قۇرىلىس تالاپتارى قايتا قارالادى

ماجىلىستە "ق ر ۇكىمەتى مەن توتەنشە جاعدايلار جانە دۇلەي ءزىلزالالاردىڭ قاۋىپ-قاتەرىن ازايتۋ جونىندەگى ورتالىق اراسىنداعى قازاقستاننىڭ اۋماعىندا ونىڭ بولۋ شارتتارى تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاسيالاۋ تۋرالى" زاڭ جوباسى بويىنشا توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترى يۋريي يلين مالىمدەدى.

ونىڭ سوزىنشە، تۇركياداعى جاعداي كوپتەگەن ەلدەردى سەيسميكالىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن قايتا قاراۋعا ءماجبۇر ەتتى. قازاقستان دا شەت قالمايدى. قازاقستان اۋماعىنىڭ 40%-دان استامى جەر سىلكىنىسى تۇرىندەگى تابيعي اپاتتارعا بەيىم. 

سونىمەن قاتار ول جاقىندا توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ قۇرىلىمىنا سەيسمولوگيا ينستيتۋتى بەرىلگەنىن قوسا كەتتى.

"باقىتىمىزعا وراي، وتكەن عاسىرلاردا قازاقستان اۋماعىندا جويقىن جەر سىلكىنىسى بولعان جوق. ءبىراق بۇل جايباراقات بولۋ كەرەك دەگەندى بىلدىرمەيدى. جاقىندا بىزگە، توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ قۇرىلىمىنا سەيسمولوگيا ينستيتۋتى بەرىلدى. ول كوپ جىلدار بويى جەر سىلكىنىسىن بولجاۋ جانە ودان ءارى مونيتورينگتى دامىتۋ ماسەلەلەرىندە ءىس جۇزىندە جەتكىلىكتى تۇردە قارجىلاندىرىلماعان. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ءقازىر تاپسىرما قويىلدى، ونى الماتى اكىمدىگى جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن جۇزەگە اسىرىپ جاتىر. جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن 30-دان استام سەيسميكالىق ستانسالار تاپسىرىلادى. بۇل جەر سىلكىنىستەرىنىڭ ءقاۋپىن ەگجەي-تەگجەيلى تالداۋعا كومەكتەسەدى"، - دەدى يۋريي يلين.

ءمينيستردىڭ ويىنشا، مۇنداي جۇمىس جەر سىلكىنىسى ءقاۋپى بار ايماقتاردىڭ بارلىعىنا دا جۇرگىزىلۋى كەرەك.

"بۇل تۇرعىدا ءبىز الداعى ۋاقىتتا رەسپۋبليكالىق جانە جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزەمىز. وسىلايشا بىزدە جەر سىلكىنىسى ءقاۋپى تۋرالى شەشىمدەر مەن اقپاراتتى جىلدام قابىلداۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن سەيسميكالىق ستانسيالاردىڭ دامىعان جەلىسى بار. ءبىز بۇل ورتالىقتى، ونىڭ ىشىندە حالىقارالىق دەڭگەيدە ءقازىر ەرتەرەك ەسكەرتۋ جۇيەسىن ازىرلەۋدى ۇسىنىپ جاتقانىمىزدى جاريا ەتتىك. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ ءبىز شامامەن جەر سىلكىنىسى بولۋى مۇمكىن نۇكتەلەردى بىلەمىز. ال بۇل ورتالىقتار جەر سىلكىنىسىنىڭ العىشارتتارىن انىقتاۋ ءۇشىن داچيكتەر قويىلسا، تۇرعىنداردى ەسكەرتۋ ءۇشىن قالالار مەن ەلدى مەكەندەردىڭ ەسكەرتۋ جۇيەسىنە اۆتوماتتى تۇردە سيگنال بەرۋى كەرەك. تولقىننىڭ جەر سىلكىنىسىنىڭ وشاعىنان ەلدى مەكەندەرگە وتۋىنە دەيىن بىرنەشە ونداعان سەكۋندتىڭ ءوزى بىرنەشە ادامنىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالۋى مۇمكىن"، - دەدى توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترى يۋريي يلين.

مينيستر ەش ستاندارتقا ساي كەلمەيتىن جانە جويقىن جەر سىلكىنىسىنە توتەپ بەرمەيتىن، ونىڭ ىشىندە كىرپىشتەن سالىنعان قۇرىلىستار، تۇرعىن ۇيلەر قابىلدانىپ، پايدالانۋعا بەرىلەتىنىن دە ايتا كەتتى.

"سوعان قاراماستان، ءسىز ءوزىڭىز ايماقتاردى ارالاپ، ءىرى قالالارعا عانا ەمەس، ازاماتتارىمىز تۇراتىن ەلدى مەكەندەرگە دە نازار اۋدارۋ كەرەك ەكەنىن كورىپ ءجۇرسىز. كوبىنە ەشبىر ستاندارتقا ساي كەلمەيتىن جانە جويقىن جەر سىلكىنىسىنە توتەپ بەرمەيتىن، ونىڭ ىشىندە كىرپىشتەن سالىنعان قۇرىلىستار، تۇرعىن ۇيلەر قابىلدانىپ، پايدالانۋعا بەرىلەدى. ءبىز شەشۋگە ءتيىس جۇمىستاردىڭ كەڭ اۋقىمى بار جانە ۇلكەن جانە قارجىلىق رەسۋرستاردى، مۇمكىن، جەر سىلكىنىسى ءقاۋپى بار ايماقتاعى جۇمىسقا تىكەلەي قاتىساتىن قۇرىلىس سالۋشىلارعا قويىلاتىن تالاپتاردى قاتايتۋ ءۇشىن زاڭنامانى قايتا قاراۋدى تالاپ ەتۋى مۇمكىن"، - دەپ ءبولىستى توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترى.