قازاقستاندا وقۋشىلاردىڭ ۇشتەن ەكىسى فۋنكسيونالدى ساۋاتسىز

بىرنەشە جىل بۇرىن مەكتەپ وقۋشىلارىمەن كەزدەسۋدە ماعان مىناداي سۇراق قويىلدى:
"مۇعالىمدىك تاجىريبەڭىز بار ەكەنىن بىلەمىز، كتل (قازىرگى بيل) مەكتەبىنە ءمۇعالىم رەتىندە شاقىرسا كەلەسىز بە؟"
⠀
مەن بارمايتىنىمدى ايتتىم. سەبەبى كتل، نيش سياقتى مەكتەپتەردە مىقتى ماماندار جۇمىس جاسايدى. مەن كەرىسىنشە اۋىل مەكتەپتەرىنە بارار ەدىم. سەبەبى ول جاقتا ءمۇعالىم جەتىسپەيدى جانە جالپى ءبىلىم ساپاسى وتە تومەن. مەن سول اۋىلعا كومەكتەسەيىن.
⠀
يا مەملەكەت مەنى وتە ساپالى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتە وقىتتى. ال ەندى مەنىڭ بورىشىم – اۋىل-ايماقتارداعى ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋگە ات سالىسۋ.

زەرتتەۋلەرگە سۇيەنسەك، دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ 2023 جىلعى شولۋىنا سايكەس، قازاقستاندىق وقۋشىلاردىڭ ۇشتەن ەكىسى قازىرگى زاماناۋي الەمدە تابىستى جۇمىس ىستەۋگە دايىن ەمەس دەپ باعالاندى. بۇل «فۋنكسيونالدىق ساۋاتسىزدىق دەڭگەيى» ارقىلى انىقتالدى، ياعني وقۋشىلار نەگىزگى اكادەميالىق داعدىلاردى تولىق مەڭگەرە الماي جاتىر.

ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمىنا (OECD) مۇشە ەلدەردەگى فۋنكسيونالدىق ساۋاتسىزدىق دەڭگەيى 22،6% قۇرايدى. ال قازاقستاندا جالپى مەملەكەتتىك مەكتەپتەردە بۇل كورسەتكىش 64،2%-عا جەتەدى، ياعني وقۋشىلاردىڭ كوپشىلىگى فۋنكسيونالدى ساۋاتسىز دەپ ەسەپتەلەدى. (سىلتەمە: https://www.worldbank.org/.../kazakhstan-needs-to..، سىلتەمە: https://astanatimes.com/.../world-bank-review-2023.../)
⠀
شولۋدا ايتىلعانداي، NIS مەكتەپتەرىندەگى ءبىر وقۋشىعا جۇمسالاتىن قارجى جالپى مەملەكەتتىك مەكتەپتەرگە قاراعاندا ءتورت ەسە كوپ، ال NIS وقۋشىلارى جالپى ورتا مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ تەك 0،4%-ىن عانا قۇرايدى. (سىلتەمە: https://www.worldbank.org/en/country/kazakhstan، سىلتەمە: https://documents1.worldbank.org/.../IDU0336efa090a5ea047...)
⠀
قازاقستاندا اۋىل مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ۇلەسى 49%. ال PISA 2022 ناتيجەسى بويىنشا قالا مەن اۋىل مەكتەپتەرىنىڭ ءبىلىم ساپاسى ايىرماشىلىعى ايتارلىقتاي ۇلكەن. (سىلتەمە: https://gpseducation.oecd.org/CountryProfile...)