شاھارىمىزدا ساۋلەتشى جانە قوعام قايراتكەرى شوتا ىدىرىس ۇلى ءۋاليحانوۆتىڭ 90 جىلدىعىنا ارنالعان «ساۋلەتشى جولى – ۇلت قۇندىلىعى» اتتى كونفەرەنسيا ءوتتى. ءىس-شارانى مەملەكەتتىك رامىزدەردىڭ 30 جىلدىعىنا وراي ەۋرازيا مادەنيەت قورى ۇيىمداستىردى.
الماتىنىڭ باس الاڭىندا ورناتىلعان تاۋەلسىزدىك مونۋمەنتى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەلتاڭباسىنىڭ اۆتورى شوتا ءۋاليحانوۆتىڭ مەرەيتويىنا ارنالعان جيىنعا قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى ولجاس سۇلەيمەنوۆ، ق ر تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ، ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ رەكتورى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ جانە زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن ش.ءۋاليحانوۆتىڭ تۋىستارى قاتىستى.
جيىن ەرۇلان قاناپيانوۆتىڭ شوتا ىدىرىسۇلىنا ارناعان ولەڭىن وقۋىمەن باستالىپ، ارى قاراي قازاق تاريحىندا التىن ارىپپەن جازىلعان ساۋلەتشى تۋرالى دەرەكتى ءفيلمدى تاماشالاۋمەن جالعاستى. فيلمدە قازاق ساۋلەتشىسىنىڭ ومىرىنەن مول ماعلۇمات بەرىلىپ، ونىڭ مۇراعاتتاعى سۇحباتى مەن بەينەجازبالارىنان ءبىرشاما ۇزىندىلەر كورسەتىلدى.
دەرەكتى فيلم كورسەتىلىمىنەن كەيىن شوتا ءۋاليحانوۆ تۋرالى ەستەلىكتەر ايتىلىپ، جالپى تۇلعالىق قاسيەتتەرى جايلى اڭگىمە ءوربىدى.
- شوتا ءۋاليحانوۆ وتە ونەگەلى ءومىر ءسۇردى. ونىمەن ديدارلاسىپ، سويلەسكەن ادام كوزىنىڭ قاراشىعى ۇلكەيىپ رۋحاني بايىپ قالاتىن. شوتانىڭ وي ءورىسى وزگەدەن ەرەك ەدى. سوندىقتان ول سەكىلدى ادامدارمەن پىكىر الماسىپ، اڭگىمەلەسكىمىز كەلەتىن. بۇگىنگى كۇنى ساۋلەتشى باۋىرىمنىڭ ءوز قولىمەن جاساعان ەسكەرتكىشتەرى بىزگە مۇرا بولىپ قالدى. ال بۇرىن سول ەسكەركىشتەردى جاساۋ بارىسىندا ءبىز ماكەت بولىپ پوزاعا تۇراتىنبىز. ونىڭ ەڭبەكتەرى جاس ۇرپاققا ۇلكەن تالىم-تاربيە بەرەدى، ال ەسكەركىشتەرى ەل ەسىندە كومەسكىلەنىپ بارا جاتقان تاريحي تۇلعالاردى ەشقاشان ۇمىتتىرمايدى. سوندىقتان شوتا سىندى قايراتكەرلەرىمىزدى ءبىرىنشى كەزەكتە دارىپتەۋىمىز كەرەك، – دەدى قازاقستاننىڭ حالىق اقىنى، ق ر ەڭبەك ەرى ولجاس سۇلەيمەنوۆ.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى، حالىق قاھارمانى توقتار اۋباكىروۆ تە شوتا ءۋاليحانوۆ تۋرالى جىلى ەستەلىكتەرىن ايتتى.
- ول مەنەن 13-اق جاس ۇلكەن بولسا دا، مەنى «ۇلىم» دەيتىن. وسى سوزىنە رەنجىسەم، «قازاقتا «ون ۇشتە وتاۋ يەسى» دەگەن ءسوز بار» دەپ اقتالىپ الاتىن. شوتا ىدىرىس ۇلى وتە ەرەكشە ادام. ونىمەن سويلەسكەننەن راحاتتانىپ قالاتىنمىن. ءومىرىمنىڭ جارتىسى رەسەيدە وتكەن ماعان ول ەلىمىزدىڭ تاريحىن بايىپپەن، ۇقىپتاپ تۇسىندىرەتىن. قانداي دا ءبىر جاڭا جوبا جاساسا، ءبىرىنشى بولىپ مەنى شاقىرىپ، حالىق كوزىمەن قاراپ باعا بەرشى دەپ وتىنەتىن. نەبىر جەتىستىكتەرگە جەتسە دە، ەشقاشان تاكاپپارلىعىن كورمەدىك. ول كىسى مەن ءۇشىن اكەنىڭ ورنىنا اكە، اعانىڭ ورىنىنا اعا بولدى، اقىل ايتاتىن ۇستاز بولدى، – دەپ ەسكە الدى ول.
كونفەرەنسيا بارىسىندا «شوت-امان ءۋاليحان» اتتى جەتى تومدىق كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. بۇل كىتاپتار جيناعىندا شوتا ءۋاليحانوۆتىڭ شىعارماشىلىق ەڭبەكتەرى مەن ونىڭ ساۋلەتشى رەتىندەگى جۇمىستارىنىڭ جاسالۋى، ءمان-ماعىناسى تۋرالى دەرەكتەر جينالعان.
- «جاقسىنىڭ اتى ولمەيدى، عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى» دەمەكشى، شوتا اعامىزدىڭ ءومىر بويى جازىپ-سىزعان قولجازبالارى، جارىققا شىقپاعان جوبالارى مەن ەڭبەكتەرى شاشىلىپ كەتپەي تۇرعاندا، مىنانداي جەتى تومدىققا جيناقتاۋ – بولاشاق ۇرپاققا ارنالعان ۇلكەن ءىس، – دەدى ل.ن.گۋميليەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى شاكىر ىبىرايەۆ.
جيىن سوڭىندا ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ رەكتورى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ شوتا ءۋاليحانوۆتىڭ زايىبى زينايدا كارىمقىزىنا كامزول كيگىزىپ، التىن مەدال تابىستادى.