2023 جىلعى 26 شىلدەدە پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى – ساۋدا جانە ينتەگراسيا ءمينيسترى سەرىك ءجۇمانعاريننىڭ توراعالىعىمەن ۇكىمەت ۇيىندە وتكەن جەدەل كەڭەستە جەكەلەگەن وڭىرلەردەگى قالىپتان تىس ىستىق پەن جاۋىن-شاشىننىڭ ازدىعىنا بايلانىستى ورناعان احۋالدىڭ اۋقىمى مەن مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ ىقتيمال شارالارى تالقىلاندى.
ۇكىمەت سايتىندا ءمالىم ەتىلگەندەي، «بايتەرەك» حولدينگى، «اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى» اق جانە «قازاگروقارجى» اق قۇرعاقشىلىقتان زارداپ شەككەن شارۋالارعا نەسيە تولەۋدى كەيىنگە قالدىرۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرادى. سونداي-اق بيىلدان باستاپ العاش رەت مال ازىعىن جيناۋعا جەڭىلدەتىلگەن باعامەن ديزەل وتىنىنىڭ قوسىمشا كولەمى بولىنەتىن بولدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، 119 مىڭ گەكتار كوكونىس داقىلدارى القابىنىڭ 70% جۋىعى جاقسى، ال، 14،4% نەمەسە 24،5 مىڭ گەكتارى قاناعاتتانارلىق جاعدايدا. بارلىق ءداندى داقىلداردىڭ 8،3 ملن گەكتارى جاقسى جاعدايدا، بۇل بارلىق اۋىلشارۋاشىلىق داقىلدارىنىڭ 50،2%، ال 7،2 ملن گەكتارى، ياعني، 43،7% قاناعاتتانارلىق جاعدايدا. مايلى داقىلدار ءسال كوبىرەك زارداپ شەكتى، جاقسى جاعدايداعىلارى 43،6% نەمەسە 1،4 ملن گا، قاناعاتتانارلىعى – 47،7% نەمەسە 1،5 ملن گا.
"بۇگىنگى تاڭدا ەگىن جيناۋ ناۋقانىنا ۋاقتىلى دايىندىق جاساپ جانە مال ازىعىن دەر كەزىندە ازىرلەۋ باستى مىندەت. اكىمدىكتەردىڭ جەدەل دەرەكتەرى بويىنشا، ءقازىردىڭ وزىندە 8 ملن تونناعا جۋىق ءشوپ دايىندالدى، بۇل جوسپاردىڭ 32% قۇرايدى. وڭىرلەر 2023 جىلى جەم-شوپ قۇنىن سۋبسيديالاۋعا 11،7 ملرد تەڭگە ءبولىندى. بۇدان باسقا، 2022 جىلدىڭ قورىتىندىسىنا سايكەس، ازىق-تۇلىك كورپوراسياسى 235،2 مىڭ توننا استىقتىڭ جەم-شوپ قورىن قالىپتاستىردى. قاجەت بولعان جاعدايدا بۇل استىق مال جانە قۇس شارۋاشىلىقتارىنا ارزانداتىلعان باعامەن قولداۋ رەتىندە جىبەرىلەدى. بيىلدان باستاپ العاش رەت جەم-شوپ جيناۋ جۇمىستارىنا جەڭىلدەتىلگەن باعامەن ديزەلدىك وتىنىنىڭ قوسىمشا كولەمى بولىنەتىن بولدى"، — دەدى اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى ەربول تاسجۇرەكوۆ.
اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى 2022-2025 جىلدارعا ارنالعان جەم-شوپ ءوندىرۋ سالاسىن دامىتۋ جونىندەگى جول كارتاسىن ورىندالۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندىگىن اتاپ ءوتتى.
"اكىمدىكتەر اۋىسپالى ەگىستەگى جەمشوپ داقىلدارىنىڭ ۇلەسىن كەڭەيتۋ بويىنشا، ءبىرىنشى كەزەكتە سۋارمالى جەرلەردە، جايىلىمدىق جەرلەردىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن قولدا بار مۇمكىندىكتەردى تولىق پايدالانباي وتىر"، — دەدى ول.
اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى تاۋەكەلدەردى، سونىڭ ىشىندە قۇرعاقشىلىقتىڭ سالدارىن جويۋ قۇرالدارىنىڭ ءبىرى – ەگىن مەن اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىن ساقتاندىرۋ. ول ماقساتتا ساقتاندىرۋ سىيلىقاقىسىنىڭ ءبىر بولىگى سۋبسيديالاناتىن وسىمدىك جانە مال شارۋاشىلىعىندا 16 ساقتاندىرۋ ءونىمى جۇمىس ىستەيدى. وتكەن جىلى ساقتاندىرۋ سىيلىقاقىلارىن سۋبسيديالاۋ قاعيدالارىنا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى، سوعان سايكەس ساقتاندىرۋ سىيلىقاقىلارىن سۋبسيديالاۋ ءنورماتيۆى 50%-دان 80%-عا دەيىن ءوستى.
دەگەنمەن، قازاقستاننىڭ باسىم بولىگىندە كليماتتىڭ بولجامسىزدىعىنا قاراماستان، فەرمەرلەر ساقتاندىرۋ قۇرالىن از پايدالانادى. بيىل بارلىعى 258،2 مىڭ گا ءداندى جانە مايلى داقىلدار، 152 مىڭ باۋ-باقشا اعاشتارى، 5،4 مىڭ مال (ءىرى قارا، ۇساق مال، جىلقى)، 428،2 مىڭ قۇس ساقتاندىرىلدى. ساقتاندىرۋ سىيلىقاقىسى 1،6 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، ونىڭ 1،3 ملرد تەڭگەسى سۋبسيديالاندى. ساقتاندىرۋ سىيلىقاقىلارىن سۋبسيديالاۋعا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بولىنگەن 5،9 ملرد تەڭگە قاراجاتتىڭ تەك 2،4 ملرد تەڭگەسى عانا يگەرىلدى.
كەڭەستە قالىپتان تىس تىس اپتاپ ىستىقتىڭ جاعىمسىز سالدارى باسىم بولىپ وتىرعان پاۆلودار، اقمولا، قاراعاندى جانە باسقا دا وبلىستاردىڭ اكىمدەرى تىڭدالدى. ءوڭىر باسشىلارى ءوز سالالارىنداعى احۋالدى ايتىپ، ونى تۇراقتاندىرۋ جونىندە ۇسىنىستار جاسادى.
"جەم-شوپ دايىنداۋ دەڭگەيى وتە تومەن، جىلدىق جوسپار 25 ملن توننا بولسا، بار بولعانى 8 ملن توننا جينالدى. پىشەندەمە دايىنداۋ – جوسپاردىڭ 12%، سابان – 4،3%. قىركۇيەك ايىندا سابان، سۇرلەم جانە كونسەنترلى جەمدى نەگىزگى جيناۋ جۇمىستارى باستالاتىنى انىق، ال قالعاندارى ءۇشىن بۇل وتە تومەن كورسەتكىش. وڭىرلەردە مال ازىعىن دايىنداۋ قارقىنىن ارتتىرىپ، باعانىڭ نەگىزسىز وسۋىنە جول بەرمەۋ ءۇشىن جەم-شوپ باعاسىن تۇراقتى باقىلاۋدى تاپسىرامىن. سونىمەن قاتار، كەيبىر ايماقتارداعى قۇرعاقشىلىقتىڭ ىقتيمال اسەرىن ەسكەرە وتىرىپ، فەرمەرلەر نەسيە تولەمدەرىن كەيىنگە قالدىرۋعا ءوتىنىش بەرە باستاۋى مۇمكىن. «بايتەرەك» ۇبح» اق، «اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى» اق جانە «قازاگروقارجى» اق زارداپ شەككەن شارۋالارعا نەسيە تولەۋ مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋعا كومەكتەسۋى كەرەك"، — دەدى سەرىك جۇمانعارين.