ءقازىر دۇكەن سورەلەرىندە قاپتاعان ءتاتتى سۋسىندار كوزدىڭ جاۋىن الادى. اسىرەسە، قازىرگىدەي اپتاپ ىستىقتا سالقىن ءارى ءتاتتى سۋسىن ءشولدى قاندىرىپ، سەرگەكتىك سىيلايتىنداي كورىنەدى. ءيا، اسەرى سونداي كورىنگەنمەن، ءتاتتى ءارى گازدالعان سۋسىنداردى ءجيى تۇتىنۋ ۋاقىت وتە كەلە دەنساۋلىققا كەرى اسەرىن بەرمەي قويمايدى، دەيدى ماماندار.
سۋرەت: shutterstock.com
ەندوكرينولوگ گۇلجان امانباي گازدالعان ءتاتتى سۋسىنداردىڭ اعزاعا زيانى تۋرالى بىرنەشە جىلدان بەرى دابىل قاعىپ كەلەدى. الايدا بۇل ەسكەرتۋگە قۇلاق اساتىندار سانى از. ءبىراق ءبىر ستاكان ءتاتتى سۋسىن دەنساۋلىققا قانداي ءقاۋىپ اكەلەتىنىن ءبىرى بىلسە، ءبىرى بىلە بەرمەيدى.
قانت سوققىسىنىڭ سوڭى سوراقى بولۋى مۇمكىن
ماسەلەن، ءبىر عانا بانكا (330 مل) Coca-Cola قۇرامىندا 35 گ-عا دەيىن قانت بولادى. بۇل – ادامنىڭ كۇندەلىكتى تۇتىنۋى ءتيىس مولشەرىنەن الدەقايدا كوپ. مۇنداي سۋسىنداردى كۇندەلىكتى ءىشۋدىڭ سالدارى كەلەسىدەي تىزىمدەگىدەي كەرى اسەرگە جەتكىزۋى مۇمكىن:
- سەمىزدىك
- ينسۋلينگە توزىمدىلىك جانە ءىى تيپتەگى قانت ديابەتى
- ءتىس ەمالىنىڭ بۇزىلۋى
- اسقازان-ىشەك جولىنىڭ بۇزىلىستارى
جاسىرىن قاۋىپتەر: فوسفور قىشقىلى مەن كوفەين
ءتاتتى سۋسىنداردا فوسفور قىشقىلى مەن كوفەين دە بار. فوسفور قىشقىلى اعزادان كالسييدى «شايۋ» ارقىلى سۇيەك ءتىنىن السىرەتىپ، وستەوپوروز ءقاۋپىن ارتتىرادى. ال كوفەين – تاۋەلدىلىك تۋدىراتىن، جۇيكە جۇيەسىن قوزدىرىپ، ۇيقىسىزدىققا سوقتىراتىن زات.
«ءسىز Coca-Cola ءىشىپ وتىرمىن دەپ ويلايسىز، شىن مانىندە، ءسىز اعزاڭىزدى كۇن سايىن قىشقىلعا مالىپ، ونى توتىقتىرىپ جاتىرسىز»، – دەيدى دارىگەر.
سۋسىنداعى pH دەڭگەيى سىركە سۋىنان كەم تۇسپەيدى
ءتاتتى گازدالعان سۋسىنداردىڭ رن دەڭگەيى شامامەن 2.5. بۇل دەگەنىمىز – سىركە سۋىمەن بارا-بار كورسەتكىش. مۇنداي قىشقىلدىلىق:
اسقازاننىڭ شىرىشتى قاباتىن تىتىركەندىرەدى، گاستريت پەن اسقازان جاراسىنىڭ ءقاۋپىن كۇشەيتەدى، اعزانى توتىقتىرىپ، وتتەگىنىڭ تاسىمالىن تەجەيدى
دارىگەردىڭ ايتۋىنشا، ءدال وسى سەبەپتەن تەرى قۇرعاۋى، شاشتىڭ ەرتە اعارۋى، ءتىستىڭ ۇگىتىلۋى، ەرتە قارتايۋ جانە سوزىلمالى اۋرۋلاردىڭ دامۋى ورىن الادى.
جيناقتىق اسەر – كەيىن كەش بولماۋى ءۇشىن
«ادام 13 جاسىنان باستاپ، قانداي ءومىر سالتىن قالىپتاستىرادى، 25-30 جاسىندا سونىڭ ناتيجەسىن كورەدى. كەز كەلگەن نارسەدە جيناقتىق اسەرى بولادى، ءوازىر قالىپتاستىرعان ادەتتىڭ كەيىن اسەرى بولماي قويمايدى نەمەسە نە ەكسەڭ، سونى وراسىڭ»، – دەيدى گۇلجان امانباي.
دەمەك، ماماننىڭ پايىمىنشا، ءتاتتى سۋسىن ءىشۋدى ەرتە باستاعان جانە ونى ۇنەمى تۇتىنعان ادامدا 10-15 جىلدان كەيىن ينسۋلت، ينفاركت، ديابەت، ارتريت، السگەيمەر اۋرۋلارى تۋىنداۋى مۇمكىن.
«ءبىر ستاكان ءتاتتى سۋسىن ءسىزدىڭ ماگنيي، كالسيي سەكىلدى پايدالى ەلەمەنتتەرىڭىزدى جاعىپ جىبەرەدى. B توبى دارۋمەندەرىنىڭ تاۋسىلۋىنا الىپ كەلەدى. ال بۇل – تىكەلەي جاسۋشانىڭ وتتەگىمەن قورەكتەنۋىن تەجەيتىن فاكتور. وتتەگى جەتىسپەسە، اۋرۋ اعزادا ۇيا سالادى»، – دەيدى دارىگەر.
ءقاۋىپ تەك قانتتا ەمەس
ءتاتتى سۋسىندارداعى كومىرقىشقىل گازى دا اعزاعا زياندى. ول:
- ءىشتىڭ كەبۋىنە
- اسقازان-ىشەك جولىندا قىسىمنىڭ ارتۋىنا
- ءىش قاتۋ نەمەسە ءىش وتۋمەن بايلانىستى ماسەلەلەرگە سوقتىرادى.
امەريكالىق عالىمدار سوڭعى 30 جىلدا بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىندا ءتاتتى گازدى سۋسىنداردى تۇتىنۋ 23%-عا ارتقانىن ايتادى. بۇل – سەمىزدىكتىڭ دە ارتۋىنا سەبەپشى باستى فاكتورلاردىڭ ءبىرى.
دارىگەر گۇلجان امانباي قىزىنىڭ بولجامىنشا، ەگەر جاعداي وزگەرمەسە، الداعى 3-4 جىلدا بالالار ەندوكرينولوگىنا ۇزىن-سونار كەزەك پايدا بولماسىنا كەپىلدىك جوق.
سۋدىڭ ورنىن باسا المايدى
كوپشىلىك ءتاتتى سۋسىندى اۋىز سۋدىڭ ورنىنا ىشەدى. الايدا بۇل اعزانى سۋسىندانىپ جاتقانداي كورسەتىپ، شىن مانىندە سۋسىزدانۋعا اكەلەدى. دارىگەردىڭ سوزىمەن ايتساق، بۇل – «قانشا ىشسەڭ دە، ءشولدىڭ قانباۋى».
نە ىستەۋ كەرەك؟
- اۋىزسۋ نەمەسە مينەرالدى سۋ ءىشۋدى داعدىعا اينالدىرۋ
- ءتاتتى سۋسىنداردان بىرتىندەپ باس تارتۋ
- بالا جاستان پايدالى ادەتتەرگە باۋلۋ
- گازدالعان سۋسىنداردىڭ اعزاعا تيگىزەر كەرى اسەرىن ءبىلۋ
«ءتاتتى سۋسىن – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى. ودان باس تارتۋ – ەڭ قاراپايىم، ءبىراق ەڭ ماڭىزدى قادام»، – دەيدى دارىگەر.