*قازاقى پايىم
سورپا اس بولاتىن، قويلار «ورازا ۇستايتىن»، اڭىزاق جەل اڭىراپ سوعاتىن، الماتىدا «الما جاۋاتىن»، مىنە، وسى كەز.
قازاقى ەسەپكە جۇگىنسەك، ەندى 10 كۇننەن كەيىن جاڭا اي باستالادى. اپتا ايدىڭ باسىنا سايكەس كەلىپ تۇر. دەمەك، اۋا رايىندا وزگەرىس بولۋى ابدەن مۇمكىن. ونىڭ ۇستىنە شىلدەنىڭ مەرزىمى ءبىتۋگە تاياپ قالسا دا، كۇننىڭ قىزۋى قايتار ەمەس.
شىلدە ايىنىڭ باسىنان ورىن العان ىستىق وقتا-تەكتە جاۋعان جاڭبىرعا قاراماي، الماتىلىقتاردى پىسىناتىپ-اق جىبەردى. ميلليونداعان تۇرعىنى بار الىپ شاھاردىڭ ءىشى الاۋعا اينالعانداي بەت قاراتپايدى...
اق باستى الاتاۋدان سوعىپ تۇراتىن ادەتتەگى سالقىن سامال ازايدى. كۇندىز تۇگىلى ءتۇننىڭ وزىندە دە سيرەك سوعادى. تاڭعى مەزگىلدەگى الاڭ-ەلەڭدە ەلەۋسىز عانا ەسىپ وتەدى.
تامىز ايىنان مامىر ايىنا دەيىن قازاقستان جەرىنىڭ سولتۇستىك شىعىس جاعىندا «X» سياقتى نەمەسە «رومبا» تۇرىندە 5 جۇلدىز ۇنەمى كورىنىپ تۇرادى. حالقىمىزدىڭ پايىمداۋىنشا، ولار شىدەر (تارازى) شوقجۇلدىزى دەپ اتالادى. وسى شوقجۇلدىز ءتورت تۇلىكتىڭ جايىمەن ءجيى كوشىپ-قونىپ وتىرعان ءبىزدىڭ بابالارىمىزدىڭ جىل ماۋسىمدارىن ءدال انىقتاۋىنا جانە سوعان قاراي قام-قارەكەت جاساۋىنا يگى ىقپال ەتكەن. باسقا شوقجۇلدىزدارعا قاراعاندا ەداۋىر ۇزاق كورىنىپ تۇرادى. تارازى شوقجۇلدىزىنىڭ ءدال ورتاسىندا قاتار تۇرعان ءۇش جۇلدىز ەرەكشە جارقىراپ كورىنەدى. حالقىمىز ولارعا «ءۇش ارقار» دەپ ات قويعان. سولاردىڭ ءبىرى – شىدەر جۇلدىزى.
تامىزدا شىدەر (تارازى) تۋادى، تاڭ سۋيدى. تارى، بيداي پىسەدى، ءشوپ بۋىنى قاتايادى، گۇل قارتايادى، شىدەر تۋعان ءتۇنى ءشوپ ساباعى دارىگە اينالادى. «ەم ىزدەسەڭ تارازىنىڭ شوبىنەن ىزدە، جەم ىزدەسەڭ تارازىنىڭ ءشوبىن كۇزە» دەگەن قاناتتى ءسوز بار. وسى كەزدە اۋا رايى سالقىن تارتىپ، قويۋ بۇلت اسپاندى تورلاپ، قوڭىر كۇزدىڭ العاشقى نىشانى كورىنىس بەرەدى.
قازاق ەسەپشىلەرى جاز ورتاسى اۋا باستاعاننان اسپان جۇلدىزدارىنا كوز سالا باستايدى. قاي كۇنى اسپاننان جارق ەتىپ تارازى جۇلدىزى تۋا قالسا، كۇزدىك جيىن-تەرىمدى باستايدى. مالداردى قىردىڭ اق وتىنا قاراي ايداپ باعادى. ءبىر جۇما ويدىڭ كوك وتىنا، ءبىر جۇما قىردىڭ اق وتىنا باققان مالدىڭ ەتى مەن سورپاسى دارىگە اينالادى، ەمدىك قۋاتى جوعارىلايدى دەپ ەسەپتەيدى. كۇز ايى باستالدى دەپ ۇيعارادى. قازىرگى كەزدە عىلىمدا «وريون جۇلدىزى» دەپ جۇرگەنى - وسى شىدەر جۇلدىزى.
ار جاعىندا كۇن، سوسىن سۋ سۋيدى. شىلدەنىڭ شىلىڭگىر اپتابىن شىدەرلەيتىن وسى شىدەر جۇلدىز عانا …ءبىراق مۇنىمەن اپتاپتى، ىستىق كۇندەر بىتپەيدى. شۋاقتى كۇندەر ءالى الدا بارشىلىق. كۇز قۇرعاق ءارى جايماشۋاق بولادى دەگەن جورامال دا جوق ەمەس...
بابالار بولجامى
كۇن مەن ايعا قاراپ جاسالعان جورامال:
*ەرتەڭگi كۇن قۇلاقتانسا، ەلiڭدi جاۋ شاپقانداي قورىق،
كەشكi كۇن قۇلاقتانسا، كەلiنiڭ ۇل تاپقانداي قۋان.
*كۇن قۇلاقتانىپ شىقسا، نە بوران، نە ايازدىڭ بەلگiسi. كۇن
قۇلاقتانىپ باتسا، اۋا رايى جىلى بولادى.
*اي بۇلىڭعىر بولسا، جاڭبىر جاۋاتىندىعىن، اشىق بولسا،
شۋاقتى بولاتىندىعىن بiلدiرەدi.
*جازدا قۇيىن كوپ بولسا، قىس ايازدى بولدى.
*جاز نايزاعايلى بولسا، قىس جايلى بولادى.
*اڭىزاق ىستىق - قىستاعى قاتتى ايازدىڭ بەلگىسى.