الماتى مەملەكەتتىك بيزنەس كوللەدجىندە بيىلعى «جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى» اياسىندا «تۇراقتى گاسترونوميا – اسپازدىق داستۇرلەردى ساقتاۋ» دەپ اتالاتىن ماڭىزدى باسقوسۋ ءوتتى. مۇنداعى باستى تاقىرىپ – بالالاردى دۇرىس تاماقتانۋعا ۇيرەتۋ جانە وسى باعىتتاعى مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ جونىندە ءوربىدى. جيىنعا قاتىسۋشى ماماندار دا تاعام ساپاسىنا ەنگەن جاڭا تالاپتاردى تىلگە تيەك ەتتى.
الدىمەن ءسوز كەزەگىن قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باس مامانى ءۇمىت جيەنباي قىزى الىپ، الماتى قالاسىندا سوڭعى ءۇش جىلدا تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ارنايى ءپان وقىتۋشىلارى مەن وندىرىستىك وقىتۋ شەبەرلەرى شەتەلدىك تاعىلىمدامالاردان ءوتىپ، ءوز تاجىريبەلەرىن ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە ەنگىزىپ وتىرعانىن جەتكىزدى.
– جىل سايىن 200 مامان شەتەلگە تاعىلىمدامادان وتۋگە جىبەرىلسە، سوڭعى ەكى جىلدا 400-گە جۋىق مامان تاجىريبە جيناقتاپ قايتقان. ارينە، مۇنداي كورسەتكىش الماتى قالاسىنىڭ ءبىلىم جۇيەسىنىڭ حالىقارالىق تالاپتارعا بەيىمدەلىپ جاتقاندىعىنىڭ ناقتى دالەلى. وتكىزىلىپ وتىرعان كونفەرەنسيانىڭ دا نەگىزگى ماقساتى – مامانداردىڭ شەتەلدە جيناعان بىلىمدەرى مەن تاجىريبەلەرىن جەرگىلىكتى ءبىلىم جۇيەسىنە ەنگىزۋ، اسىرەسە، مەكتەپتەر مەن كوللەدجدەردەگى وقۋشىلاردىڭ دۇرىس تاماقتانۋىن ۇيىمداستىرۋ ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ. ياعني مۇنداعى ءۇشتاعان سەرىكتەستىك – ءبىلىم، بيزنەس جانە دەنساۋلىق، – دەپ اتاپ ءوتتى.
ءسوز كەزەگىن العان الماتى مەملەكەتتىك بيزنەس كوللەدجىنىڭ ديرەكتورى اينۇر مۇقاجانوۆا مەكتەپ پەن كوللەدجدەردەگى تاماقتاندىرۋدى ۇيىمداستىرۋ ەرەجەلەرىندەگى سوڭعى وزگەرىستەرگە توقتالدى. سپيكەر ءوز سوزىندە اعىمداعى جىلدىڭ 19 مامىرىنان باستاپ كۇشىنە ەنگەن ق ر وقۋ-اعارتۋ ءمينيسترىنىڭ بۇيرىعى نەگىزىندە، بالالار مەن ستۋدەنتتەردىڭ تاعاممەن قامتىلۋىنا قاتىستى جاڭا تالاپتار ەنگىزىلگەنى تۋرالى بايانداپ، ونىڭ ءتيىمدى تۇستارىنا توقتالدى. مۇنداعى ءبىرتۇتاس ساتىپ الۋ پلاتفورماسى ارقىلى ازىق-تۇلىك پەن قىزمەتتەردى جەتكىزۋدى ۇيىمداستىرۋ، ساپا مەن سانيتارلىق تالاپتاردى كۇشەيتۋ، تاعام قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باسىمدىق بەرۋ سىندى جاڭالىقتار بالالاردىڭ دەنساۋلىعى مەن وقۋ ۇدەرىسىنىڭ تيىمدىلىگىنە وڭ اسەر ەتەدى. سونىمەن قاتار، بيۋدجەت قارجىسىن اشىق ءارى ءتيىمدى جۇمساۋعا دا مۇمكىندىك بەرەدى. وسى ورايدا، ءوزىم باسشىلىق ەتىپ وتىرعان كوللەدج قازىرگى تاڭدا اگرارلىق سالا، تۋريزم، ورگانيكالىق فەرمەرلىك جانە كۋلينارلىق برەندتەردى دامىتۋ باعىتىندا ءبىرقاتار جوبالار جۇرگىزىپ جاتىر. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز – ءداستۇرلى مادەنيەتتى ساقتاي وتىرىپ، ونى زاماناۋي ستاندارتتارعا بەيىمدەۋ.
سونىمەن قاتار، اتالمىش ءىس-شاراعا تەك ءبىلىم بەرۋ قىزمەتكەرلەرى عانا ەمەس، سونداي-اق وقۋشىلاردىڭ تاماقتانۋىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىن جۇمىس بەرۋشىلەر مەن جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردىڭ وكىلدەرى دە قاتىسىپ، ءوز وي-پىكىرلەرىن ورتاعا سالدى. جالپى، وسىناۋ ءۇش جاقتى سەرىكتەستىكتىڭ بالا دەنساۋلىعى مەن تاربيەسىنە قاتىستى كەشەندى ماسەلەلەردى ءتيىمدى شەشۋگە كەڭىنەن مۇمكىندىك بەرەتىنى انىق. سونىمەن، اتالمىش كونفەرەنسيا – ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە تاعام قاۋىپسىزدىگى سالاسىنداعى مامانداردىڭ باسىن قوسىپ، بالالاردىڭ دەنساۋلىعى مەن دۇرىس تاماقتانۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ماڭىزدى ديالوگ الاڭى بولدى. قاتىسۋشىلار وسىنداي كەزدەسۋلەر ارقىلى الماتى قالاسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلىپ، وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا ناقتى قادامدار جاسالاتىنىن جەتكىزدى. جيىن سوڭىندا كونفەرەنسياعا قاتىسقان كوللەدج جەتەكشىلەرى جاڭا تالاپتاردى جۇزەگە اسىرۋعا دايىن ەكەندەرىن مالىمدەدى. سونىمەن قاتار، بولاشاق اسحانا قىزمەتكەرلەرى مەن تاعام جەتكىزۋشىلەردى قايتا دايارلاپ، ءقاۋىپسىز ءارى ساپالى تاماقتاندىرۋ جۇيەسىن ەنگىزۋگە بەلسەنە اتسالىساتىندارىن جەتكىزدى.
كونفەرەنسيا بارىسىندا الماتى مەملەكەتتىك بيزنەس كوللەدجىنىڭ ارنايى پاندەر وقىتۋشىسى ل.دۇرىموۆا، «QAZAGO» وقۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى گ.اسامۇراتوۆا، «سووكSكZ» ج ش س باس ديرەكتورى ا.ارحانگەلسكيي، س.اسفەندياروۆ اتىنداعى قازمۇۋ پروفەسسورى ا.قوجاحمەتوۆا ەرتە جاستان تاماقتانۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ، سالاۋاتتىلىق، دەنساۋلىقتى نىعايتۋ تۇرعىسىندا باياندامالار جاسادى.
قازاقستاندا ەرەسەكتەردىڭ 50%-ى ارتىق سالماقپەن تىركەلگەن، ال الماتىداعى بالالاردىڭ سەمىزدىك كورسەتكىشى ورتا ەسەپپەن 12%-عا جەتكەن. سونىمەن قاتار، جىل سايىن 350 مىڭ تونناعا جۋىق تاعام قالدىقتارى جينالادى. ازىق-تۇلىكتىڭ 40%-ى شەتەلدەن اكەلىنەدى. مۇنىڭ بارلىعى – تاعام ساپاسىنا، باعاسىنا جانە قولجەتىمدىلىگىنە تىكەلەي اسەر ەتەتىن جايتتار ەكەنى انىق.
تاقىرىپقا وراي:
قايرات بەگالين،
الماتى قالاسى ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ جانە جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى كوميسسيا ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى:
جاڭا جوبالار جۇزەگە اسىپ جاتىر
تۇراقتى گاسترونوميا – تەك مادەنيەت ەمەس، تۇرعىنداردىڭ دەنساۋلىعى مەن ءومىر ساپاسىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىن ماڭىزدى فاكتور. ونىڭ ايتۋىنشا، الماتى قالاسىندا بۇل باعىتتا مەكتەپ اسحانالارىن جاڭارتۋ، جەرگىلىكتى فەرمەرلەرمەن سەرىكتەستىك ورناتۋ، تاعام قالدىقتارىن ازايتۋ، پايدالى تاعام تۇتىنۋ مادەنيەتىن ناسيحاتتاۋ سياقتى ناقتى جوبالار جۇزەگە اسىپ جاتىر. ءبىزدى تولعاندىراتىن نەگىزگى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – تۇراقتى دامۋ جاعدايىندا الەۋمەتتىك تەپە-تەڭدىكتى ساقتاۋ. بۇل تۇرعىدا ەڭبەك نارىعىنداعى ادىلەتتىلىك، باقىلاۋ جۇيەلەرى جانە حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ باستى نازاردا بولۋى ءتيىس.
ەلەنا تەرەششەنكو،
«ورداباسى قۇس» ج ش س باس ديرەكتورى:
حالىقارالىق نارىققا جول اشاتىن ماڭىزدى جەتىستىك
قازاقستانداعى تۇراقتى گاسترونوميادا كۇركەتاۋىق ەتىنىڭ الەۋەتى زور. بۇل ءونىمنىڭ ادام اعزاسىنا تيگىزەتىن پايداسى دا ۇشان-تەڭىز. سوندىقتان مەكتەپ اسحاناسىنداعى اس مازىرىنەن وزگە، وتباسىندا دا كۇندەلىكتى قولدانۋىمىز كەرەك. سوڭعى جىلدارى بۇكىل الەم سىن-قاتەرلەر – ۆيرۋستىق قاۋىپتەر، ەكونوميكالىق تۇراقسىزدىق جانە گەوساياسي شيەلەنىستەرمەن بەتپە-بەت كەلىپ جاتىر. وسىنداي جاعدايدا باسقارۋ جۇيەلەرىنىڭ تۇراقتىلىعى مەن يكەمدىلىگى اسا قاجەت ەكەنى بايقالادى.
بىلتىر ەلىمىزدىڭ عىلىمي قاۋىمداستىعى مەن جوعارى وقۋ ورىندارى ماڭىزدى جوبالاردى جۇزەگە اسىردى. بۇل – وتاندىق ونىمدەردىڭ حالىقارالىق نارىقتارعا شىعۋىنا جول اشاتىن ماڭىزدى جەتىستىك. ەلىمىزدە وندىرىلەتىن ءبىرقاتار تاۋارلار بۇگىندە ارنايى برەندكە اينالىپ، الماتى سيمۆولىنىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالدى. سونىمەن قاتار، ستۋدەنتتىك ورتا دا ايتارلىقتاي وزگەرىپ جاتىر. وسى رەتتە دۇرىس تاماقتانۋ، ءوندىرىس پەن تۇتىنۋ مادەنيەتىنىڭ وزگەرۋى – بۇلاردىڭ بارلىعى ءبىزدى جاڭا شەشىمدەر ىزدەۋگە يتەرمەلەيدى.