ايدىڭ 20–25ء-ى كۇندەرى ارالىعىندا ءساۋىر امالى ءوتتى. دالانىڭ ادال قۇستارى: قاز-ۇيرەك، ت.ب. جۇمىرتقا سالا باستادى. 28-29 ساۋىردە سۋىق جەل سوعىپ، ول 2-3 كۇنگە سوزىلادى. توبىلعى مەن قاراعان بۇرشىگىن جارادى. قاريالار بۇل امالدى «توبىلعى جارعان» دەيدى. توبىلعىنىڭ بۇرشىك جارۋىمەن بىرگە، وسىمدىك تامىر جايادى (سولتۇستىك وڭىردە)، كوك شىعادى، تابيعات جاسىل تۇسكە ەنەدى. «توڭ كەتتى، توبىلعى بۇرشىك جاردى» دەپ مالشىلار قۋانادى. ءقازىر وسى امال ءجۇرىپ جاتىر...
توبىلعى – راۋشان گۇلدiلەر تۇقىمداسىنا جاتاتىن كوپ جىلدىق بۇتا. بۇگىندە قازاقستانداعى دالالى، تاۋلى جەرلەردە وسەتىن 10 ءتۇرى بار. توبىلعىنى بابالارىمىز كوپتەگەن اۋرۋلاردى ەمدەۋ ءۇشىن پايدالانعان. توبىلعىنىڭ تۇنباسىمەن ءىرىڭدى جارانى جۋىپ، تازالاعىش رەتىندە دە قولدانعان. بۇل ءتاسىل مەديسينادا ءالى قولدانىلىپ كەلەدى. توبىلعى ءشايىن جۇرەك، باس اۋىرعاندا، جۇيكە جۇيەلەرى شارشاعان كەزدە ءىشىپ وتىرعان.
ايدىڭ سوڭىنا قاراي دالا تاسباقاسى قىسقى ۇيقىسىنان ويانىپ، جەر بەتىنە شىعادى. وسى كەزدە بىرنەشە كۇن قاتارىنان شاڭدى، بوراندى قاتتى جەل سوعادى. ول «تاسباقا داۋىلى» دەپ اتالادى. قىسقى ۇيقىسىنان ويانعان ءالسىز تاسباقا ساۋىتىنىڭ ۇستىندە قالعان قۇم، توپىراقتى وزدىگىنەن تۇسىرە المايدى، سول سوعاتىن داۋىل ۇشىرىپ اكەتەدى. مىنە، تابيعاتتىڭ كەرەمەتى دەگەن وسى ەمەس پە؟
ءۇش كۇننەن كەيىن امالى كوپ، قاربالاسى مول مامىر ايى تابالدىرىقتان اتتايدى. مال تولدەپ، كوگەن كەڭەيىپ، ءورىس كەڭەيىپ، جاڭا تىرشىلىك جار سالادى. قوي قىرقۋ، جىلقى كۇزەۋ، تۇيە جۇندەۋ، بيە بايلاۋ دەگەندەي، قىم-قۋىت تىرشىلىك باستالادى. قۇستاردىڭ ۇيا سالىپ، جۇمىرتقاسىن شايقاۋى، بالاپانىن شىعارۋى وسى ايدىڭ ەنشىسىندە. ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك ايماقتارىندا دالا، ەگىس جۇمىستارى قارقىن الادى.
مامىر ءسوزى كونە تۇركى تىلىندە – توقشىلىق، قوڭدانۋ ۇعىمىن بىلدىرەدى ەكەن. مامىردا ادامنىڭ ەرنى اققا تيەدى، ءسۇت كوبەيەدى ءارى قويۋلانىپ، مايلىلىعى ارتادى. ءساۋىردى «كوك ىشەك ايى» دەگەن بابالارىمىز مامىردى «ماي ىشەك» دەپ اتاۋى تەگىن تەمەس.
قازاقى پايىمنىڭ ايتۋىنشا، ءساۋىردىڭ سوڭى مەن مامىردىڭ باسىندا (27 ءساۋىر مەن 4 مامىر ارالىعىندا) الماتىدا اۋا رايى قۇبىلمالى بولاتىن سىڭايلى. جاۋىن-شاشىن كوبەيەدى، دۇركىن-دۇركىن ەكپىندەتىپ جەل تۇرۋى، نايزاعاي ويناۋى عاجاپ ەمەس. ءبىراق كۇن جىلىلىعىن ساقتايدى.
ءقازىر الماتىدا جەمىس اعاشتارى تۇگەلدەي گۇلدەپ، جايناپ تۇر. ورىك پەن شيە تۇينەك سالا باستادى. ارۋ قالا سان الۋان گۇلدەرىمەن، تولاسسىز تىرشىلىگىمەن ەرەكشە قۇلپىرا تۇسۋدە. كوكتەم شىققانشا الدا ءالى ءبىرقاتار امالدار بارىن ۇمىتپاعان ءجون. «قىزىل جۇمىرتقا»، «ساراتان-زاۋزا»، «قۇرالايدىڭ سالقىنى» امالدارى كەزەك كۇتىپ تۇر. جاڭا ايدىڭ ءۇشىنشى جاڭاسىن كوردىك. كەۋدەسى كوتەرىلىپ، جايلاسىپ جاتىر. مۇندايدى قازاق «وزىنە جايلى، شارۋاعا جايسىز» دەگەن...
مامىر ايىنىڭ العاشقى ونكۇندىگىنە ارنالعان بابالار بولجامى:
*تورعاي ەرتە جۇمىرتقالاسا، كۇن ەرتە جىلىنادى.
*كۇن كوپ كۇركىرەسە، ەگىن، ءشوپ مول شىعادى.
*قۇر مەن ءشىل قۇرقىلداپ پانا ىزدەسە، ۇزاماي بوران باستالاتىنىن بىلدىرگەنى.
*قىرعاۋىل مازاسىزدانىپ، قاتتى ايقايلاسا، جەر سىلكىنەتىن كورىنەدى…
*قۇستار ەرتەمەن جەم ىزدەۋگە اسىقسا، كۇن جاۋىندى بولادى دەپ كۇتكەن ءجون.