سوڭعى ۋاقىتتا ەل اراسىندا ءتۇرلى پىكىر تۋعىزىپ جۇرگەن ءماھىر ماسەلەسىنە نۇكتە قويىلدى. كۇنى كەشە عانا قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى قىزعا بەرىلەتىن قالىڭمالدى ءماھىر دەپ ساناۋعا بولاتىنى جونىندە ارنايى ءپاتۋا شىعارعانىنان حاباردار بولدىق.
«ءماھىر – شاريعات شارتى» ەكەن دەپ، كەيبىر قىزداردىڭ تۇرمىس قۇرار-قۇرماستان اشكوزدىككە سالىنىپ، كۇيەۋ جىگىتتەن اسپانداعى ايدى تالاپ ەتكەن جاعدايلارى جيىلەپ كەتكەنى شىندىق. قالا مەشىتتەرىنىڭ بىرىندە يمام بولىپ جۇرگەن تانىس جىگىت جۋىردا عانا سونداي ءبىر وقيعاعا كۋا بولعانىن ايتتى. نەكە قيدىرۋ ءراسىمىنىڭ بىرىندە قالىڭدىق كۇيەۋ جىگىتتەن ءوزىنىڭ اتىنا جەكە پاتەر الىپ بەرۋدى سۇراپتى. «ونىڭ قاجەتى قانشا؟! باسپاناسىز ەمەسپىز، اتا-انامىز ونسىز دا بىزگە پاتەر سىيلاپ جاتىر عوي» دەسە: «جەكە پاتەر مەءنىڭ بولاشاقتاعى قاۋىپسىزدىگىم ءۇشىن كەرەك» دەپتى قىمسىنباستان.
جالپى، تەك ول عانا ەمەس، نەكەلەسۋ شارتى رەتىندە قىمبات كولىك، پاتەر، باسقا دا باعالى بۇيىم سۇرايتىنداردىڭ كوپشىلىگى ءماھىردى «ەرتەڭ اجىراسىپ كەتسەم نەمەسە الدەقانداي جاعداي بولا قالسا، كۇنكورىسىم ءۇشىن قاجەت» دەپ ويلايتىن كورىنەدى. ال ەندى وسىنداي باقاي ەسەپ پەن تەرىس پيعىل جاقسىلىققا جەتكىزە مە؟! قالىڭدىعىنىڭ بۋىنسىز جەرگە پىشاق ۇرعانىنان قولايسىزدانعان جىگىتتەردىڭ كوپشىلىك الدىندا نە ايتارىن بىلمەي سالى سۋعا كەتكەندەرى دە، «ماعان مۇنداي دۇنيەقوڭىز ايەلدىڭ قاجەتى جوق» نەكە قيۋدان مۇلدە باس تارتقاندارى دا بولعانىن الەۋمەتتىك جەلىدەن جۇرت كورىپ-بءىلىپ وتىر.
ءماھىر مولشەرىنىڭ شامادان تىس بولۋىن يسلام ءدىنى دە قۇپتامايدى. جاس جۇبايلاردىڭ شاڭىراق كوتەرەر الدىندا ءبىر-بىرىنە ارتىق سالماق سالىپ، ورىنسىز قيناماي، تۇسىنىستىك تانىتۋى – ارى قاراي دا سىيلاستىقپەن، جاراسىمدى ءومىر سۇرۋىنە كەپىل بولماق.
بۇل رەتتە، تاريحشى، ەتنوگراف ماقسات الپىسبەس: «ءماھىر، ول – سىيلىق. ال سىيلىق دەگەن – ارازداسۋ ءۇشىن ەمەس، سىيلاستىقتى ودان ءارى ارتتىرۋ ءۇشىن بەرىلەدى. ەگەر ارازدىق تۋدىرسا، ول سىيلىق ەمەس. ەۋروپا ەلدەرىندە «نەكە شارتى» دەگەن ۇعىم بار. وندا ەكى جاس نەكەگە دەيىنگى وزدەرىنە تيەسىلى ماتەريالدىق مۇلىكتەرىن كەيىن داۋ تۋدىرمايتىنداي كەلىسىپ بەكىتىپ الادى. ال ءبىزدىڭ قازاق قوعامىنداعى نەكە زاڭدىلىعىندا ماتەريالدىق قۇندىلىققا كوز تىگۋ، سوعان باسىمدىق بەرۋ دەگەن تۇسىنىك جوق»، – دەيدى. سونداي-اق، تاريحشىنىڭ: «قالىڭدىققا سىي بەرۋ – قازاق سالتىندا دا بار دۇنيە. سول ءۇشىن دە اراب، پارسى حالىقتارىنىڭ وزدەرىنىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىنە، شاريعات زاڭدارىنا قاتىستى ءداستۇر-عۇرىپتارىن قازاققا اكەلىپ تەلي بەرۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىز زايىرلى قوعامدا ءومىر ءسۇرىپ جاتقاننان كەيىن الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ ءبارىن ءدىن تالاپتارىنا باعىندىرا بەرۋگە بولمايدى»، – دەگەن تۇجىرىمى دا كوكەيگە قونادى.
«اتا سالتىڭ – حالىقتىق قالپىڭ» دەپ سالت-دءاستۇردى ەلدىكتىڭ، بىرەگەيلىكتىڭ وزەگى ساناعان بابالارىمىزدىڭ قىز ۇزاتۋى مەن كەلءىن ءتۇسىرۋىنىڭ دە وزىندىك ءجون-جوراسى قالىپتاسقانى ءمالىم جانە قالىڭمالدىڭ ماھىرگە سانالاتىنداي ءجونى بار. ويتكەنى ول دا اينالىپ كەلگەندە قالىڭدىقتىڭ جاساۋ-جابدىعى رەتىندە وزىنە بەرىلەدى. ەندى عانا باس قۇراپ، جاڭا ءومىر باستاعان جاستارعا بۇل دا بولسا – كومەك.
«ەشتەن كەش جاقسى» دەمەكشى، ءماھىر جونىندە ۋاقىت وتكىزىپ بارىپ بولسا دا ءبىر ۇيعارىمعا كەلگەن ءدىني باسقارما:
«قازاق داستۇرىندە قالىڭمال – قالىڭدىق ءۇشىن بەرىلەتىن مال-دۇنيە. ەگەر ەكى جاس اجىراسقان جاعدايدا قالىڭدىق مالى قىزدىڭ يەلىگىندە قالاتىن بولعان. وسى تۇرعىدان قالىڭمالدى ءماھىر دەپ ساناۋعا بولادى. ال «اكە ەڭبەگى»، «انا ءسۇتى»، ت.س.س. قىزدىڭ اكە-شەشەسىنە، تۋىستارىنا بەرىلەتىن مال-مۇلىك ماھىرگە سانالمايدى. سونداي-اق، قىزدىڭ جاساۋىن اكەسى ءوز مۇلكىنەن الىپ بەرسە، بۇل ءماھىر بولىپ ەسەپتەلمەيدى. قالىڭمال بەرىلمەيتىن ولكەلەردە نەكە قيۋ بارىسىندا ءماھىردى بەلگىلەۋى ءتيىس. ءماھىر بەلگىلەنبەگەن جاعدايدا نەكەسى دۇرىس بولادى. ءبىراق كۇيەۋى ءماھر-ميسل بەرەدى»، – دەگەن ءپاتۋا شىعارىپتى.
بايقاپ جۇرگەنىمىزدەي، سوڭعى كەزدەرى ەل اراسىندا ءجيى تالقىلانىپ، ءجيى پىكىرتالاس تۋدىراتىن دا – ءدىن مەن داستۇرگە، شاريعاتقا قاتىستى ماسەلەلەر بولىپ تۇر. سوندىقتان اڭگىمەنى ۋشىقتىرماي، ءار نارسەگە دەر كەزىندە بايىپتى بايلام جاساۋدى ەسكەرگەن ءجون.