الماتىلىق ءبىر توپ جۋرناليست تۇركيانىڭ استاناسى - انكاراعا بارىپ، تاعىلىمدامادان ءوتىپ كەلدىك. بۇل تاجىريبە الماسۋ ساپارىنا تۇرىك ىنتىماقتاستىق جانە ۇيلەستىرۋ اگەنتتىگى («TIKA») قولداۋ ءبىلدىردى.
«TIKA» تۋرالى...
تاعىلىمدامانىڭ باستى قولداۋشىسى تۇركيا ىنتىماقتاستىق جانە ۇيلەستىرۋ اگەنتتىگى (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı، قىسقاشا — TİKA) ەكەنىن ايتتىق. ءبىزدىڭ ەل ءۇشىن اتى تانىس «TIKA»-نىڭ اتقارعان شارۋاسى شاش-ەتەكتەن. 30 جىلدان استام تاريحى بار ۇيىمنىڭ قىزمەتىندە تۇركى تىلدەس ەلدەر مەن قاۋىمداستىقتارعا باسا نازار اۋدارىلادى. دامۋشى ەلدەرگە رەسمي دامۋ كومەگىن ۇيىمداستىراتىن TİKA-نىڭ العاشقى ۇيلەستىرۋ كەڭسەلەرىنىڭ ءبىرى ءبىزدىڭ ەلدە اشىلعان. مەكتەپ اشۋ، كىتاپحانا سالۋ، شاكىرتاقى تولەۋ، انا مەن بالا دەنساۋلىعىن ساقتاۋ، اۋىز سۋ جۇيەسىن ورناتۋ سياقتى ومىرلىك ماڭىزدى جوبالار – «TIKA» جاساعان جۇمىستىڭ ءبىر بولىگى عانا. قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن العاش مويىنداعان باۋىرلاس ەلدىڭ ءبىزدىڭ ساپارىمىزعا بىلدىرگەن قولداۋى دا قازىرگى زامانعى مەديانارىقتاعى جاڭاشىلدىقتى ارتتىرۋعا سەپ بولاتىن، ءوزارا تاجىريبە الماسقان ماڭىزدى جوبانىڭ ءبىرى بولدى.
«TIKA» تاريحىنان...
ءبىز ءۇشىن تاۋەلسىزدىكتىڭ اق تاڭى اتقان تۇستا تۇركيا ەگەمەن ەلدەرمەن ءتىل، تاريح، مادەنيەت جانە ەتنيكالىق قارىم-قاتىناستاردىڭ قايتا جاندانۋىنا جول اشتى. سول شاقتا وسى بايلانىستاردى تەرەڭدەتىپ، ىنتىماقتاستىقتى جۇيەلى تۇردە ۇيىمداستىرىپ، جۇزەگە اسىراتىن قۇرىلىم قۇرۋ قاجەتتىگى تۋىندادى. وسىنداي قاجەتتىلىكتەن تۇركى مەملەكەتتەرى مەن قاۋىمداستىقتارىنىڭ دامۋىنا جاردەمدەسۋ دەگەن ۇلى ميسسيانى ارقالاعان ۇيىم ومىرگە كەلگەن.
TİKA-نىڭ تۇركىستانعا نە قاتىسى بار؟
تۇركيانىڭ ىنتىماقتاستىق جانە ۇيلەستىرۋ اگەنتتىگى بارىن بىلگەنمەن، ءبىزدىڭ تۇركىستانعا نە قاتىسى بارىن بىلمەپپىن، دارىسپەن قاتار جۇرگەن مادەني باعدارلاما اياسىندا قالانىڭ ورتاسىندا ورنالاسقان اگەنتتىكتىڭ عيماراتىنا بارعاندا سۇراعىما جاۋاپ الدىم.
TİKA باسشىسى ابدۋللا ەرەننىڭ ورىنباسارى فاھريە حانىم بۇل مەكەمەنىڭ الەم ەلدەرىنە كورسەتكەن كومەگىن، جاساعان يگى ىستەرىن سلايد ارقىلى تانىستىرىپ ءوتتى. الەمنىڭ جۇزدەن استام ەلىندە 170-تەن اسا جوباسى بار بۇل ۇيىمنىڭ مەكتەپ، اۋرۋحانا سالۋدا، ەسكى تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەردى جاڭعىرتۋداعى قولتاڭباسى ەرەكشە ەكەن. ءبىزدىڭ وسى جولعى ساپارىمىزعا دا سەپتىگى تيگەن TİKA دۇنيە جۇزىندەگى تالاي ماڭىزدى قايىرىمدىلىق جوبالارىنا قول ۇشىن سوزۋمەن قاتار تۇركىستانداعى ياساۋي كەسەنەسىن دە جوندەۋدەن وتكىزۋگە كومەكتەسىپتى. وسىنىڭ ايعاعىنداي اگەنتتىك مۇراجايىندا قوجا احمەت ياساۋي ماۆزولەيىنىڭ ۇلكەن ماكەتى تۇر.
ءدارىس ارقاۋى - ءموبيلدى جۋرناليستيكا
TİKA قولداۋ بىلدىرگەن تاعىلىمداما تۇركيانىڭ ءىرى مەملەكەتتىك مەدياحولدينگى «TRT»قابىرعاسىندا ءوتتى. اتالعان كورپوراسيانىڭ 2024 جىلى اشىلعان «TRT» اكادەمياسى قازاق جۋرناليستەرىنە ارنالعان وقىتۋ باعدارلاماسىن تولىعىمەن قازاق تىلىندە دايىنداعان. سپيكەرلەردىڭ ءسوزىن تولىق ءتۇسىنۋ ءۇشىن اۋدارماشى قىزمەتى قوسا ۇسىنىلدى.
سيفرلىق مەدياداعى كونتەنت تۋرالى «TRT» اكادەمياسىنىڭ انكارا جانە ستامبۋل فيليالىنىڭ ماماندارى بىلگەنىن ورتاعا سالىپ، تاجىريبەلەرىن كورسەتتى. «TRT» ءوز ونىمدەرىن ەكران ارقىلى عانا ناسيحاتتاماي، قازىرگى زامانعا ساي الەۋمەتتىك جەلىلەرمەن ۇيلەستىرە وتىرىپ جەتىستىككە جەتىپ وتىر، بۇل جولدا TikTok، Instagram، X، Facebook، YouTube ارنالارىن ءساتتى پايدالانىپ، ميلليونداعان اۋديتوريانى قامتىعانىن كوردىك.
ءبىزدى العاش قارسى العان «TRT» اكادەمياسىنىڭ باسشىسى بيردجە الەينا سارى حانىمنىڭ ايتۋىنشا، اشىلعانىنا جىل عانا تولعان اكادەميا وففلاين، ونلاين تۇردە دە ءبىلىم بەرەدى ەكەن. قازاقستاندىق جۋرناليستەرگە ءدارىس وقىعان گيۋلچەن ساكاريا، ايشا شيمشەك، يلحان گۇزەل، جاندان الەينا، ءىلياس ءۇمىت ءوزاجار، بيركان كوچ، ەمير تەكەر، يۋسۋپ شاحين سىندى سپيكەرلەردىڭ ءبارى ءوز ءىسىنىڭ مامانى ەكەنىن تانىتتى.
ءدارىس وقۋشىلار ساباق بارىسىندا جالاڭ اقپارات قانا ۇسىنباي، سوزدەرىنە سلايدپەن دايەك كەلتىرىپ، سۇراققا جاۋاپ بەرىپ، تاعىلىمدامانى شاكىرت-ۇستاز دەڭگەيىندە ەمەس، ارىپتەس رەتىندەگى تاجىريبە الماسۋ قالپىندا وتكىزدى. ولاردان الەۋمەتتىك مەديانىڭ مونيتورينگى، ءموبيلدى جۋرناليستيكانىڭ ەرەكشەلىگى، ىزدەۋ جۇيەسى، سيفرلىق ماركەتينگ تاقىرىپتارىندا ساباق الدىق.
5 كۇندىك ءدارىستىڭ سوڭىندا وقىعانىمىزدى جۇزەگە اسىرىپ قىسقا حابار دايىنداپ، سەرتيفيكاتقا يە بولدىق.
ساپارعا سەبەپ
Aqparat» مەدياحولدينگىنىڭ باسشىسى ەرجان قالىمباي ۇلى مەن ەۋرازيا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى Suat Beylur قول قويعان مەموراندۋم ەدى. ىقپالداستىق قۇجاتىنىڭ ناتيجەسىندە مەدياحولدينگ قىزمەتكەرلەرىنە نيشە يىلدىرىم حانىم تۇرىك ءتىلى ءدارىسىن وقىتقان.
تۇرىك ءتىلىنىڭ العاشقى دەڭگەيىن اياقتاپ، سەرتيفيكات العان كەزدە ۇيرەنگەنىمىزدى ىسكە اسىرۋ ءارى ارىپتەستەرمەن تاجىريبە الماسۋ ءۇشىن باۋىرلاس ەلگە بارۋ مۇمكىندىگى تۋرالى دا ايتىلعان. سول ءسوز جەردە قالماي، جۇزەگە اسىپ، الماتىلىق 7 جۋرناليست تاعىلىمدادان وتتىك، ونىڭ بەسەۋى «Alatau Aqparat» مەدياحولدينگىنە قاراستى ب ا ق قىزمەتكەرى.
وسى ساپارعا ەۋرازيا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، دوكتور Suat Beylur جانە قوجا احمەت ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وكىلەتتى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى، پروفەسسور، دوكتور مۇحيتتين شيمشەك مىرزا تىكەلەي قولداۋ ءبىلدىردى.
«TRT»-مەن تانىسۋ
60 جىلدان بەرى حابار تاراتىپ كەلە جاتقان تۇركيا مەملەكەتتىك تەلەراديوكورپوراسياسىنىڭ قۇرامىندا 18 تەلەارنا مەن 19 راديو بار، 41 تىلدە حابار تاراتاتىن قۇرىلىم زامان تالابىنا ساي جاڭالىقتار پلاتفورماسىنا دا يە.
41 تىلدە حابار تاراتاتىن قۇرىلىمنىڭ جۇڭگو تىلىندە حابار جەتكىزۋشى-ديكتورى جۇمىس ساتىندە.
دارىستەن سوڭ الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنە ءۇنى جەتىپ، جاڭالىق جەتكىزىپ وتىرعان ارىپتەستەردىڭ جۇمىس ورنىن ارالاپ كوردىك.
وزگە تىلمەن قاتار ءوز تىلىمىزدە دە انكارادان سويلەپ تۇرعان 3 ارىپتەسىمىز بار ەكەن. ولارمەن دە شۇرقىراي كەزدەسىپ، سۋرەتكە ءتۇسىپ، از-كەم تىلدەسىپ ۇلگەردىك.
تRT Haber-دەگى راديو قىزمەتىندە قازاقشا حابار تاراتاتىن قىزمەتتىڭ اۋدارماشى-سپيكەرى (ديكتورى) تورعىن سەزگىن حانىممەن بىرگە.
وسى تانىستىق كەزىندە تىكەلەي تولقىندا حابار تاراتىپ تۇرعان تەلەجۋرناليست ارىپتەس پەن سۋردولوگ ماماننىڭ جۇمىسىنا دا كۋا بولدىق.
مۇراعا تولى مۇراجاي
«TRT» زاماناۋي قۇرىلعىمەن باستان-اياق جابدىقتالعان، ونى ءدارىس بارىسىندا كوزبەن كوردىك، سولاي بولا تۇرا ءوز تاريحىنا بەي-جاي قارامايتىن ۇلت رەتىندە بۇگىنگى كۇنگە دەيىنگى قولدانىلعان قۇرالداردى دا ۇمىت قالدىرماي ايالاپ، ساقتاپ مۇراجايعا قويعان.
ساباق اياقتالعاننان كەيىن ارىپتەستەر بىزگە مۇراجايلارىن ماقتانا كورسەتتى.
تاقىرىپتىق مازمۇنىنا قاراي بىرنەشە بولمەگە بولىنگەن مۇراجايدا نە جوق دەيسىز، ءتىپتى العاشقى ديكتوردىڭ بەينەسىن دە جي كومەگىمەن جاساپ، «وتىرعىزىپ» قويعان، مۇندا بۇل ارنانىڭ 60 جىلدىق تاريحىمەن تانىستىق، ارنايى گيد مامانى دا بار ەكەنى مۇراجايدىڭ ماڭىزىن ارتتىرىپ تۇر.
اس – ادامنىڭ ارقاۋى
قازاقتىڭ وسى ءسوزىن تۇرىك باۋىرلار باستى نازاردا ۇستايتىن سياقتى. انكارادا كوشە بويى تولعان تاعام ساتاتىن ورىن. «TRT»-لىقتار دا بىزگە ساباق ۇستىندە سۋ ۇسىنىپ، ۇزىلىستە ءتاتتى دامدىسىمەن كوفە مەن شاي بەرىپ، تۇسكى اسقا اپارىپ ءجۇردى، ولاردىڭ ۇزىلىستە كوفە ءىشۋى ءۇشىن ارنايى جاساقتالعان اس بولمەسى مەن شاي ءىشىپ اڭگىمەلەسىپ وتىراتىن ارنايى دەمالىس بولمەسى بار.
قىزمەتكەرلەرگە شاي مەن كوفە دايىنداپ بەرەتىن ارنايى "شايشى" مامان - فاتما حانىم وسى ارنادا 15 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەيمىن دەدى.
قوناقجاي ارنانىڭ اسحاناسىندا تاماقتانعاندا ەستىگەنىمىز، شتاتتاعى قىزمەتكەرلەر 50% جەڭىلدىكپەن تاماق ىشسە، كەلىسىم-شارت بويىنشا جۇمىس ىستەيتىندەر استىڭ اقىسىن تولىق تولەيدى ەكەن. جالپى وسى ارنانىڭ قىزمەتكەرلەرىنە بارلىق جاعداي جاسالعانداي كورىندى بىزگە. ولاي دەيتىنىمىز، ءبىز ساباق وقىعان قاباتتا وتىرعان جۋرناليستەردىڭ بالالارى دالىزدە ساموكاتپەن قىدىرىپ ءجۇردى، ءبىر بولمەدە بالالارعا ارنالعان ويىنشىق كۋبيكتەردى دە بايقادىق. ءتىپتى پاتشالار جاياۋ باراتىن جەردىڭ ەسىگى دە ءبىزدىڭ ەلدەگى قىمبات قوناق ۇيدەگىدەي الاقانىڭدى جاقىنداتساڭ اشىلا كەتەدى.
شاپان-امانات
تاعىلىمدامامىزدى ۇيىمداستىرعان احمەت ياساۋي ۋنيۆەرسيتەتى وكىلەتتى كەڭەسىنىڭ باس كەڭسەسىنە دە ارنايى ات باسىن بۇردىق. كەڭەس ءتوراعاسى مۇحيتتين شيمشەك مىرزا ول كەزدە ىسساپارمەن قازاقستاندا ءجۇر ەكەن.
كەڭسەدە ءبىزدى وسى مەكەمەنىڭ باس ەسەپشىسى بۋرچين حانىم قارسى الىپ، قوناقجايلىق تانىتىپ، سىيلىق ۇسىندى.
باسشىسىنىڭ جوقتىعىن بىلدىرمەگەن بۋرچين حانىمعا مۇحيتتين شيمشەك مىرزاعا ارناپ اپارعان العىس - شاپانىمىزدى اماناتتاپ كەتتىك.
انكارانىڭ جۇرەگى
ءبىزدى 1 اپتا قوناق قىلعان City Hotel Ankara چانكايا اۋدانىندا ورنالاسقان. قالاداعى ەلشىلىكتەر مەن ۇكىمەتتىك مەكەمەلەردىڭ كوبى ورىن تەپكەن چانكايا - انكارانىڭ ەڭ ۇلكەن اۋدانى. جەرگىلىكتى حالىق چانكايانى "انكارانىڭ جۇرەگى" دەپ اتايدى ەكەن.
قوقىس تاستايتىن ورىنعا دەيىن تاپ-تۇيناقتاي انكارا تازالىعىمەن ءتانتى ەتتى.
چانكايا اۋدانىنىڭ تازالىعىنا جاۋاپتى قىزمەت كومپانياسى Süpürge دەپ اتالادى ەكەن. ءبىز تىلدەسكەن يسمايىل مەن الي قالا تازالىعىنا 12 جىلدان بەرى قىزمەت ەتىپ كەلەمىز دەيدى.
قوناق ءۇيدىڭ الدىنان كۇنى-تۇنى زۋلاي جوڭكىلىپ جاتقان كولىكتەردىڭ سيگنال باسقانىن دا، بىر-بىرىنە جول بەرمەي تالاسقانىن دا كورمەدىك.
سىرت كوزبەن قاراعاندا جول ەرەجەسى دە قاتتى ساقتالىپ جاتقان جوق سياقتى، بىزدەگىدەي سامساعان كامەرا دا كورىنبەيدى، سوعان قاراعاندا جۇرگىزۋشى مادەنيەتى قالىپتاسقان دەگەن وي كەلدى.
انكارانى ارالاعاندا...
كەشكى ۋاقىتتا عانا ساۋدا-ساتتىق مەكەمەلەرىنە كىرىپ، كوشەدە، ساياباقتا سەرۋەندەگەنىمىز بولماسا، 5 كۇن بويى قىدىرا المادىق. ساباق اياقتالعان سوڭ عانا ۇيىمداستىرۋشىلار باعدارلاما بويىنشا انكارا قامالىنا الىپ باردى.
Ankara Kalesi
Ankara Kalesi - انكارانىڭ باعزىدان كەلە جاتقان تاريحي ورىندارىنىڭ ءبىرى.
قامالدان گورى قالا دەسە جاراساتىنداي.
قامالدى ارالاۋشى دا، كەلۋشىلەرگە تاۋارىن ۇسىنعان ساتۋشى دا كوپ.
ءتىپتى كەلۋشىلەرگە ارنالعان مۋزەي كافەسى دە بار. ءار زاماندا سالىنعان ۇيلەر دە ءالى كۇنگە قامالدىڭ كوركىنە كورىك قوسىپ، وزىنشە ءبىر ورنەك بەرىپ تۇر.
Anıtkabir
Anıtkabir - تۇرىك رەسپۋبليكاسىنىڭ العاشقى پرەزيدەنتى مۇستافا كەمال اتاتۇرىك جەرلەنگەن كەسەنە.
بۇل كەسەنەنىڭ اۆتورلارى ەمين ونات پەن ورحان اردا. ەكى ساۋلەتشى ۇسىنعان جوبا 1941 جىلى تۇركيا ۇكىمەتى ۇيىمداستىرعان جارىسقا قاتىسىپ، اتاتۇرىككە ارناپ سوعىلاتىن كەسەنەنىڭ 48 ءتۇرلى جوباسىنىڭ ىشىنەن جەڭىپ شىققان. 1944 جىلى سالتاناتتى تۇردە كەسەنەنىڭ ىرگەتاسى قالانىپ، 1953 جىلى سالىنىپ بىتكەن.
اتاتۇرىكتىڭ ءمايىتىن ەتنوگرافيا مۋزەيىنەن انىتقابىرگە تاسىمالداعان اربا.
اتاتۇرىكتىڭ سالماعى 2200 كگ-دىق بۇل قايىعىنا كەيىننەن "سارى زەيبەك" دەگەن ات بەرىلگەن.
بۇل ماۆزولەيدە اتاتۇرىكتىڭ كىتاپحاناسى دا بار. ءبىز ارالاپ جۇرگەندە كەلۋشىلەر قاتارى كوپ بولدى. اتا-اناسىمەن بىرگە كەلگەن بالالار دا كوپ. مەكتەپ جاسىنا دە جەتپەگەن ءبىر بالا اناسىنان: «بۇل اتاتۇرىكتىڭ كىتاپحاناسى ما؟» دەپ سۇراعانىن ەستىپ تاڭعالىپ ءارى قىزىعىپ قالدىم. كىشكەنتاي عانا ءبىر كورىنىس بۇل ۇلتتىڭ تاريحىنا قۇرمەتپەن قارايتىن پاتريوت ەكەنىن بايقاتتى.
سونىمەن TİKA-نىڭ قولداۋىمەن، TRT بازاسىنداعى تاعىلىمداما جوعارى دەڭگەيدە ءوتتى. الماتى مەن انكارانىڭ اراسىن جالعاعان ءبىر اپتالىق ساپار جاعىمدى اسەرىمەن ەستە قالدى. انكارالىق باۋىرلارعا «الاتاۋ-اقپارات» مەدياحولدينگى مەن «قازاق گازەتتەرى» ج ش س اتىنان الماتىنىڭ اپورتى مەن «قازاقستان» شوكولادىن ۇسىندىق.
الماتى - انكارا - الماتى