الماتىنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە ناۋرىز مەيرامى ءالى دە دۇبىرلەتە تويلانۋدا.
«الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترى ساحناسىندا مەرەكەگە ارنايى ويلاستىرىلعان «اسەم اۋەن مەن كوركەم قيمىل» اتتى سازدى بي كەشى ءوتتى.
قازاق حالقىنىڭ بي ونەرى حالىقتىڭ پوەتيكالىق، فولكلورلىق، مۋزىكالىق شىعارماشىلىعىمەن تىعىز بايلانىستى بولعاندىقتان، مىڭ بۇرالعان بيشىلەر مەن ءتۇرلى اسپاپتىڭ قۇلاعىندا ويناعان ونەرپازداردى بىرىكتىرۋ ويى وزىنەن-وزى كەلگەن ەكەن. ناتيجەسىندە حورەوگرافيالىق قيمىلدىڭ ەلەمەنتتەرى ۇلتتىق اسپاپتارىمىزدىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن ۇشتاسىپ، زاماناۋي جاڭا فورمادا كورەرمەنگە ۇسىنىلدى. سازدى بي كەشىندە يشارامەن، ىممەن (ميميكا) ايتۋ ءادىسى دە كەڭىنەن قولدانىلادى.
اسەم اۋەن مەن كوركەم قيمىل كەشى – «الاتاۋ» تەاترىنىڭ حورەوگرافى كارينا ەرجان قىزىنىڭ رەجيسسەر رەتىندەگى العاشقى جۇمىسى. ول بىرنەشە كورىنىستەردە حالىق اڭىز-اڭگىمەلەرىن، ءسالت-داستۇر ەلەمەنتتەرىن، تابيعات قۇبىلىستارىن، نانىم-سەنىمدەردى بي مەن اۋەننەن قۇرالعان، تەاترلاندىرىلعان قويىلىم رەتىندە بەرۋگە تىرىسقان.
«مەن نەگىزى ماماندىعىم بويىنشا حورەوگرافپىن، ءبىراق بۇگىن العاش رەت قويۋشى-رەجيسسەر رەتىندە شىعىپ وتىرمىن. بۇل كونسەرت نەگىزىنەن اسپاپتىق انسامبل مەن بيشىلەر نومىرلەرىنىڭ ءبىر ارناعا توعىسۋىنان تۋىندادى. ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز – سازدى اۋەن مەن پلاستيكانى ۇتىمدى بىرىكتىرۋ»، – دەدى كارينا ەرجان قىزى.
شىمىلدىق اشىلعان ساتتەگى العاشقى كورىنىستە حالىق اڭىزى «قامىس» مۋزىكالىق سۇيەمەلدەۋدەن بولەك، ونىڭ جەلىسى بيمەن سومدالىپ، مانەرلەپ وقۋمەن بەرىلدى. كەيىننەن قويىلىم باعىتى ليريكاعا اۋىسىپ، قىز عۇمىرىنىڭ داستۇرلەرى كورسەتىلدى. بيشىلەر اپپاق اققۋعا اينالىپ، ساحنا كوگىنە ۇشتى. تەاتردىڭ تۇراقتى كورەرمەنى رەتىندە كورىنىستەر اراسىنان «ءان-مۇحيت» قويىلىمىنان الىنعان «زاۋرەش» ءۇزىندىسىن بىردەن بايقادىق. ول دا ءبىر قازاقىلىقتىڭ، ۇلتتىق ونەردىڭ بەلگىسى. سەبەبى، مۇحيت – ءجاي عانا ءانشى ەمەس، حالىق ونەرىنىڭ بەلدى وكىلى.
قويىلىم بارىسىندا ەرەكشە كوزگە تۇسكەن كورىنىس – «تابيعات» انانىڭ ۇيقىدان تۇرۋى، ونىڭ ءتورت قۇبىلاسى – اسپان، جەر، وت پەن سۋدىڭ جەكە-جەكە «اۋجار»، «ياپىر-اي» سىندى حالىق اندەرىنىڭ اۋەزدى اندەرىنە مىڭ بۇرالىپ بيلەۋى. ادام تاڭداناتىن اسەرلى كورىنىس. تاعى ءبىر ءۇزىندىنى وسىعان دەيىن قويىلعان «التىباقان» قويىلىمىنداعى كورىنىسكە ۇقساتتىق، الايدا رەجيسسەر جاستاردىڭ جينالىپ، بي مەن انگە تولى كوڭىل كوتەرگەن تۇسى جاڭا تولىقتىرۋلارمەن، وزگەشە اۋەندەرمەن بەرىلگەنىن جەتكىزدى. كەش شىمىلدىعى باتىرحان شۇكەنوۆتىڭ «گۇل الماتىم» انىمەن جابىلدى. بۇل دا ءبىر الماتىلىق كورەرمەنگە دەگەن ءىلتيپاتتىلىقتىڭ بەلگىسى بولار.
جالپى، كەش انسامبل مەن بيشىلەردىڭ جەكە كونسەرتى بولدى دەسەك، قاتەلەسپەيمىز. انسامبلدە 13 ادام ونەر كورسەتسە، 8 ءبيشى جان-جاقتى ارتىسكە اينالىپ، باستى ءرولدى سومدادى دەسەك تە بولادى. اسپاپتىق ونەرپازدارىنىڭ اراسىندا ءداستۇرلى ارتىستەردەن بولەك، كلاسسيكالىق اسپاپتاردىڭ قۇلاعىندا وينايتىندار دا بار. حالىق اندەرىنىڭ ۆيولونچەل، فلەيتا ۇندەرىمەن كەرەمەت ۇيلەسىمىن تىڭداۋعا بولادى. ونەرپازدار مۇنداي كەش بۇرىن-سوندى بولماعانىن، جەكە-دارا دۇنيە بولعاندىقتان جاۋاپكەرشىلىك جۇگى سالماقتى ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، قويىلىمعا ءبىر ايداي دايىندالعان ەكەن. ۆيولونچەليست باعجان وكتيابر كلاسسيكالىق اسپاپتا ورىنداۋشى بولعانىمەن، ءداستۇرلى ونەرگە جۇرەگى جاقىن ەكەنىن ايتىپ، كەش الدىندا ءبىراز ۋايىمداعانىن جاسىرمادى.
«بۇگىنگى قويىلىم ءبىزدىڭ انسامبل ءۇشىن ەرەكشە. سەبەبى، مەنىڭ وسى تەاتردا ەكى جىل جارىم ەڭبەك ەتكەنىممەن، اتالمىش كەش – ءانسامبلدىڭ ءبىرىنشى جەكە كونسەرتى. سوندىقتان ۋايىمعا بوي الدىرعانىمىز راس، وعان قوسا بۇرىن-سوڭدى ورىندالماعان شىعارمالار كوپ بولدى. بۇگىن ەرەكشە كەشتىڭ تۇساۋكەسەرى بولعاندىقتان، كورەرمەندەردىڭ جىلى قابىلداۋى بىزگە ماڭىزدى»، – دەدى ب.وكتيابر.
كەش قازاق فولكلورىنىڭ ۇزدىك تۋىندىلارىنان سىر شەرتىپ، ۇلتتىق بيدەن شاشۋ شاشقانىمەن، ءبىر قويىلىممەن بار داستۇرلەردى قامتۋعا تىرىسقانىمەن، ءبىر جۇيەلىلىك پەن لوگيكالىق بايلانىستى، وكىنىشكە قاراي، كورە المادىق. كونسەرت دەيىن دەسەڭ، تەاترلىق قويىلىم ەلەمەنتتەرى كوپ، سيۋجەت بار، تولىققاندى قويىلىم دەيىن دەسەڭ، رولدەردى اكتەرلەر ەمەس، بيشىلەر ىم-يشاراسىز سومدايدى. ارينە، بي مەن ءاندى بايلانىستىرعان بۇعان دەيىن قويىلىم كورگەنىمىز جوق، دەگەنمەن وسى ەكەۋىنىڭ اراسىن ءبىر پايىمدى، تۇسىنىكتى سيۋجەتتىك جۇيەمەن بىرىكتىرۋ كەرەك ەدى دەگەن ويدامىز. ءار كورىنىس جەكەلەي اسەرلى بولعانىمەن، بىر-بىرىنە كەدەرگى تۋدىرعانداي. قايعىلى سيۋجەتتەردەن كوڭىلدى كورىنىستەرگە بىردەن اۋىسۋ قيىنعا تۇسەدى ەكەن. نەگىزى ءداستۇرلى ونەرىمىزدى ساحنالاۋدا ءالى دە ءبىر باعىت، جۇيەلىلىك جوق قوي، ءبىراق اتالمىش جالعىز ءداستۇرلى تەاتر سول جولدا العاشقى قادامدارىن جاساۋدا. كەلە-كەلە ەۋروپانىڭ وپەراسى مەن بالەتى سىندى بىزدە دە ونەردىڭ وزىمىزگە ءتان ءتۇرى پايدا بولار. ونىڭ دا ەرەجەسى مەن تالاپتارى جازىلىپ جاتار. ازىرگە ۇلتتىق ونەردىڭ قولعا الىنۋىنىڭ ءوزى – جەتىستى جولىنداعى ۇلكەن قادام.