سارىمساق – پياز تۇقىمداستار توبىنا جاتاتىن كوپجىلدىق ءشوپ تارىزدەس وسىمدىك. ءونىمدى توپىراقتىڭ استىنا سالادى. توپىراعى جۇمساق ءارى قۇنارلى بولسا، سارىمساقتىڭ باسى دا ۇلكەيە تۇسەدى. باسى بىرنەشە بولىكتەردەن قۇرالادى. ءدامى اششى، ءيىسى وتكىر. كۇزدىك جانە جازدىق دەپ بولىنەدى. كوكونىس رەتىندە اس مازىرىندە بۇرىننان كوپ قولدانىلادى. اسىرەسە، شىعىس جانە وڭتۇستىك ازيا، تاياۋ شىعىس، سولتۇستىك افريكا ەلدەرىنىڭ، سونداي-اق جەرورتا تەڭىزى تاعامدارىنىڭ نەگىزگى قوسپاسى.
قالاي قولدانۋ كەرەك؟
- سارىمساقتى نەگىزى شيكىدەي جەگەن پايدالى. سارىمساقتىڭ وتكىر ءيىسىن ارتىنان المانى، جالبىز جاپىراقتارىن، نەمەسە بالدىركوكتى شايناۋ ارقىلى نەمەسە ءسۇت ىشۋمەن كەتىرۋگە بولاتىندىعى ايتىلادى.
- شۆەسيادا بالالار مەكتەپكە باراردا سارىمساق جەگىزۋ قالىپتى ادەتكە اينالعان. ويتكەنى، بۇل بالالاردى مەشەۋلىككە ۇرىنۋدان ساقتايدى دەپ بىلەدى. بۇگىنگى كۇنى ءدارىحانالاردا سارىمساقتىڭ ۇنتاقتارى مەن ارنايى دارىلەرى دە حالىققا تاراۋدا. ماماندار كۇن سايىنعى تاماقتا 10-15 گر. سارىمساق جەپ تۇرۋدىڭ دەنساۋلىققا پايدالى ەكەندىگىن ايتادى.
- سارىمساقتىڭ قۇرامىندا 400 جۇزدەن اسا پايدالى كومپونەتتەر بار
- بۇگىنگە دەيىن زەرتتەگەن عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، سارىمساقتىڭ قۇرامىندا ءتورت جۇزدەن اسا پايدالى كومپونەتتەر بار. ءبىرقاتار پايدالارى مىنالار:
- قۇرامىنداعى انتيوكسيدانتتاردىڭ جاعىمدى ەمدىك قاسيەتتەرى مول. قان قىسىمىن تومەندەتەدى. قابىنۋعا قارسى. پەريفەريالىق قان تامىرلاردىڭ بىتەلۋى مەن لاستانۋىنىڭ، سونداي-اق مي ىسىگىنىڭ الدىن الادى.
- يممۋنيتەتتى نىعايتادى، ورگانيزمدى قورشاعان ورتانىڭ زياندى اسەرىنەن قورعايدى. اعزاداعى باكتەريالاردى ولتىرەدى.
- اسقازان-ىشەك جولدارىنا، جۇرەك-تالما اۋرۋلارىنا ەم. ميكروپتى بولدىرمايدى، جارانى تەز جازادى، اۋرۋدى باسادى، ىشەكقۇرتتاردى جويادى، قاقىرىقتى تۇسىرەدى.
- اۆيتامينوزعا وتە پايدالى. ونىڭ قۇرامىنداعى سەلەن انتيوكسيدانتتى قۇرامىمەن ەرەكشەلەنەدى.
- سارىمساق قاندى تازالايدى، ول تابيعي انتيبيوتيك بولىپ تابىلادى. ەرتەدە وبا اۋرۋىنا ۇشىراعانداردى ەمدەۋگە باراتىن دارىگەرلەردىڭ سارىمساق سالىنعان سۋعا باتىرىلعان داكەمەن جۇزدەرىن وراپ الۋى وسى سەبەپتى دەپ بىلىنۋدە.
- سارىمساق سۋىق تيگەن اۋرۋلارعا دا تاپتىرمايتىن ەم. ول جۇيكە جۇيەسى بۇزىلعاندا، ءزار جولدارىن ەمدەۋگە، سونداي-اق ورگانيزمدى تازالاۋعا پايدالانىلادى.
سارىمساقتىڭ پايداسى
- قاتتى سۋىقتاپ قالعان كەزدە سارىمساقتى ۇساقتاپ تۋراپ، ۇستىنە ىستىق سۋ قۇيىپ، سوسىن سونىڭ بۋىمەن دەم الۋ كەرەك.
- ءتىس اۋىرعان كەزدە سارىمساقتى قابىعىنان ارشىپ الىپ، سونىمەن ءتىستىڭ قىزىل ەتىن سۇرەدى.
- سۇيەل شىققان جاعدايدا، ۇساقتالعان سارىمساقتى ازعانتاي بالمەن ارالاستىرىپ الىپ، الگى جەرگە قالىڭداپ جاعىپ، تاڭىپ تاستاعان ءجون.
- راديكۋليت اسقىنىپ كەتكەن كەزدە سارىمساق پەن قارا شاڭبىردى (چەرنايا رەدكا) ۇككىشتەن وتكىزىپ الىپ، بىر-بىرىمەن جاقسىلاپ ارالاستىرىپ، بەلگە تارتادى. تاعى ءبىر ءادىسى: ۇساقتالعان سارىمساقتى جۇقا داكەگە سالىپ، قاشان قىزدىرعانشا، بەلگە تارتىپ بايلاپ قويادى. سوسىن ونىڭ ورنىنا ماي جاعىپ، ءجۇن ماتامەن وراپ تاستايدى.
• گيپەرتونيالىق اۋرۋلار كەزىندە قاتارىنان ەكى كۇن، 2-3 ءتۇيىر سارىمساقتى ۇساقتاپ تۋراپ الىپ، تۇنگە قاراي جەيدى. سوسىن ەكى اپتا ءۇزىلىس جاساپ بارىپ، وسى پروسەدۋرانى تاعى بىرنەشە رەت قايتالايدى. - تۇماۋدىڭ الدىن الۋ نەمەسە اۋىرا قالعان جاعدايدا ەمدەۋ ءۇشىن دە كۇنىنە 2-3 رەت مۇرىنعا سارىمساقتىڭ سۋىن تامىزعان جاقسى.
دەرەكتەر muslim.kz الىندى