TikTok الەۋمەتتىك جەلىسى قازاقستاندىق بالالارعا ءقاۋىپ توندىرە مە، الدە ول باسقا الەۋمەتتىك جەلىلەردەن اسا ءقاۋىپتى ەمەس پە؟
ءمينيستردىڭ مۇمكىندىككە قاتىستى مالىمدەمەسى
22 ساۋىردە مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا بالايەۆا پارلامەنت وتىرىسىندا TikTok الەۋمەتتىك جەلىسىنە توسقاۋىل قويۋ مۇمكىندىگى تۋرالى مالىمدەدى. مينيسترلىك بۇل ماسەلە ارنايى زەرتتەلىپ، تالقىلانىپ جاتقانىن ءمالىم ەتتى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz.
"مينيسترلىكتىڭ اتىنا ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنىڭ قازاقستاندا كامەلەتكە تولماعاندارعا ارنالعان TikTok الەۋمەتتىك جەلىسىنە تىيىم سالۋ تۋرالى ساۋالدارى مەن باستامالارى جولداندى. دەپۋتات ەرلان سايروۆ قازاقستاندىق جاستارعا ارنالعان كونتەنتتى ونلاين-پلاتفورمالاردا رەتتەۋ ماسەلەسىن كوتەردى،" - دەپ حابارلادى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى.
TikTok قاۋىپتىلىگى تۋرالى ماسەلەلەر
مينيسترلىك TikTok بالالاردىڭ پايدالى دۇنيەلەرگە قول جەتكىزۋىن قاتاڭ شەكتەمەيدى دەپ سانايدى. TikTok ونلاين پلاتفورماسىنىڭ ىشكى ەرەجەلەرىنە سايكەس، ونى پايدالانۋ 13 جاستان باستاپ ادامدارعا قول جەتىمدى. سونىمەن قاتار، باسقا الەۋمەتتىك جەلىلەردە دە ۇقساس ەرەجەلەر بار.
"2023 جىلى TikTok ونلاين-پلاتفورماسىندا 8 857 زاڭسىز ماتەريالدار انىقتالدى. 2024 جىلعى 24 ساۋىردەگى جاعداي بويىنشا مەنشىك يەسى 3 511 زاڭسىز ماتەريالداردى جويدى. جىل باسىنان باستاپ 2024 جىلدىڭ 13 مامىرىنا دەيىن TikTok-تا 1 770 زاڭسىز ماتەريال انىقتالدى،" - دەپ حابارلادى ۆەدومستۆودان.
حالىقارالىق تاجىريبە
مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى كەيبىر مەملەكەتتەردە TikTok بۇعاتتالعانىن ەسكە سالدى. مينيسترلىك باسقا ەلدەردەگى TikTok ونلاين-پلاتفورماسىن بۇعاتتاۋ تاجىريبەسىن زەرتتەدى، بۇل ماسەلەنى ەكى نەگىزگى سەبەپپەن تۇسىندىرەدى: ساياسي ىقپال ەتۋ جانە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە ءقاۋىپ ءتوندىرۋ.
"مينيسترلىك ءوز كەزەگىندە باسقا ەلدەردەگى TikTok ونلاين-پلاتفورماسىن بۇعاتتاۋ تاجىريبەسىن زەرتتەدى. حالىقارالىق تاجىريبە كورسەتكەندەي، قوسىمشانى پايدالانۋ نەگىزىنەن ەكى جاعدايدا شەكتەلەدى. ءبىرىنشىسى-قوسىمشا ساياسي ىقپال ەتۋ جانە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە ءقاۋىپ توندىرەتىن قۇرال رەتىندە قاراستىرىلادى. بۇل اسىرەسە گەوساياسي قاقتىعىستارعا قاتىساتىن ەلدەرگە ءتان: اقش، ەو ەلدەرى، وڭتۇستىك-شىعىس ازيا (تايۆان) جانە رەسەي فەدەراسياسى. ەكىنشى-بۇعاتتاۋ ورىنسىز مازمۇننىڭ بولۋىمەن جانە جاسوسپىرىمدەردىڭ (ورتالىق جانە وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى) پسيحيكالىق جانە ادامگەرشىلىك دامۋىنا زيان كەلتىرەتىن اۋديتورياعا تەرىس اسەرىمەن تۇسىندىرىلەدى. وسى ماسەلەلەردى زەردەلەۋ ءۇشىن تەرەڭ تالداۋ جاساۋ قاجەت، ءبىراق ءبىز ءۇشىن قازاقستاندىق پايدالانۋشىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن جانە مۇددەلەرىن قورعالۋىنا باسىمدىق بەرەمىز. دەگەنمەن، باقىلاۋسىز اقپارات اعىنىنىڭ دۇنيەتانىمنىڭ قالىپتاسۋىنا، رۋحاني جانە ادامگەرشىلىك دامۋى مەن بالالاردى تاربيەلەۋگە تەرىس اسەرىنىڭ سالدارىن ەسكەرۋ قاجەت".
مينيسترلىك بۇعاتتاۋ تۋرالى شەشىم قابىلداماۋ ءۇشىن الەۋمەتتىك جەلى اكىمشىلىگى زاڭسىز مازمۇنداعى كونتەنتتى جويىپ، ءوز تاراپىنان بەلسەندىلىك تانىتۋعا تىرىسۋدا.
"تانىمال ونلاين-پلاتفورمالار ەل ازاماتتارىنىڭ ءومىرىنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالعانىن ەسكەرگەن مينسترلىك شەكتەۋ شارالارىن قولدانۋعا مۇددەلى ەمەس. مۇنداي پروبلەماعا تەك قازاقستان عانا تاپ بولمايدى. حالىقارالىق تاجىريبە كورسەتكەندەي، سوڭعى بىرنەشە جىلدا الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە TikTok جۇمىسىنا شەكتەۋ شارالارى قولدانىلۋدا"، - دەپ قورىتىندىلادى مينيسترلىكتە.
تاقىرىپقا وراي
"قازاقستاننىڭ ينتەرنەت قاۋىمداستىعى" زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگىنىڭ پرەزيدەنتى شاۆكات سابيروۆ ايدا بالايەۆا مەن دەپۋتاتتاردىڭ جالپى الەۋمەتتىك جەلىنى بۇعاتتاۋ تۋرالى ەمەس، قۇقىققا قايشى كونتەنتپەن كۇرەس تۋرالى ايتادى دەپ ەسەپتەيدى.
"بۇل TikTok-تى بۇعاتتاۋ تۋرالى ەمەس. مينيستر ايدا بالايەۆا بۇعاتتاۋ فاكتىلەرى تۋرالى ەمەس، زاڭعا قايشى كەلەتىن كونتەنتتەرگە قارسى كۇرەس تۋرالى ايتتى. كوپۇلتتى قازاقستاننىڭ كەلىسىمى مەن بەيبىتشىلىگىنە نۇقسان كەلتىرەتىن ارانداتۋشىلىق حابارلامالاردى پايدالانۋشىلار، اقپاراتتىق بۋللينگ ارقىلى تاراتادى. مەنىڭ ويىمشا، ەشكىم TikTok جۇمىسىن ءىشىنارا نەمەسە تولىعىمەن شەكتەگىسى كەلمەيدى. ءتىپتى ازاماتتاردىڭ ءومىرىن ءمانسىز ەتىپ، ال بلوگەرلەردى تابىسانان شەكتەگىسى كەلمەيدى. ايدا بالايەۆا مەن ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرلان سايروۆ، وكىنىشكە وراي، TikTok-تا كەزدەسەتىن زاڭسىز كونتەنت تۋرالى ايتتى. ءبىراق TikTok وكىلدەرى مۇنداي كونتەنتپەن جانە نەگاتيۆپەن قالاي جۇمىس ىستەيتىندەرىن ايتۋدىڭ ورنىنا، ناۋرىز مەرەكەسى مەن كونكۋرستاردى قالاي وتكىزەتىندەرىن ايتا باستادى. ولار وسىلايشا ۇزاق ۋاقىت جاقسى قارىم-قاتىناس ورناتامىز دەگەن ويدا. وسىنداي ارەكەتتەردەن كەيىن ولاردىڭ ۇزاق ءومىر سۇرۋىنە جانە ىنتىماقتاستىعىنا بايلانىستى ولارعا قويىلاتىن تالاپتار ازاياتىن كورىنەدى؟ ماسەلە وندا ەمەس. الەۋمەتتىك جەلىلەر زاڭ تالاپتارىن ساقتاۋى كەرەك. ولار وزدەرىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىسىندە نە تارالىپ جاتقانىن قاداعالاپ وتىرۋلارى كەرەك"، - دەپ ەسەپتەيدى شاۆكات سابيروۆ.
ءوز كەزەگىندە، زاڭگەر جانەتتا كامەليەۆا قازىرگى الەمدە الەۋمەتتىك مەديانى بۇعاتتاۋ - بۇل ءبىر قادام ارتقا كەتۋ دەپ سانايدى.
"مەنىڭ ويىمشا، بۇكىل الەم بۋللينگپەن كۇرەسىپ جاتقان كەزدە الەۋمەتتىك جەلىنى بۇعاتتاۋ ماسەلەنى شەشپەيدى. بۋللينگ Tik Tok پايدا بولعانعا دەيىن ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدىڭ ءبىر بولىگى بولدى. قورقىتۋ، ۇركىتۋ، قۋدالاۋ، جەكە باسىنىڭ تۇتاستىعىن بۇزاتىن جانە ادامنىڭ قادىر-قاسيەتىنە اسەر ەتەتىن قورلاۋ ءارقاشان بولعان. قالاي بولعاندا دا، مۇنداي قۇبىلىستار ءتيىستى تاربيەنىڭ بولماۋىنىڭ ناتيجەسى بولىپ تابىلادى. مەملەكەت وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ مادەنيەتى مەن تاربيەسىمەن جۇمىس ىستەۋى كەرەك. ءبىرتۇتاس يدەولوگيا، وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى قورعاۋعا تاربيەلەۋ كەرەك. بالالار مەن جاستار ءۇشىن سپورت سەكسيالارى، ۇيىرمەلەر قولجەتىمدى بولۋى ءتيىس. مەكتەپتەردە مەديا ساۋاتتىلىق بويىنشا ساباقتار وتكىزۋ قاجەت"، - دەپ ەسەپتەيدى جانەتتا كامەليەۆا.