتىپ وتىرعان وسى كەزدەسۋدىڭ سيمۆولدىق ءمانى بار ەكەنىن ايتتى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
سونىمەن قاتار كەزدەسۋدە ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتى شارل ميشەل، قىرعىزستان پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆ، تاجىكستان پرەزيدەنتى ەمومالي راحمون، وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيويەۆ جانە تۇرىكمەنستان مينيسترلەر كابينەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى حودجامۇرات گەلدىمۋرادوۆ ءسوز سويلەدى.
«ەۋروپالىق وداق ورتالىق ازيانى تەرەڭ تاريحى مەن ورتاق مادەنيەتى بار ءبىرتۇتاس، ىنتىماعى جاراسقان ايماق رەتىندە العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ تانىعانىن ايتقىم كەلەدى. 30 جىل ىشىندە ءبىزدىڭ ەۋروپالىق وداقپەن قارىم-قاتىناسىمىز ايتارلىقتاي دامىدى جانە ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ ەگەمەندىگىن، تاۋەلسىزدىگى مەن تەرريتوريالىق تۇتاستىعىن نىعايتۋعا ىقپال ەتتى. ىنتىماقتاستىقتىڭ بارلىق باسىم سالاسىندا ءوڭىرارالىق ديالوگ ورنادى، الەۋەتىمىز ءالى دە مول. بۇگىنگى جوعارى دەڭگەيدەگى كەزدەسۋ – ساياسي، ەكونوميكالىق جانە گۋمانيتارلىق سالالارداعى كونسترۋكتيۆتى ءوزارا بايلانىستاردى ودان ءارى كەڭەيتۋگە دەگەن ۇمتىلىسىمىزدىڭ ايقىن دالەلى»، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ پىكىرىنشە، ازيا مەن ەۋروپا قۇرلىقتارى شەكتەسەتىن جەردە ورنالاسقان ورتالىق ازيا گەوساياسي ورتالىقتار مەن الەمدىك نارىقتار اراسىنداعى بايلانىستىرۋشى كوپىر سانالادى. سونىمەن قاتار پرەزيدەنت ءوڭىرارالىق ءوزارا ىنتىماقتاستىقتى كەڭ اۋقىمدا دامىتۋعا دەگەن ۇمتىلىس ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى جان-جاقتى ديالوگتىڭ بەرىك ىرگەتاسى بولاتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.
«الەم جىلدام وزگەرىپ جاتىر. ورتالىق ازيا بۇرىن-سوڭدى بولماعان گەوساياسي شيەلەنىستەن تۋىنداعان ءقاۋىپتى سەزىنەدى. بۇگىندە ەۋرازيا كىندىگىندە ءوزارا سەنىم مەن ىنتىماقتاستىق رۋحىن كۇشەيتۋ وتە ماڭىزدى. وسىنداي كۇردەلى كەزەڭدە ورتالىق ازيا مەن ەۋروپادا ورنالاسقان ەلدەردىڭ اراسىنا قابىرعا ەمەس، كوپىر سالۋىمىز كەرەك»، – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسى ساۋدا-ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيسيالىق ىس-ارەكەتتى ىنتىماقتاستىقتىڭ اسا ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى رەتىندە اتاپ ءوتتى. بۇگىندە ەۋروپالىق وداق – قازاقستاننىڭ باستى ەكونوميكالىق ءارى ساۋدا سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى.
«كەيىنگى ون جىلدا ەۋروپالىق وداق ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنە 120 ميلليارد دوللاردان استام ينۆەستيسيا قۇيدى. بۇل، ءىس جۇزىندە، ايماققا تىكەلەي سالىنعان ينۆەستيسيانىڭ 40 پايىزىن قۇرايدى. بۇكىل قارجىنىڭ شامامەن 70 پايىزى قازاقستانعا ءبولىندى. بيىل 8 ايدا قازاقستان مەن ەۋروپالىق وداققا مۇشە ەلدەر اراسىنداعى ساۋدا كولەمى شامامەن 30 ميلليارد دوللارعا جەتىپ، بىلتىرعى وسى كەزەڭمەن سالىستىرعاندا 40 پايىزدان استام ارتتى. قازىرگى تاڭدا ەۋروپالىق كاپيتالدىڭ ۇلەسى بار ءۇش مىڭعا جۋىق كومپانيا قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ءتۇرلى سەكتورىندا جۇمىس ىستەپ جاتىر»، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، ەلدەرىمىز اراسىنداعى ساۋدا-ساتتىقتىڭ قۇرىلىمى اناعۇرلىم تەڭگەرىمدى بولۋى كەرەك.
«قازاقستان ماشينا جاساۋ، تەمىر مەن بولات ءوندىرىسى، تاماق ونەركاسىبى جانە اۋىل شارۋاشىلىعى سەكىلدى سالالاردا جىلىنا قۇنى 1،5 ميلليارد دوللاردى قۇرايتىن 100-دەن اسا وڭدەلگەن ءونىم ۇسىنا الادى. ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىنىڭ كەلەشەگى مول. وزدەرىڭىزگە ءمالىم، جىل سايىن شەتەلگە، سونىڭ ىشىندە ەۋروپالىق وداق ەلدەرىنە 5 ميلليون توننادان استام بيداي ەكسپورتتايمىز. تەك بىلتىر قازاقستاننىڭ ەۋروپا ەلدەرىنە ەكسپورتتالاتىن ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ كولەمى 32 پايىزعا ۇلعايىپ، 630 ميلليون دوللاردان استى. وسى سەبەپتى قازاقستان ەۋروپالىق وداق ەلدەرىنە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى مەن مينەرالدى تىڭايتقىشتاردى جەتكىزۋدى جالعاستىرا الادى. «جاسىل» ەنەرگەتيكا – بۇل بولەك ماسەلە. ءبىز بۇل باعىتتا دا تىعىز جۇمىس ىستەي الامىز. جالپى، قازاقستان مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق جالعاساتىنىنا سەنىم بىلدىرەمىن»، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
جيىن سوڭىندا ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ باسشىلارى جانە ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ءۇشىن بىرلەسكەن مالىمدەمە قابىلدادى.