الماتى قالاسىندا 21-22 جەلتوقسان ارالىعىندا «Techcup-2022» روبوتوتەحنيكا جانە يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار بويىنشا VII اشىق چەمپيونات ءوتتى.
الماتى قالاسى اكىمىنىڭ كۋبوگىنا ق ر بارلىق وڭىرلەرىنەن 7 جاستان 22 جاسقا دەيىنگى ءارتۇرلى جاستارداعى 700-دەن استام كوماندا قاتىستى. ولار ۇلكەندەر، ورتا جاستاعىلار، كىشىلەر دەپ ۇشكە ءبولىنىپ، ءوزارا باقتارىن سىنادى. كىل مىقتىلاردىڭ جوبالارىنا قولداۋشىلار دا تابىلدى. مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ كوپشىلىگى 2-3 ايدىڭ كولەمىندە قۇراستىرعان روبوتتارىنىڭ ەپتىلىگىن سىنادى.
«قالامىزدا ەڭ ۇلكەن چەمپيوناتتاردىڭ ءبىرى ۇيىمداستىرىلىپ جاتىر. بىزدە ينجەنەرلىك جوبالار؛ باعدارلامالاۋ؛ ىت-دەگى بيزنەس؛ 3D-مودەلدەۋ؛ روبوتتار جارىسى سەكىلدى باعىتتاردان جارىس ءوتتى. سونداي-اق، كىشكەنتاي بۇلدىرشىندەردىڭ روبوتتارىنىڭ اراسىندا روبوتتاردى سوعىستىرۋعا مۇمكىندىكتەرى بولدى. ولار VEX، سۋمو، جەلى، كەگەلرينگ سىندى باعىتتاردان تۇرادى. بالالارىمىز 3D-مودەلدەۋ بويىنشا ارحيتەكتۋرالىق جوبالاردى قۇراستىردى. وسى چەمپيوناتتا ۇزدىك اتانعان قىز-جىگىتتەردىڭ جوبالارىن الماتى قالامىزدىڭ ساۋلەتىنە، قۇرىلىسىنا قولدانۋىمىز ابدەن مۇمكىن. قاراپ وتىرساڭىزدار، چەمپيوناتقا ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن دارىندى، ءبىلىمدى، اقىلدى بالالار جينالعان. وسىعان قاراپ-اق بولاشاعىمىز جارقىن بولاتىنىنا سەنىمدىمىن»، – دەيدى ۇيىمداستىرۋشى ورازمۇحاممەت بەكمۇرات.
چەمپيوناتتىڭ ماقساتى – بالالار مەن جاستاردىڭ يننوۆاسيالار مەن ينجەنەرلىك ازىرلەمەلەر سالاسىنا قىزىعۋشىلىعىن ىنتالاندىرۋ، ىت-قۇزىرەتتىلىكتەرىن دامىتۋ جانە تانىمال ەتۋ، بالالار مەن جاستار اراسىندا تالانتتاردى انىقتاۋ جانە قولداۋ بولىپ تابىلادى.
«ءبىز وسى چەمپيوناتقا زاماۋي قازاق ءۇيدى قۇراستىرىپ الىپ كەلدىك. ءبىز قازاق ۇيگە ەكىنشى قاباتتى جالعادىق. سونداي-اق، اقىلدى تۇندىك ورناتتىق. ادامداردىڭ قالاۋى بويىنشا تۇندىك ءوزى اشىلىپ، جابىلادى. قوسىمشا كۇن ەنەرگياسىن، جەل ەنەرگياسىن جانە جىلۋ ەنەرگياسىن قوستىق. گازبەن دە اينالاسىن قامتاماسىز ەتتىك. جيناقتالعان ەنەرگيا ارقىلى جارىق شامدار جاناتىن بولادى. بۇل جوبانى جاساۋدى 2018 جىلدان باستاپ قولعا الا باستادىق. كەيىننەن ءتۇرلى مامانداردىڭ وي-پىكىرلەرىن اقىلعا سالا وتىرىپ، وزگەرىستەر ەنگىزدىك. دەسە دە، بۇل جوبانى قۇراستىرۋعا بىزگە ەكى اپتا ۋاقىت كەتتى. ءبىز بۇنى دوسىمىز ەكەۋمىز قۇراستىردىق. ەكەۋمىز ەكى مەكتەپتەن بولساق تا، ءبىزدى بايلانىستىرعان روبوتەحنيكا بولدى»، – دەيدى ولجاس سانات ۇلى مەن ءنۇرالى توقبەرگەنوۆ ەسىمدى قاتىسۋشىلار.
TechCup مەكتەپ وقۋشىلارىن، كوللەدجدەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرىن، كاسىپكەرلەردى، اتا-انالاردى، سونداي-اق ءبىلىم بەرۋ يدەيالارى مەن جوبالارىنىڭ اۆتورلارىن بىرىكتىرەدى. جاس عالىمدار ءوز جوبالارىن وتە جوعارى حالىقارالىق دەڭگەيدە جاساپ شىققان.
«ءبىز بۇل جوبانى كوپتەن بەرى كۇتتىك. سول سەبەپتەن ءوزىمىزدىڭ ەرەكشە جوبالارىمىزدى قۇراستىردىق. مارستا وسىمدىكتەردىڭ وسۋىنە ىڭعالى بولۋى ءۇشىن جىلىجاي قۇراستىردىق. ءبىز بۇل جوبادا مارستىڭ اۋا-رايىن، تەمپەراتۋراسىن، ىلعالدىلىعىن باستى نازارعا الدىق. مارستىڭ بيوحيمياسىن زەرتتەدىك. قازىرگى ۋاقىتتا ءبىزدىڭ عالامشارىمىزدىڭ ەكولوگياسى وتە ناشارلاپ كەلەدى. وسىنداي كەزدە شەتەلدىك عالىمدار باسقا عالامشارلارداعى تىرشىلىكتى زەرتتەۋدە. ياعني قاندايدا ءبىر جاعدايلار ورىن السا، كوشۋگە مۇمكىندىكتەر تۋىنداتىپ جاتىر. وسى ورايدا ءبىز دە ەلىمىزدىڭ اتىنان مارستا ءومىر ءسۇرۋ قولايلىعى بار ەكەندىگىن دالەلدەپ، وسى جوبامىزدى مارستا دا سىناپ كورگىمىز كەلەدى. ءبىزدىڭ جوبامىزدا ءتۇرلى داچيكتەر، ماتورلار، ديسپلەي قولدانىلعان. بۇنىڭ بارلىعى ىلعالدىقتى ۇستاپ تۇرۋ ماقساتىندا جاسالعان. ءبىز بۇل چەمپيوناتقا ماڭعىستاۋ ءوڭىرىنىڭ نامىسىن قورعاپ كەلىپ وتىرمىز. ءبىز ءۇش ايدىڭ ىشىندە 4 ادام وسى جوبانى ۇيىمداستىردىق»، – دەيدى قاتىسۋشى ءۇسىرباي شۇكىرباي.
قازىرگى تاڭدا قازاقستاندا روبوتتىق تەحنيكا سالاسىندا ەڭبەك ەتەتىن ادامدار سانى الدەقايدا ارتقان. ولاردىڭ قاتارىندا جاس بالالارعا باعدارلامالاۋ مەن روبوتتىق تەحنيكانى ۇيرەتۋ ءۇشىن الەۋمەتتىك جوبالارىن جۇزەگە اسىرا باستاعاندار دا بار. وزدەرىن ۇستازدىق سالادا كورسەتە باستاعان جاستارىمىز دا جەتەرلىك. ولاردىڭ ءبىرقاتارى بۇگىندە شاكىرتتەرىن الەمدىك دودالاردا جارىستارعا قاتىستىرۋدا.
«ءبىز بۇل جارىسقا 3D ديزاين ينتەرەر بويىنشا قاتىسىپ وتىرمىز. بۇل جەردە 3D باعدارلاماسىندا بولمەنىڭ ينتەرەرىن جاساپ كەلدىك. چەمپيونات ءبىزدىڭ بالالارىمىزعا ۇلكەن موتيۆاسيا بەردى دەسەك، ارتىق ايتپاعانىمىز. وسى جوبادا جەڭىمپاز بولعاندارعا 15 گرانت بەرىلىپ وتىر ەكەن. ودان بولەك، قارجىلاي سىي-سياپاتى بار. ءبىز ۇلكەن توپقا 7 بالامىزدى الىپ كەلدىك. ولار 3D مودەلدەۋدىڭ ءار ءتۇرلى باعىتتارى بويىنشا جوبالارىن ازىرلەدى»، – دەيدى الماتى مەملەكەتتىك ەنەرگەتيكا جانە ەلەكتروندى تەحنولوگيالار كوللەدجىنىڭ تالىمگەرى نازىم ورازبەكوۆا.
ءبىرىنشى TechCup چەمپيوناتى 2014 جىلى ءوتتى. وسى جىلدار ىشىندە چەمپيوناتتىڭ اۋقىمى 20 كوماندادان 586 كومانداعا دەيىن كەڭەيىپ، قاتىسۋشىلار سانى 2000 ادامنان استى. قازىرگى ۋاقىتتا عىلىمدا كومپيۋتەرلىك باعدارلامالاۋ ءتىلىن مەڭگەرۋشىلەر سانى ارتىپ كەلەدى. بۇل دەگەنىمىز روبوتەحنيكالىق تەحنيكالاردىڭ دامۋىنا ۇلكەن قارقىن بەرەدى دەگەن ءسوز. الىستان ات تەرلەتىپ كەلگەن وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر روبوتتىڭ قاڭقاسىنا ىستەن شىققان ەسكى كومپيۋتەرلەردىڭ قالدىقتارىن، جارامسىز كاردون قاعازدارىن، ەسكى ەلوكتروندى زاتتاردى پايدالانعان. وسىلايشا وزدەرىنە، قوعامعا قاجەتتى اقىلدى روبوتتار قۇراستىرعان.
«ءبىزدىڭ جوبامىز قويمالىق ساقتاۋدى اۆتوماتتاندىرۋعا ارنالعان روبوت مانيپۋلياتور. ونى جاساۋعا 4 اي ۋاقىت كەتتى. ءبىز دوسىمىز ەكەۋمىز قۇراستىرىپ شىقتىق. ول ءارتۇرلى زاتتاردى تاسىمالداي الادى، تىزبەككە قوسا الادى. اقاۋلى زاتتاردى بولەك ورىنعا شىعارا الادى. وندا 3 رەجيم بار. ولار اۆتوماتتىق، جارتىلاي اۆتوماتتىق، قول رەجيمى بولىپ بولىنەدى. بۇل جوبانى كوپتەگەن سالالاردا قولدانۋعا بولادى. ماسەلەن مەديسينادا، قۇرىلىس سالاسىندا، ءتاتتى تاعامداردى تاسۋدا ءوزىنىڭ كومەگىن تيگىزە الادى. سوندا ادامدار اۋىر زاتتاردى كوتەرىپ ەش اۋرەلەنبەيدى. سونىمەن قاتار كاميتتەردى رەتتەپ، جارامسىزدارىن لاقتىرىپ جىبەرۋ مۇمكىندىگىنە يە. بىزدە ءۇش رەجيم ءبىر كودتا ورىندالا بەرەدى. وعان ارنايى كود جازىپ اۋرە بولۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبارى بىردەن قامتىلعان»، – دەيدى قاتىسۋشى اباي ماعجان مەن جاكەن ديار ەسىمدى وقۋشىلار.
چەمپيوناتتىڭ جالپى جۇلدە قورى 4 ملن. تەڭگەدەن اسادى. سونىمەن قاتار رەسپۋبليكانىڭ ءبىرقاتار جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارى چەمپيونات جەڭىمپازدارى ءۇشىن 2023 جىلعا ارنالعان 15 ءبىلىم گرانتىن بولەدى.
«بارلىق جوبا قازىرگى ۋاقىتتا ءبىزدىڭ قوعامىمىزعا قاجەتتى جوبالار. قاراپ وتىرساڭىز، ەكولوگيانى دامىتۋ ماقساتىندا، ادامداردىڭ اۋىر جۇمىستارمەن اينالىسپاۋىنا، اقىلدى ۇيلەردە تۇرۋىنا ىڭعالى جوبالارىن الىپ كەلگەن. وقۋشىلاردىڭ ىشىندە مارستا وسىمدىكتەر ءوسىرۋدى قولعا الا باستاعاندارى دا بار. بۇدان بولەك، كومپانيالاردىڭ جۇمىسىن جاقسارتاتىن جوبانى ءبىر بالا تانىستىردى. ونىڭ جوباسى قازىلار القاسىنىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ، كومپانيالارعا ۇسىنىستار دا ءتۇسىپ جاتىر. ودان بولەك، سايت ازىرلەگەن ستۋدەنتتەر مەن وقۋشىلار وزدەرىنىڭ وزىق ويلارىن ورتاعا سالدى. بۇل سايتتى ءتىپتى شەتەلدىكتەرگە ۇسىنساق، بىردەن جۇزەگە اسىرا كەتەتىن ەدى. بۇگىندە قاراپ وتىرسام، بالالاردىڭ روبوتەحنيكاعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتقان. مەملەكەت تاراپىنان اقىرىنداپ قولداۋ دا كورسەتىلىپ كەلە جاتقان جايى بار»، – دەيدى روبوتەحنيك، قازىلار القاسىنىڭ مۇشەسى دانيار كەرىمقۇلوۆ.
چەمپيونات الماتى قالاسىندا «Almaty Arena» مس بازاسىندا ءوتتى. ءىس-شارانى الماتى قالاسى ءبىلىم باسقارماسى مەن الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگى ۇيىمداستىردى. چەمپيوناتقا 700-دەن استام كوماندادان 2000 قاتىسۋشى قاتىستى.