قازاقستان – سان ۇلتتىڭ ورتاق ءۇيى، بەيبىت ءومىردىڭ بەرەكەلى بەسىگى. سول ەلدىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالعان كۇرد حالقى دا بۇگىنگى قوعامدا وزىندىك ورنىن تاۋىپ، تاتۋلىق پەن تۇسىنىستىكتىڭ جارقىن ۇلگىسىن كورسەتىپ كەلەدى. جۋىردا استانادا وتكەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان سەسسياعا قاتىسىپ، ەتنوسارالىق كەلىسىمگە قوسقان ۇلەسى ءۇشىن ماراپات العان «باربانگ» قازاقستان كۇردتەرى قاۋىمداستىعى باسقارما كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى رافيك ياكۋبوۆيچ ميرزويەۆپەن ۇلتتىق بىرلىك، مادەني مۇرا، قازاق پەن كۇرد حالىقتارىنىڭ ۇقساستىعى جايلى اڭگىمەلەستىك.
رافيك ياكۋبوۆيچ، كۇنى كەشە استانادا وتكەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان سەسسيا جيىنىنا بارىپ قايتقانىڭىزدى ەستىدىك. سول جيىندا ماراپات العانداردىڭ ءبىرى ءوزىڭىز ەكەنسىز. اڭگىمەنى سودان باستاساق.
ءيا، ول جيىنعا قاتىسقانىم راس. استانادا وتكەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان سەسسياعا قاتىسقانىما قۋانىشتىمىن. مەن ءۇشىن بۇل وقيعا قوعامدىق ومىرگە بەلسەندى قاتىساتىن ادام رەتىندە عانا ەمەس، سونىمەن قاتار كوپۇلتتى قازاقستاندى ماقتان تۇتاتىن كۇرد ۇلتىنىڭ وكىلى رەتىندە دە ماڭىزدى. مەنى ەلىمىزدەگى ەتنوسارالىق كەلىسىمدى نىعايتۋعا جانە كۇرد ەتنوسىن دامىتۋعا قوسقان ۇلەسىم ءۇشىن ماراپاتتادى. مەن بۇل ماراپاتتى جەكە مويىنداۋ رەتىندە عانا ەمەس، بۇكىل ەتنوسىمىزدىڭ ەڭبەگىن جوعارى باعالاۋ رەتىندە قابىلدايمىن. حالىقتار اسسامبلەيالارى باسقا ەلدەردە، مىسالى، رەسەي مەن قىرعىزستاندا دا بار ەكەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. دەيتۇرعانمەن، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مارتەبەسى ايتارلىقتاي جوعارى. اتاپ ايتقاندا، اسسامبلەيا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ سەناتىنا 5 دەپۋتات سايلاۋعا قۇقىلى. بۇل بارلىق ەتنوستاردىڭ ەلدىڭ ساياسي ومىرىنە قاتىساتىنىن كورسەتەدى جانە ءار حالىققا دەگەن سەنىم مەن قۇرمەتتىڭ جوعارى دەڭگەيىن كورسەتەدى. اسسامبلەيانىڭ 30 جىل ىشىندە قازاقستان حالىقتارى اراسىنداعى بىرلىكتى، دوستىق پەن كەلىسىمدى نىعايتۋ ءۇشىن كوپ نارسە جاسالدى. مەن وسى ماڭىزدى پروسەستىڭ ءبىر بولىگى ەكەنىمدى ماقتان تۇتامىن جانە ورتاق ەلىمىز - قازاقستاندى دامىتۋعا ءالى دە كوپ ۇلەس قوسامىن دەگەن ۇمىتتەمىن.
قازاقستان كۇردتەرىنىڭ «باربانگ» قاۋىمداستىعىن قاي جىلدان بەرى باسقارىپ كەلەسىز؟ جالپى ەلىمىزدە قانشا كۇرد وكىلى بار؟ ءقازىر ولار نەگىزىنەن قاي سالالاردا كورىنىپ ءجۇر؟
- مەن 1993 جىلى قۇرىلعاننان بەرى «باربانگ» قازاقستان كۇردتەر قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەسىمىن، ال 2021 جىلدان باستاپ وسى ۇيىمنىڭ باسقارما كەڭەسىن باسقارامىن. مەن ءۇشىن بۇل — ەتنوسارالىق كەلىسىمدى نىعايتۋعا جانە كۇرد ەتنوسىنىڭ قازاقستاندىق قوعامنىڭ اجىراماس بولىگى رەتىندە دامۋىنا ىقپال ەتەتىن قۇرىلىمدى باسقارۋدىڭ زور ابىرويى مەن زور جاۋاپكەرشىلىگى. 2021 جىلعى ساناق دەرەكتەرى بويىنشا قازاقستاندا 47 948 كۇرد تۇرادى، بۇل ەلدىڭ جالپى حالقىنىڭ شامامەن 0،25% قۇرايدى. كۇردتەر بيزنەستە، ءبىلىم بەرۋدە، عىلىمدا، مادەنيەتتە، سپورتتا جانە مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردا بەلسەندى. ءبىزدىڭ ەتنوس وكىلدەرى وزدەرىنىڭ مادەني ەرەكشەلىكتەرىن ساقتاي وتىرىپ، ەلدىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوساتىنىن ماقتان تۇتامىز. ءبىراق مەن ودان دا ماڭىزدى ويدى اتاپ وتكىم كەلەدى: مەن ءوزىمدى «قازاق ەلىنىڭ كۇرد بالاسى» — قازاق حالقىنىڭ كۇرد ۇلىمىن دەپ سانايمىن. بۇل ءبىزدىڭ ورتاق فيلوسوفيامىز بەن ويلاۋىمىزعا اينالۋى ءتيىس ەكەنىنە سەنىمدىمىن: ءبىز ءارتۇرلى حالىقتار ەمەسپىز، ءبىز ءقازىردىڭ وزىندە ءبىرتۇتاس قازاقستان حالقىمىز. بۇل قوعامدى بىرىكتىرۋگە، بارلىق مادەنيەتتەردى قۇرمەتتەۋگە جانە ءبىرىڭعاي ازاماتتىق كەڭىستىك قۇرۋعا باعىتتالعان قازاقستاننىڭ ويلاستىرىلعان مەملەكەتتىك ەتنوساياساتىنىڭ قورىتىندىسى. مەنىڭ تاعدىرىم — قازاقستاندا ءاربىر ەتنوس ءوزىنىڭ بىرەگەيلىگىن ساقتاپ قانا قويماي، ءبىرتۇتاس قازاقستان حالقىنىڭ تولىققاندى بولىگىنە اينالۋىنىڭ ايقىن دالەلى. بۇل ءبىز ماقتان تۇتۋعا قۇقىلى جانە كەلەسى ۇرپاققا بەرۋىمىز كەرەك جەتىستىك.
ءسىزدى ۇلتارالىق تاتۋلىقتى نىعايتۋ سالاسىنداعى قوعامدىق قىزمەتكە يتەرمەلەگەن باستى سەبەپ نە؟
- قوعامدىق قىزمەتپەن اينالىسۋعا دەگەن ۇمتىلىس جاس كەزىمدە قالىپتاستى. ارمەنيادا دۇنيەگە كەلگەن مەن كوپۇلتتى ورتادا ءوستىم، بۇل ماعان باسقا حالىقتاردىڭ مادەنيەتىنە دە قۇرمەتپەن قاراۋدى ۇيرەتتى. 1990 جىلدان بەرى قازاقستاندا تۇرامىن، بۇل جەردە مەن تەك باسپانا عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ەتنوستار اراسىنداعى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى باعالايتىن ورتا تاپتىم. قازاقستان – ءاربىر ادام ءوزىن ءبىرتۇتاس حالىقتىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە سەزىنەتىن بىرەگەي مەملەكەت. بۇل مەنى ۇلتارالىق كەلىسىمدى نىعايتۋ جونىندەگى قىزمەتكە شابىتتاندىردى. مەنىڭ قالىپتاسۋىمدا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆتىڭ يدەيالارى، ونىڭ تولەرانتتىلىق پەن ازاماتتىق بىرلىك قاعيداتتارىنا ادالدىعى ماڭىزدى ءرول اتقاردى. مەنىڭ مارقۇم اعام — كنياز يبراگيموۆيچ ميرزويەۆ 2003-2021 جىلدار ارالىعىندا قازاقستان كۇردتەر قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى بولدى، ول كىسىنىڭ حالىققا قىزمەت ەتۋگە ادالدىعى مەن تالىمگەرلىگى ماعان ايتارلىقتاي اسەر ەتىپ، مەنىڭ دە وسى جولدى تاڭداۋىما اعامنىڭ ىقپالى بولدى.
قازاق ەلىنىڭ بىرلىگىن نىعايتۋدا انا ءتىلدى، ۇلتتىق مادەنيەتتى ساقتاۋدىڭ ءرولى قانداي دەپ ويلايسىز؟
- انا ءتىلى مەن ۇلتتىق مادەنيەت — ادامنىڭ ءوزىن-وزى تانۋىنىڭ نەگىزى. ادام ءوز حالقىنىڭ سالت-داستۇرلەرىن ءبىلىپ، باعالاعان كەزدە، ول وزىنە سەنىمدى جانە تۇراقتى بولادى، دەمەك، باسقالارعا جاقىن بولادى. ءوز تامىرىنا دەگەن قۇرمەت باسقالارعا دەگەن قۇرمەتتى تۋدىرادى. قازاقستاندا كوپتەگەن ەتنوستار تۇرادى، ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ وزىندىك بىرەگەيلىگى بار. ءبىراق ءبارىمىزدى ءبىرتۇتاس قازاقستاندىق بىرەگەيلىك بىرىكتىرەدى جانە بۇل مادەنيەتتىڭ بەرىك ىرگەتاسىنسىز — قازاق جانە باسقا ەتنوستارسىز مۇمكىن ەمەس. مەن ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك ەتنوساياساتىن قولدايمىن، ول تىلدىك جانە مادەني ارتۇرلىلىكتى ساقتاي وتىرىپ، مەملەكەتتىك ءتىلدى، قازاق ءتىلىن بىرىكتىرۋشى پرينسيپ رەتىندە دامىتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى. بۇل اركىم ءوزىن كەرەك جانە قۇرمەتتى سەزىنەتىن جەتىلگەن، تۇراقتى قوعامدى قۇرايدى. مادەنيەت پەن ءتىل جاي عانا مۇرا ەمەس، بۇل ۇرپاقتار مەن حالىقتار اراسىن بايلانىستىراتىن التىن كوپىر. ونى ساقتاپ، قورعاپ، نىعايتۋ كەرەك.
ءسىزدىڭ ويىڭىزشا كۇردتەر مەن قازاقتار اراسىندا ۇقساستىقتار بار ما؟ بولسا، قانداي؟ (مۇمكىن مىنەزىندە، سالت-داستۇرىندە)
- بىلەسىز بە، قازاقستاندا وسىنشا جىل تۇرعالى بايقاعانىم جانە كوزىمنىڭ جەتكەنى: شىن مانىندە كۇردتەر مەن قازاقتار اراسىندا ۇقساستىق پەن ورتاق قۇندىلىقتار وتە كوپ. ماسەلە تەك ەكى حالىقتىڭ تاريحتا قيىن كەزەڭدەرىنەن باستان كەشكەندىكتەرىندە عانا ەمەس، ومىرگە دەگەن كوزقاراسىمىزدا، الەمدى قالاي قابىلدايتىنىمىزدا جانە ءبىز ءۇشىن نەنىڭ ماڭىزدى ەكەنىندە. بىرىنشىدەن، بۇل — قوناقجايلىلىق. بىزدە، كۇردتەر دە قازاقتار سياقتى قوناقتى قۇدايىنداي سىيلايدى. قوناق كەلسە، ۋاقىت پەن جاعدايعا قاراماستان، ەڭ جاقسى داستارحانىن الدارىنا جايادى. بۇل جاي عانا ءداستۇر ەمەس — بۇل حالىقتىڭ جانىنىڭ ءبىر بولىگى. ەكىنشىدەن، ۇلكەنگە قۇرمەت. قازاقتاردا دا، كۇردتەردە دە اقساقالدىڭ ءسوزى — زاڭ. ءبىز ۇلكەندەردىڭ ءسوزىن تىڭدايمىز، كەڭەسەمىز، ولاردىڭ تاجىريبەسىنە قۇرمەتپەن قارايمىز. مۇنداي تاربيە بىزگە بالا كەزدەن سىڭىرىلگەن.
كۇردتەر، قازاقتار سياقتى، تابيعاتپەن ۇيلەسىمدى ءومىر سۇرۋگە داعدىلانعان، ەركىندىكتى، كەڭدىكتى جاقسى كورەتىن كوشپەلى حالىقتار. بۇل اندەردە دە، پوەزيادا دا، كۇشتى، نامىسشىل دا اشىق مىنەزىزدەرىندە بايقالادى.
بۇدان بولەك، ءبىزدى بىرىكتىرەتىن تاعى ءبىر ماڭىزدى نارسە — ورتاق ءدىنىمىز. كۇردتەردىڭ دە، قازاقتاردىڭ دا باسىم بولىگى يسلامدى ۇستانادى، بۇل ءبىزدى رۋحاني تۇرعىدان جاقىنداستىرادى. ءدىن بىزگە مەيىرىمدىلىك، ادىلەتتىلىك پەن جاقىنعا دەگەن قۇرمەت سەكىلدى قۇندىلىقتاردى ساقتاۋعا كومەكتەسەدى، بۇل ورتاق بولمىسىمىزدى نىعايتادى.
كۇردتەر مەن قازاقتاردىڭ كوپشىلىگى يسلامدى ۇستانادى جانە بۇل ءبىزدى رۋحاني بىرىكتىرەدى. ءدىن بىزگە مەيىرىمدىلىك، ادىلەتتىلىك جانە كورشىلەرىمىزدى قۇرمەتتەۋ قۇندىلىقتارىن ساقتاۋعا كومەكتەسەدى، بۇل ءبىزدىڭ ورتاق بولمىسىمىزدى نىعايتادى.
ەكى ۇلت تا تامىرىن تەرەڭگە جايعان تاريحىنا ۇلكەن قۇرمەتپەن قارايتىن حالىقتارمىز. مەنىڭ ويىمشا، بۇل ءبىزدىڭ ءتىلىمىزدىڭ ارتۇرلىلىگى مەن ورنالاسقان جەرىمىزگە قاراماي، ەكى ۇلتتى سونشالىقتى جاقىن ەتەدى.
سوڭعى 10–15 جىلدا قازاقستانداعى ەتنوستار اراسىنداعى قارىم-قاتىناس قالاي وزگەردى دەپ ويلايسىز؟
- سوڭعى 10-15 جىلدا قازاقستانداعى ەتنوسارالىق جاعداي ايتارلىقتاي جاقساردى. كەڭىرەك ايتاتىن بولساق، تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان بەرى تۇبەگەيلى وزگەرىستەر كوپ بولدى. مەملەكەتتىڭ دانا ساياساتى مەن پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا ەتنوسارالىق قاتىناستار ورنىقتى ءارى جەتىلە ءتۇستى. بۇگىندە ءبارىمىز - ءارتۇرلى ەتنوستاردىڭ وكىلدەرى-بىرتۇتاس قازاقستاننىڭ تولىققاندى ازاماتتارىمىز. ەلىمىز ورتاق، سوعان ساي ەلتاڭبامىز بەن تۋىمىز دا ورتاق. ءبىز شىعۋ تەگى جاعىنان ەرەكشەلەنەمىز، ءبىراق قازاقستان حالقى رەتىندە ءبىرتۇتاس ەلمىز. مادەني ورتانىڭ قالاي وزگەرگەنى ەرەكشە بايقالادى. ەگەر بۇرىن ءبىر داستارحاننىڭ ارتىندا ءار ءتۇرلى حالىقتاردىڭ ۇلتتىق تاعامدارى بولسا، بۇگىندە بەشبارماق، قازى-كارتا، نان — ءبىزدى ءداستۇر مەن مادەنيەتتە بىرىكتىرەتىن بارلىق نارسە ورتاق اسىمىزعا اينالدى.
بۇگىندە ادامداردىڭ كوبى جۇمىسقا، ساباققا قازاق ۇلتتىق كيىمىنىڭ بار كيىمدەر كيەتىن بولعان. مەن بۇنى دۇرىس دەپ سانايمىن. سەبەبى، ۇلتتىق كيىم دە بىرلىكتىڭ بەلگىسى ىسپەتتى. ءوز باسىم كوپ جەردە قازاقتىڭ ۇلتتىق كيىمىن قۋانا ءارى ەرەكشە ماقتانىشپەن كيىپ جۇرەمىن، قاي جەردە جۇرسەم دە مەنى قازاقستاننىڭ ءبىر بولشەگى رەتىندە قابىلدايدى. قول جەتكىزىلگەن جەتىستىكتەرگە قاراماستان، ەتنوسارالىق كەلىسىم — بۇل ۇنەمى نازار مەن كۇش-جىگەردى قاجەت ەتەتىن پروسەسس. ءبىراق بۇگىندە ەلىمىزدەگى بىرلىك پەن ءوزارا سىيلاستىقتىڭ نەگىزى نىعايا ءتۇستى.
ۇلتتار اراسىنداعى دوستىقتىڭ بەلگىسىنە اينالعان ءساتتى بىرلەسكەن جوبالار بار ما؟
- قازاق جانە كۇرد حالىقتارى اراسىندا دوستىق پەن ءوزارا تۇسىنىستىكتى بەينەلەيتىن ءتۇرلى جوبالار ىسكە اسىرىلۋدا. كۇرد حالقىنىڭ ەتنوسارالىق كەلىسىمدى نىعايتۋعا بەلسەندى ىقپال ەتەتىن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ۇيىمداستىراتىن ءىس-شارالارعا قاتىسۋى جارقىن مىسالداردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
1 ناۋرىزدا اتاپ وتىلەتىن العىس ايتۋ كۇنى حالىقتار، سونىڭ ىشىندە قازاقتار مەن كۇردتەر اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدى سيمۆولىنا اينالدى. بۇل ەلدەگى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم ءۇشىن العىس بىلدىرەتىن كۇن. ناۋرىز كوكتەم مەن جاڭارۋ مەرەكەسى رەتىندە ءتۇرلى ەتنوستاردى بىرىكتىرىپ، بىرلىك پەن ءوزارا ءبىر-بىرىن قولداۋدى قالىپتاستىرادى.
سونىمەن قاتار، از قامتىلعان وتباسىلارعا كومەك كورسەتۋگە، دەنساۋلىقتى ساقتاۋعا، سونداي-اق ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋعا باعىتتالعان بىرلەسكەن الەۋمەتتىك جوبالار بەلسەندى دامىپ كەلەدى. بۇل باستامالار قازاقتار مەن كۇردتەر اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىكتى نىعايتۋعا، ولاردىڭ الەۋمەتتىك ينتەگراسيالانۋىنا مۇمكىندىك تۋعىزۋعا كومەكتەسەدى. بىرلەسكەن مادەني ءىس-شارالار، فەستيۆالدار، كورمەلەر مەن قايىرىمدىلىق اكسيالارى قۇرمەت پەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتا وتىرىپ، وسى حالىقتار اراسىندا بەرىك بايلانىس ورناتۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى.
ءسىز ءۇشىن قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنى نەنى بىلدىرەدى؟
- مەن ءۇشىن قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنى - بەيبىتشىلىك، دوستىق جانە ءوزارا تۇسىنىستىك قۇندىلىقتارىن بەينەلەيتىن ەرەكشە مەرەكە. بۇل كۇندى اتاپ ءوتۋ تۋرالى شەشىم 1995 جىلى قابىلداندى، ال 1996 جىلدان باستاپ 1 مامىر رەسمي تۇردە قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنى بولدى.
الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە 1 مامىر جۇمىسشىلاردىڭ ەڭبەك جانە ىنتىماقتاستىق كۇنى رەتىندە اتاپ وتىلەدى، ءبىراق ءبىزدىڭ ەلىمىزدە بۇل كۇن ەرەكشە ماڭىزعا يە بولدى. بۇل قازاقستاننىڭ حالىقتار اراسىنداعى بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋعا، دوستىقتى دامىتۋعا جانە مادەني ارتۇرلىلىكتى قۇرمەتتەۋگە كوپ كوڭىل بولەتىن مەملەكەت رەتىندەگى بىرەگەيلىگىن كورسەتەدى.
مەن ءۇشىن بۇل مەرەكە بىرلىك پەن كەلىسىمدى باعالاۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن ەسكە سالادى، ويتكەنى ولار تۇراقتىلىقتىڭ، بەيبىتشىلىكتىڭ جانە ءبىزدىڭ ورتاق بولاشاعىمىزدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنى ءبىزدىڭ ەتنيكالىق جانە مادەني ارتۇرلىلىگىمىزگە قاراماستان، ءبارىمىز ءبىر ۇلت ەكەنىمىزدى ەسكە سالادى.
بىرلىك - بۇل جاي عانا ادەمى ءسوز ەمەس، بۇل كۇندەلىكتى ەڭبەك، بىر-بىرىنە دەگەن قۇرمەت، حالىقتار اراسىنداعى دوستىقتى ساقتاۋعا دەگەن ۇمتىلىس. بىرلىكسىز مىقتى مەملەكەت قۇرۋ مۇمكىن ەمەس، دامۋ مەن وركەندەۋگە قول جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان مەن ءۇشىن بۇل كۇن – ەلىمىزءدى ماقتان تۇتۋ جانە بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى ساقتاۋ جاۋاپكەرشىلىگى.
كۇرد قاۋىمداستىعى بۇل كۇندى قالاي اتاپ وتەدى جانە بيىل قانداي ءىس-شارالار جوسپارلانعان؟
- كۇرد ەتنوسى ناۋرىز، العىس ايتۋ كۇنى، قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنى جانە ءتىل كۇنى سياقتى مەرەكەلەرگە بەلسەندى قاتىسادى. ناۋرىز ايىندا ءبىز مۇرامىزدى كورسەتە وتىرىپ، مادەني ءىس-شارالار مەن جارمەڭكەلەر ۇيىمداستىرامىز. العىس ايتۋ كۇنى ءبىز مۇقتاجداردى قولداۋ ماقساتىندا قايىرىمدىلىق اكسيالارىن وتكىزەمىز، ال قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنى ەتنوسارالىق كەلىسىمدى نىعايتاتىن ءىس-شارالارعا قاتىسامىز. ءتىل كۇنى ءبىز ءۇشىن انا جانە مەملەكەتتىك تىلدەردى قۇرمەتتەۋ كۇنى رەتىندە ماڭىزدى. سونداي-اق، ءبىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارىنا كومەك پەن قولداۋ كورسەتۋگە باعىتتالعان ءتۇرلى الەۋمەتتىك جانە قايىرىمدىلىق باستامالاردى بەلسەندى قولدايمىز. بۇل مەرەكەلەر قازاقستان ەتنوستارى اراسىندا دوستىق پەن ءوزارا تۇسىنىستىكتى نىعايتۋعا كومەكتەسەدى.