وتكەن پارلامەنتتىڭ تاراتىلۋى جۇرتتىڭ ءبارى بىلەتىن، كوپتەن كۇتكەن شارا بولدى. بۇرىنعى دەپۋتاتتار وزدەرىنىڭ وكىلەتتىگى بىتەتىنىن ىشتەي سەزىپ، سوعان دايىن ءجۇردى. ەندى بۇرىنعى حالىق قالاۋلىلارىنىڭ ءبىرازى تاعى دا باعىن سىناپ، ەگەر حالىق ولاردى لايىق دەپ تاپسا، قايتادان سايلاۋعا قاتىسۋدان ءۇمىتتى. ونى ەندى نەگىزىنەن وزدەرى مۇشەسى بولعان پارتيالارى شەشەدى.
جۇرتشىلىقتىڭ جاڭا پارلامەنتتەن كۇتەرى كوپ. پرەزيدەنت اتاپ ايتقانىنداي، جاڭا سايلاناتىن پارلامەنتتىڭ بيلىگى ۇلكەن بولۋى ءتيىس. كوپشىلىكتىڭ ايتۋىنشا، ەگەر راس بولىپ، سوعان دالەل تابىلسا، شەتەلگە شىعىپ كەتكەن قىرۋار قارجىنى قايتارۋدى ءماجىلىس دەپۋتاتتارى ۇكىمەتتەن سۇراپ، تالاپ ەتۋى ءتيىس. بۇل حالىق قالاۋلىلارىنىڭ بەدەلىن ارتتىرا تۇسەر ەدى.
دەپۋتاتتاردىڭ 30 پايىزى جاستار مەن ايەلدەر جانە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتار بولاتىنى ايتىلدى. مەملەكەت باسشىسى بۇل سايلاۋ ادىلەتتى، ادال ءوتۋى تيىستىگىن قاداپ ايتتى. ول ءۇشىن پروكۋراتۋرا، باسقا دا قاداعالاۋشى ورگاندار سايلاۋ بارىسىن باقىلاۋعا دايىن بولۋى ءتيىس.
حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىقپاعان، لايىق ەمەس كەيبىر دەپۋتاتتاردى سول پارتيانىڭ مۇشەلەرى مۇيىزدەپ، وندايلاردىڭ مانداتىن دەرەۋ كەرى قايتارىپ الۋ ماسەلەسى وتە ورىندى. ايتالىق، «اق جول» پارتياسىنىڭ ءوز مۇشەسىنە دەگەن ارەكەتى وسىعان مىسال.
وسى سايلاۋدا حالىقتى بۇل ساياسي شاراعا تارتۋدا بەلسەندىلىكتى ارتتىرۋ ءاربىر پارتيانىڭ ءىسى بولماق. ءقازىر تىركەلىپ ۇلگەرگەن جەتى پارتيا بار. ولار ەگەر سايلاۋعا قاتىسسا، وزدەرىنىڭ ساياسي باعىتتارى ارقىلى داۋىس جيناۋعا مۇمكىندىك تۋادى. ەندى سول پارتيالاردىڭ باستى ماقساتى – ءتيىستى داۋىس جيناۋ ارقىلى قايتكەندە پارلامەنتكە ءوتۋ. وتكەن پرەزيدەنت سايلاۋىندا الماتىلىقتاردىڭ وتىز پايىزدايى عانا داۋىس بەرۋگە قاتىسقانى بەلگىلى. وسى جولى پارتيالار سايلاۋشىلاردى بارىنشا وياتىپ، ساياسي ناۋقانعا بەلسەنە تارتۋعا تىرىسادى.
ساياسي ۇيىمدار ەندىگى جەردە مەملەكەتتىڭ باسقارۋ مودەلىن جاڭارتۋ كەرەك دەيدى. مىسالى، «بايتاق» پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى ازاماتحان امىرتايەۆ مىناداي تۇجىرىمىن ءبىلدىردى: پرەزيدەنت بولعان جەردە پرەمەر-مينيستردىڭ نە قاجەتى بار؟ سول سياقتى كەرىسىنشە، پرەمەر بار بولسا، پرەزيدەنتتىڭ قاجەتى قانشا؟ بيلىكتىڭ مۇنداي ەكى تارماعىنىڭ ءبىرىن-بىر قايتالاۋى كەرەك ەمەس. ءبىرقاتار ەلدە پرەزيدەنتتىك بيلىك جوق. ولاردى پرەمەر باسقاراتىنى بەلگىلى. نەمەسە كەرىسىنشە. بىزدە مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، ەندىگى جەردە پارلامەنت باسقارۋ بيلىگىنىڭ ءبىراز بولىگىن ءوز قۇزىرەتىنە الادى. ءتۇبى ءبىز بولاشاقتا ەلدى باسقارۋ مودەلىن جاڭارتىپ، بيلىك تارماقتارىن ىقشامداۋعا كەلەمىز. جاڭا پارلامەنت وسىنى قولعا الۋدى باستايدى. سونداي-اق، پارلامەنتتە وپپوزيسيا وكىلدەرى دە بولۋى ءتيىس. سىندارلى پىكىرتالاس ارقىلى ىلگەرى دامۋعا جول اشىلادى. جاڭا پايدا بولعان پارتيالار بۇرىنعى ساياسي ۇيىمدارعا قارسى تۇرىپ، جىلدار بويعى قاتىپ قالعان قاعيدالارىنا تويتارىس بەرىپ، جاڭاشىلدىق ءۇشىن كۇرەسەتىن بولادى.
وسىعان دەيىن جەرگىلىكتى ءماسليحات دەپۋتاتتارى ايماقتاعى ءوز باسشىلارىنىڭ ايتقانىنان شىقپاي، اكىمدەرگە جالتاقتاپ كەلسە، ەندى ءوز قۇزىرەتتەرى ارتا تۇسكەن سوڭ باتىل ارەكەتتەرگە كوشىپ، بەلسەندىلىك تانىتۋلارى ءتيىس. دەمەك، ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ دا بەدەلى ارتا تۇسەدى. ەندىگى جەردە ولار بارىنشا ەركىن، باتىل قيمىلداپ، ءوز ويلارىن باتىل ايتا الاتىن دەپۋتاتتار بولادى دەگەن ءۇمىت ۇلكەن.
دەپۋتاتتار اراسىندا، پرەزيدەنت اتاپ كورسەتكەندەي، ەلىمىزدە اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا باتىل كىرىسەتىن بىلىكتى ماماندار، اسىرەسە، عىلىم مەن ءبىلىمدى، ءوندىرىستى وركەندەتەتىن لايىقتى حالىق قالاۋلىلارى كوپ بولۋى ءتيىس.
كەي دەپۋتاتتار ماجوريتارلى ءادىس ارقىلى ءوزىن-وزى ۇسىنا الادى. ولاردى دا حالىق تانىپ ءبىلىپ، ەگەر دالەلى جۇيەلى، ورىندى بولسا، نەگە سايلاماسقا؟ سونىمەن، حالىق ءۇمىتىن قاي دەپۋتات اقتايدى؟ سايلاۋشىلار سولاردى تاڭدايدى.
بۇل سايلاۋدا ءاربىر پارتيا ءوز ساياسي باقىلاۋشىلارىنىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرىپ، قاداعالاۋدى كۇشەيتەدى. وسى ارادا مىنا ماسەلە دە نازاردان تىس قالماۋى ءتيىس. جىل باسىندا جاڭا عانا تىركەلىپ ۇلگەرگەن كەيبىر پارتيالار، مىسالى، بلوگەرلەردىڭ Respublica پارتياسى بۇل سايلاۋدا ءتيىستى داۋىس جيناپ ۇلگەرە مە؟
سونىمەن، ماجىلىستەگى جانە ءماسليحاتتاعى ءار داۋىس ءۇشىن شىنايى ءارى ادىلەتتى كۇرەس جولىنداعى ساياسي دودا باستالدى. ەندىگى جەردە جاڭادان سايلاناتىن دەپۋتاتتار قۋاتتى مەملەكەت پەن مىقتى ازاماتتىق قوعام قۇرۋ جولىندا شىنايى كۇرەسكەر بولىپ ەڭبەك ەتۋلەرى ءتيىس.