جان سەزىمىن قاناعاتتاندىرىپ تۇرۋ قاجەت. سول ءۇشىن ارنايىلاپ تەاترعا بارىپ ءبىر تازارىپ قالدىق. سوندىقتان ىشكى رۋحتى ۇدايى جاڭا تىنىسپەن تولتىرىلسا قۇبا قۇپ ەكەن.
بۇرىننان بەرى قويىلىم كورگىمىز كەلىپ جۇرەتىن. سونىڭ ءۋاقىت-ساتى وتكەن جولى ءتۇستى. جالعىز ەمەس ءوزىم ۇناتقان جانمەن باردىق. مىڭ تاۋبە! باستى ماقسات – ارانى جاقىنداستىرۋ، سىيلاستىقتى ارتتىرىپ ءوزارا تۇسىنىستىكتىڭ شامىن جاعۋ. سول دىتتەگەن نيەتكە ءبىر تابان جەتكەندەيمىز.
ءبىز شىعارماشىلىق ادامى بولىپ ەسەپتەلەمىز. كوپ نارسەنى وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، كەي تۇستا جۇرەكپەن قابىلدايمىز. ويتكەنى ءجۋرناليستىاينالاداعى دۇنيە بەي-جاي قاراي المايدى.
ءبىز بۇل اپتانىڭ ءبىر كۇنىن تەاترعا ارنادىق. سول نيەتىمىز جۇزەگە استى. مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق دراما تەاترىنىڭ «سۇيىكتى مەنىڭ پەرىشتەم» قويىلىمىن تاماشالاپ قايتتىق. اسەرلى ساتتەر، كورگەن-تۇيگەن، ويعا العان دۇنيەلەردى حاتقا ءتۇسىرۋدى ءجون كوردىك.
ساحنانىڭ ءسانى ونەرپاز
زالدا قاراپ وتىرعان ادامعا ءبارى وڭاي سەكىلدى. الايدا ساحنادا قۇلاپ، ءسۇرىنىپ، جىلاپ-سىقتاپ، كۇلىپ-ويناپ، جادىراپ شات-شادىمان بولاتىن ول – اكتەر مەن اكتريسا. باستى رولدەگىلەر قالاي ۇيلەسىمدى وينايدى، ءداپ سولاي قويىلىمنىڭ ءسانى كىرەدى.
اقىن قادىر مىرزا ءالى اكتەر ادامنىڭ جانسىرىن ولەڭ شۋماقتارىمەن عاجاپ سۋرەتتەي ءبىلىپتى.
اقىن ءوز ولەڭىندە:
...ادامنىڭ ءبارى شەتىنەن،
ارتيست بوپ كەتكەم زامان با!
ءبىرقاتار جۇرتتىڭ جارتىسى،
قارا تەر بولىپ ءجۇر بوسقا.
ءبىر باسقا ادام ءارتيسى،
ال ارتيست ادام ءبىر باسقا – دەپتى. قانداي كەرەمەت ونەر ادامىنىڭ جانسىرىن جەتكىزە بىلگەن. وسى جاعىن كوزبەن كورىپ، جۇرەكپەن سەزىندىك. اسەرىمىزدى سوزبەن بەدەرلەۋ مۇمكىن ەمەس. الايدا ىشتەگى سىردى ساحناداعى ونەر ادامى جەتكىزە بىلەدى. ءبىز ويلايمىز ساحنادان اركىم ءوز وبرازىن كورگەن شىعار. وسى سەزىمدى جەتكىزە العان اكتەر مەن اكتريسا دەيتىن قاۋىمعا مىڭ العىس!
كورەرمەن ادەبىن بىلەيىك
تەاترعا بارعان ادام مادەنيەتتى بولسا دەيمىز. ساحنادان ءارتىس جانىن سالىپ ءرولىن سومداپ تۇرعاندا وعان قۇرمەت قاجەت. كەرەك دەسەڭىز شىبىننىڭ ىزىڭى ەستىلمەۋى كەرەك قوي. كورەرمەندەردىڭ شۋلاعانى اكتەرگە ۇلكەن ىڭعايسىزدىق جاسايدى. سونداي كەزدە قويىلىمنان مازا قاشادى.
وسى كۇنى جۇرت ءوزىن سىپايى ۇستاپ ۇيرەنسە ەكەن. سامارتفونعا تەلمىرمەي، ساحناداعى قويىلىمعا ءمان بەرگەنى ابزال. اقىرى الىپ ۇشىپ تەاتر تابالدىعىن اتتاعان ەكەنسىز، اينالاعا كەدەرگى جاساۋ ابەستىككە بالانادى. ءداپ قويلىم ءجۇرىپ جاتقاندا ءبىر كىسى كىرىپ، ەكىنشىسى شىعىپ، ءۇشىنشى تاراپتان بالا جىلاپ جاتسا نە بولادى؟ سوندىقتان اينالاعا ىلتيپاتپەن قاراپ ۇيرەنەيىك. اسپان استى ەلىنىڭ فيلوسوفى كونفۋسيي «وزىڭە نە ىستەگەندى قالاماساڭ، وزگەگە سونى جاساما» دەپتى. وسىدان-اق تۇسىنگەن جانعا، ويلانعان ميعا ءبارى جەتىپ جاتىر.
البەتتە تەاترعا ادام جالعىز بارا قويماس. كوبىنە قۇربى-قۇرداستارىن، بىرگە ويناپ-كۇلىپ جۇرگەن دوس-جاراندارىن ەرتىپ بارادى. سول ساتتە ءبىر اۋىز تىنىشتىق ساقتاپ، نازاردى ساحناعا بۇرىپ ەشكىمنىڭ مازاسىن الماۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتە ءبىلىڭىز. ەگەر ءوزارا داۋىستاپ سويلەسىپ، ەموسيانى جاسىرا المايتىن بولساڭىز، رۋحانيات ورداسىنا باس سۇعىپ قاجەت ەمەس-تى. قاي ۋاقىتتا ءوزىڭىزدى قولعا ۇستاپ، كەم-كەتىك قىلىقتارىڭىزبەن جۇمىس ىستەي بىلەسىز، سول ساتتە كەمەلدەنۋگە بارساڭىز ءتىپتى قاتىپ كەتەدى. بۇل ءوزىڭىزدى تاعىلىم-تاربيەگە ۇيرەتەتىن بىردەن-بىر ءادىس-تاسىل سانالادى.
ءساتى تۇسكەن جۇزدەسۋ
ءبىز تەاتردا قازاقستان حالىق ءارتىسى، ايگىلى رەجيسسەر ەسمۇحان وبايەۆ اعامىزدى كەزدەستىردىك. ەگدە تارتقان جانىندا، دەمەۋشىسىمەن بىرگە قولتىقتاسىپ جاقىنداپ كەلەدى. ورىمىزدان تۇرىپ قۇرمەت كورسەتتىك. ءوز جايىمىزدى بەردىك. كەلبەتتى، ءوڭدى، مىسى باساتىن، وزگەگە ۇقسامايتىن، ءوز سالاسىنىڭ ناعىز بىلگىر، تەاتر قايراتكەرى ەكەنىنە تاعى ءبىر مارتە كۋا بولدىق. ونەر جايىندا ءبىرشاما تىلدەسىپ ۇلگەردىك. قازاقتىڭ «شىمشىق سويسادا قاساپشى سويسىن» دەگەنى راس كورىندى. اكتەرلەردىڭ ساحناداعىن ونەرىن قالت جىبەرمەي قاداعالاپ وتىردى. ارا-اراسىندا بىزگە وي-پىكىرىن ايتتى. قىسقاسى «ءبىر وقپەن ەكى قويان اتۋ» دەگەن وسى شىعار. ءبىر جاعىنان تەاترعا تامساندىق، سونداي-اق ونەر قايتارتكەرىمەن جىلى اڭگىمە ءوربىدى. ارينە باس-اياعى 10 مينۋتتىڭ ىشىندە تالاي دۇنيەدەن حاباردار بولعاندايمىز. بۇيىرسا ءبىر ءساتى تۇسكەن كۇنى اسىقپاي-اپتىقپاي سۇحباتقا ۋاعدالاسقاندايمىز.
نەگىزى بايقاپ قاراساق، ومىردە ارنارسە تەككە ەمەس سياقتى. ءبارىنىڭ قايىرى بار. ءبىر ءىس كەلەسىنىڭ جولىن اشىپ تۇر. ۇرىمتال تۇستى پايدالانا الساڭىز، ءبىراز شارۋانى شالقايتۋعا بولاتىنداي.
ءتۇيىن
ادام دەيتىن روبوت ەمەس قوي. كۇيبەڭ تىرشىلىكتەن قول ءۇزۋ ءۇشىن، جولىن تاۋىپ مادەني ورىندارعا بارىپ تۇرعان ءجون. اگاراكي ءوز-وزىڭىزدى قادىرلەمەسەڭىز، وزگە ءسىزدىڭ كوڭىلىڭىزدى كوتەرمەسى انىق. جان-دۇنيەڭىزدى رۋحاني تازارتقىڭىز كەلسە، تەاترعا بارىڭىز.