بۇگىن، 23 ناۋرىز – «ناۋرىزناما ونكۇندىگى» اياسىنداعى «تازارۋ كۇنى». سونىمەن قاتار، ءار ايدىڭ وسى كۇنى رەسپۋبليكالىق «تازا قازاقستان» ەكولوگيالىق اكسياسى وتكىزىلىپ كەلەدى. بۇل كۇن تازالىق پەن جاڭارۋعا باستايتىن از-ناۋرىزبەن استاسىپ، اۋقىمدى ەكولوگيالىق شارالاردىڭ ماڭىزىن ارتتىرا ءتۇستى.
قالا بويىنشا ۇيىمداستىرىلعان ەكو-شاراعا «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترىنىڭ ۇجىمى دا اتسالىسىپ، تۇرعىنداردى تازالىق جۇمىستارىنا ىنتالاندىردى. ولار جول جيەكتەرىن، سەرۋەن ايماقتارىن، كوگالدار مەن جۇرگىنشىلەر جولدارىن تازالاپ، وزدەرىن جىلى قابىلدايتىن ونەرسۇيەر قاۋىمدى، سونداي-اق بارلىق قالا تۇرعىندارىن ەكولوگيالىق شاراعا بەلسەنە قاتىسۋعا شاقىردى.
ونەرپازدار ۇندەۋى
الماتىلىقتاردى سەنبىلىككە شاقىرعان «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترىنىڭ ءارتيسى، اكتريسا لاۋرا مىرزاحمەتوۆا قالانى تازا ۇستاۋ – ءاربىر ازاماتتىڭ مىندەتى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ول قالا كوركى مەن تازالىعى ءۇشىن قوعامدىق ورىنداردىڭ، ساياباقتار مەن سەرۋەن ايماقتارىنىڭ تازالىعى ەرەكشە ماڭىزدى ەكەنىن جەتكىزدى. تەاتردىڭ ءانشىسى ايسۇلۋ قايىرعازينا كوكتەم – جاڭارۋ كەزەڭى ەكەنىن ايتىپ، جۇرتشىلىقتى وسى كەزدە اينالانى تازا ۇستاپ، كوگالداندىرۋعا شاقىردى.
ونەرپاز ناريمان قاجىمۇرات ۇلى جىل سايىن سەنبىلىكتەرگە قاتىسۋدى داستۇرگە اينالدىرعانىن ايتتى. ونىڭ پىكىرىنشە، «تازالىق – ساۋلىق نەگىزى. بىزگە تازا الەم كەرەك». ونىڭ ارىپتەسى ەلبول قۋانبەك قالا تازالىعىنا ءار ازاماتتىڭ ۇلەسى ماڭىزدى ەكەنىن ايتىپ، بارشا تۇرعىنداردى سەنبىلىككە قاتىسۋعا ۇندەدى.
«الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترىنىڭ» تاعى ءبىر ءارتيسى ەرمەك مەدەنوۆ قوعامدىق شارادان قالىس قالماي، الماتىنى تازا ۇستاۋعا اتسالىسقانىن ايتتى. «الماتى – ءبىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز» اكسياسىنىڭ ۇرپاق تاربيەسىندەگى ماڭىزى زور ەكەنىن اتاپ وتكەن تەاتر ءارتيسى ەرعالي اعايداروۆ:
«تاربيە – تال بەسىكتەن باستالاتىندىقتان، مۇنداي ءىس-شارالاردىڭ جاس بۋىن ءۇشىن ورنى ەرەكشە»، – دەيدى.
ونەر ادامدارىنىڭ پىكىرى
بيبىگۇل ورىنباسار، ارتيست:
«الماتى – ءبىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز» اكسياسى – وتە ماڭىزدى شارا. ءقازىر ەكولوگيالىق ماسەلەلەر بۇكىل الەمدە وزەكتى بولىپ تۇر. سوندىقتان مۇنداي سەنبىلىكتەردىڭ پايداسى زور. ارينە، قالانى تولىق تازارتىپ ۇلگەرمەسەك تە، ءوز ۇلەسىمىزدى قوسۋعا تىرىسامىز. سەبەبى تازالىق – ساۋلىق نەگىزى».
ساتتار ەرۋبايەۆ، ارتيست:
«تازالىق جۇمىستارىنا جاۋاپتى ارنايى مەكەمەلەر بار، ءبىراق بۇل كوپشىلىكتىڭ جۇمىلا كىرىسۋىمەن عانا ناتيجەلى بولماق. مۇنداي ۇجىمدىق ەڭبەكتى حالقىمىز «اسار» دەپ اتاعان. قالا تازالىعىنا ۇلەس قوسۋ – ءار ازاماتتىڭ پارىزى. بۇل تەك سەنبىلىك ەمەس، حالىقتىق مەرەكەگە اينالۋى كەرەك. ەڭ باستىسى – بۇل كەلەشەك ۇرپاققا ونەگە. بالالارعا تازالىقتىڭ ماڭىزىن كورسەتىپ، ولاردى تابيعاتتى ايالاۋعا ۇيرەتۋ قاجەت».
وڭداسىن بەسىكباسوۆ، اكتەر:
«ەگەر تۇراتىن جەرىمىز تازا بولسا، اۋامىز دا تازا بولادى. بۇل – ءبىزدىڭ نەمەرە-شوبەرەلەرىمىزدىڭ دەنساۋلىعى ءۇشىن ماڭىزدى. مۇنداي سەنبىلىكتەر اي سايىن ۇيىمداستىرىلىپ، تۇراقتى تۇردە وتكىزىلىپ تۇرۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. ءبىراق ارنايى ءىس-شارانى كۇتپەي-اق، ءار ادام كۇندەلىكتى جۇرگەن جەرىن تازا ۇستاسا، قالامىز كوركەيە تۇسەر ەدى».
قالا تۇرعىندارىن سەنبىلىككە شاقىرۋ
«الماتى – ءبىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز!» ۇرانى اياسىنداعى «تازارۋ كۇنى» اكسياسى قالانىڭ بارلىق اۋداندارىن قامتىدى. شارانىڭ باستى ماقساتى – قالانى تازا ۇستاۋ، قالا تۇرعىندارىنىڭ ەكولوگيانى قورعاۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋ جانە جوعارى تازالىق مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ. كەزەكتى ەكولوگيالىق اكسياعا «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترى ۇجىمىنان وزگە دە ونەرپازدار قاتىسىپ، تۇرعىنداردى يگى ىسكە ۇلەس قوسۋعا شاقىردى.
وكتەم التايەۆ، ءانشى:
«الماتىدا ءوتىپ جاتقان ەكولوگيالىق ناۋقانعا قاتىسىپ، ەرەكشە كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇيگە بولەندىم. ناۋرىز بەن رامازان ايىنىڭ وسىنداي شارامەن تۇسپا-تۇس كەلۋى ەرەكشە اسەر سىيلادى. بۇل اكسيا جوعارى دەڭگەيدە ءوتىپ جاتىر. الماتىنى سۇيەيىك، تازا ۇستايىق! ءبىزدىڭ سۇيىكتى قالامىز ءاردايىم جۇرەگىمىزدە!»
اسحات تارعىن، ءانشى:
«الماتى – ءبىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز»، سوندىقتان ءار تۇرعىن ونىڭ تازالىعىنا ۇلەس قوسۋى كەرەك. ونەر ادامدارى دا بۇل باستامادان قالىس قالماي، قالانىڭ كوركەيۋىنە ءوز ۇلەستەرىن قوسىپ جاتىر. سەنبىلىككە شىعىپ، قاعاز، پلاستيك بوتەلكەلەر مەن وزگە دە قوقىستاردى جيناۋدى ادەتكە اينالدىرعانىمىز ءجون. قالا – بارىمىزگە ورتاق، سوندىقتان تازالىقتى اركىم وزىنەن باستاۋى ءتيىس. ەگەر ءار تۇرعىن تازالىققا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراسا، تابيعاتىمىز تازا، قالامىز اسەم ءارى جايلى بولارى ءسوزسىز».