ەلىمىزدى دەموكراتيالاندىرۋ پروسەسى حالىقتىڭ پىكىرىن ەلەي وتىرىپ جۇزەگە اساتىن بولادى
كەشە قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ توراعالىعىمەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ «ەل بىرلىگى – جاڭارعان قازاقستاننىڭ تىرەگى» اتتى وتىز ءبىرىنشى سەسسياسى ءوتتى. مەملەكەت باسشىسى اتا زاڭنىڭ 33 بابىنا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلەتىنىن ايتتى جانە وسىعان وراي رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم وتكىزۋدى ۇسىندى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz Abai.kz-كە سىلتەمە جاساپ.
ءبىز پرەزيدەنتتىڭ كوتەرگەن باستامالارى تۋرالى ساراپشىلاردىڭ پىكىرىن سۇراعان ەدىك.
قازاقستاندىق قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى، ساياساتتانۋشى قازىبەك مايگەلدينوۆ:
بۇگىن مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى سەسسياسىندا كونتيتۋسيالىق وزگەرىستەرگە بايلانىستى اتا زاڭعا ەنگىزىلەتىن تولىقتىرۋلار مەن وزگەرتۋلەردى جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋمعا شىعارۋ تۋرالى ۇسىنىسىن ايتتى. بيىل16 ناۋرىزدا مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا جاڭا ساياسي رەفورمالار باعدارلاماسىن ۇسىنعان بولاتىن. وسى رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋ كونستيتۋسياعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ نەگىزىندە بولاتىنى تۋرالى ايتىلدى. وتكەن اپتادا كونستيتۋسيالىق وزگەرىستەر بويىنشا ارنايى جۇمىس توبى ءوز جۇمىسىن اياقتاپ، پرەزيدەنتكە ۇسىنىستارىن ءبىلدىردى. ءقازىر پرەزيدەنتتىڭ ءوزى كوتەرگەن قاعيداسى - حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت اياسىندا بيلىك پەن قوعام، حالىق پەن مەملەكەت اراسىنداعى ارا قاتىناستىڭ جاڭا فورماتى نەگىزىندە وسى جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋم ۇسىنىلىپ جاتىر. ەلىمىزدى دەموكراتيالاندىرۋ پروسەسى حالىقتىڭ پىكىرىن ەلەي وتىرىپ جۇزەگە اساتىن بولادى. مەملەكەتىمىزدە بولىپ جاتقان ساياسي وزگەرىستەردى مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ ترانسفورماسياسى، قايتا قۇرىلۋى دەپ قابىلداۋ قاجەت. سۋپەرپرەزيدەنتتىكتەن ىقپالدى پارلامەنتى بار پرەزيدەنتتىككە ءوتۋ- ءبىرىنشى رەسپۋبليكادان ەكىنشى رەسپۋبليكاعا ءوتۋ دەگەندى بىلدىرەدى. ەكىنشى رەسپۋبليكانىڭ نەگىزگى قاعيداتتارى اتا زاڭىمىزعا ەنگىزىلەتىن 33 تولىقتىرۋلار نەگىزىندە جۇزەگە اسادى. ونىڭ باستى باعىتتارى: پارلامەنتتىڭ نىعايۋى، جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ ورگاندارى وكىلەتىنىڭ كەڭەيۋى، سايلاۋ جۇيەسىنىڭ جاڭا ۇدەرىسىن جۇزەگە اسىرۋ جانە پارتيالىق جۇيەنى وڭتايلاندىرۋعا باعىتتالعان. ەڭ باستىسى - فۋندامەنتالدى ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ ماسەلەلەرى قاراستىرىلماق. مىسالى: اتا زاڭعا ەنگىزىلەتىن 33 وزگەرىس نەگىزىندە كونستيتۋسيالىق سوت پايدا بولادى. سونىڭ نەگىزىندە الداعى ۋاقىتتا زاڭناماملارعا وزگەرتۋلەر ەنگىزىلەدى. ناتيجەسىندە كەز-كەلگەن قازاقستان ازاماتى كونستيتۋسيالىق قۇقىعى بۇزىلعان جاعدايدا اتالمىش كونستيتۋسيالىق سوتقا جۇگىنە الادى. سونىمەن قاتار، جاڭا پارتيالاردىڭ پايدا بولۋى ەلىمىزدە ساياسي باسەكەلەستىكتى ارتتىرۋعا نەگىز بولادى. بۇگىندە ادىلەت مينيسترلىگىنە 4 جاڭا پارتيانى تىركەۋ تۋرالى ۇسىنىس تۇسكەن. الداعى ۋاقىتتا ودان دا كوپ بولۋى مۇمكىن. بۇل، جالپى، كوپپارتيالىق جۇيەنى دامىتۋعا الىپ كەلۋى ءتيىس.
ق ر پارلامەنتى سەناتى اپپاراتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ماكسيم سپوتكاي:
كونستيتۋسياعا ەنگىزىلەتىن تۇزەتۋلەر بويىنشا جالپىۇلتتىق رەفەرەندۋم وتكىزۋ ەلىمىزدە جۇرگىزىلىپ جاتقان ساياسي رەفورمالاردىڭ ماڭىزىن تاعى ءبىر رەت دالەلدەي ءتۇستى. ەلىمىزدە رەفەرەندۋم 1995 جىلى كونستيتۋسيا قابىلدانعان كەزدە العاش رەت وتكىزىلگەن بولاتىن. كونستيتۋسيالىق رەفورما جەكەلەگەن باپتارعا ەمەس، نەگىزگى زاڭنىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگىنە قاتىستى تۇزەتۋلەر ەنگىزۋدى كوزدەيدى. سوندىقتان جالپىۇلتتىق رەفەرەندۋم ارقىلى وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار وتكىزۋ وتە ورىندى.تۇزەتۋلەر مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ جاڭا پارديگماسىن قۇرۋدى جانە بيلىك پەن قوعام اراسىنداعى ءوزارا قارىم-قاتىناستى نىعايتۋدى كوزدەيدى. سوندىقتان پرەزيدەنت مەملەكەت قۇرىلىمىنىڭ جاڭا مودەلىن "ەكىنشى رەسپۋبليكا"دەپ اتادى.