9 ايدا ىشكى تۋريستەر سانى 5،2 ملن ادامدى قۇرادى
الماتىدا «تابيعي تۋريزم: جاھاندىق سىن-قاتەرلەر جانە قازاقستاننىڭ كەلەشەگى» تاقىرىبىندا كونفەرەنسيا ءوتتى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
شارانى قازاقستاندا جاڭادان قۇرىلعان «ەلىم-اي» ۇلتتىق ەكولوگيالىق تۋريزم قاۋىمداستىعى ۇيىمداستىردى. قاۋىمداستىق ماقساتى – ۇلتتىق پاركتەرمەن، مەملەكەتتىك ورگاندارمەن، كاسىپكەرلىك سالامەن بىرگە بيوالۋانتۇرلىلىكتى قورعاي وتىرىپ، ەلىمىزدە تابيعي ءتۋريزمدى دامىتۋ.
سول سەبەپتەن دە شارادا قازاقستاندا ەكولوگيالىق تۋريزم سالاسىن جەتىلدىرۋ مۇمكىندىكتەرى، ۇلتتىق پاركتەردەگى ينفراقۇرىلىمدى جەتىلدىرۋ، تابيعي تۋريزم ارقىلى وڭىرلەردىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىن ءوسىرۋ جانە تابيعي الۋانتۇرلىلىكتى بارىنشا ساقتاپ قالۋ ماسەلەلەرى ورتاعا سالىندى.
كونفەرەنسياعا cالالىق مينيسترلىكتەر وكىلدەرى، ەلىمىزدەگى بارلىق ۇلتتىق پاركتەر مەن تابيعي قورىقتاردىڭ باسشىلارى، حالىقارالىق قورلار، تۋريستىك بيزنەس، جوعارى وقۋ ورىندارى، زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى، ەكولوگيالىق جانە قوعامدىق ۇيىمدار، قوعام قايراتكەرلەرى قاتىستى.
ق ر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ەرجان ەركىنبايەۆتىڭ سوزىنشە، وسى جىلدىڭ سوڭعى 9 ايىندا ەلىمىزدەگى ۇلتتىق پاركتەرگە كەلۋشىلەر سانى 1 ميلليون ادامعا جۋىقتاپ، وتكەن جىلعى كورسەتكىشكە جەتىپ ۇلگەرگەن.
«ىشكى ءتۋريزمنىڭ باسقا دا كورسەتكىشتەرى جاقساردى. سوڭعى 9 ايدا ىشكى تۋريستەر سانى 5،2 ملن ادامدى قۇراپ، 2019 جىلعى ستاتيستيكادان اسىپ كەتتى. سول سەبەپتى ەلىمىزدەگى ۇلتتىق پاركتەردەگى رەكرەاسيالىق جۇكتەمەنى ەسكەرۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارعىم كەلەدى. قولدا بار ادىستەمەلەر ۇلتتىق پاركتەردەگى ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا نەگىزدەلمەگەن. ال ينفراقۇرىلىمدى جەتىلدىرۋ تۋريستەردى كوبىرەك قابىلداۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. مىسالى، ەگەر جول جوندەلسە، اۋماق تۋريستەردىڭ جۇرۋىنە ىڭعايلانسا قوسىمشا 2000 ادامدى قابىلداۋعا بولادى، تۋريستىك سوقپاق جاسالسا، 1000 ادام تاعى قوسىلادى. الايدا ءبىز مۇنىڭ ەكولوگيالىق جاعىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. رەكرەاسيالىق جۇكتەمەنىڭ ليميتىنەن اسۋعا بولمايدى. ءبىز وسىنداي كونسەپسيامەن عانا تابيعاتتى دا ساقتاپ، زاماناۋي ءتۋريزمدى دە دامىتا الامىز»، - دەيدى ە.ەركىنبايەۆ.
كونراد ادەناۋەر قورىنىڭ قازاقستانداعى باسشىسى يوحاننەس د. راي جاستار اراسىندا ەكولوگيالىق اعارتۋ جۇمىسىنىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى.
«ورماندا 20 شاقىرىم جۇرسەڭىز، ارنايى قوقىس الاڭدارىنان دا كوپ قوقىس كەزدەستىرۋگە بولادى. سول سەبەپتى ازاماتتار ەكوساياساتتىڭ، ەكولوگيانىڭ ءمانىن دۇرىس ءتۇسىنۋى كەرەك. تابيعاتتى قورعاي وتىرىپ قارجى جاراتىپ قانا قويماي، تابىس تا تابۋعا بولادى. ەكوتۋريزم يدەياسىنىڭ ۇتىمدىلىعى سوندا. بۇل سالادا جەرگىلىكتى تۇرعىندار جۇمىس ورىندارىن قۇرىپ، كاسىپتى دامىتا الادى. مۇنىمەن شەكتەلىپ قانا قويماي، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنە بارىپ تابيعاتتى قورعاۋ تۋرالى ءجيى ءتۇسىندىرۋىمىز قاجەت. جاستارمەن كوبىرەك جۇمىس ىستەگەندە عانا يننوۆاسيا بولادى» ، - دەپ ايتتى ي.د.راي.
ق ر ەگترم ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار الەمى كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى دانيار تۇرعامبايەۆ ۇلتتىق پاركتەردەگى ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ جوبالارى وسى باعىتتا قابىلدانعان تۇجىرىمدامالار نەگىزىندە جۇزەگە اساتىنىن، بۇل تۇرعىدا «ەلىم-اي» ەكوتۋريزم قاۋىمداستىعىمەن بىرگە جۇمىس ىستەۋ جوسپارلانىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. سول سەبەپتەن دە ءبىرقاتار مەملەكەتتىك ۇلتتىق تابيعي پاركتەر مەن اسسوسياسيا اراسىندا ارىپتەستىك تۋرالى مەموراندۋمدارعا قول قويىلدى.
اسسوسياسيانىڭ باسقارما ءتورايىمى سامال يبرايەۆا باسقا دا بارلىق مۇددەلى تاراپتاردى بىرگە جۇمىس ىستەۋگە شاقىردى.
«قوعام وكىلدەرى مەن سالاداعى ساراپشىلاردى تارتا وتىرىپ، ەكولوگيا، تۋريزم سالالارىنداعى زاڭنامانى جەتىلدىرۋگە بەلسەندى قاتىسامىز. وتۋريزم سالاسىنداعى بارلىق ۇيىمدار ءۇشىن، قورىقتار مەن ۇلتتىق پاركتەرگە كەلۋشىلەر ءۇشىن ءبىرىڭعاي باقىلاۋ مەن ەرەجەلەردى ازىرلەيمىز. بارلىق ۇلتتىق پاركتەردە ەكولوگيالىق بيزنەس-پروسەستى جولعا قويىپ، سول ارقىلى ۇلتتىق پاركتەر قىزمەتىن تولىق رەفورمالاۋعا باسىمدىق بەرەمىز. ءقازىردىڭ وزىندە ءبىزدىڭ اسسوسياسيامىز مەملەكەتتىك جانە كاسىپكەرلىك سالا وكىلدەرىن، تابيعات قورعاۋ ۇيىمدارىن، تۋريستىك كاسىپكەرلىكتى، قوعامدىق ۇيىمداردى، قوعامدىق پىكىر كوشباسشىلارىن، حالىقارالىق ۇيىمدار باسشىلارىن بىرىكتىرىپ ۇلگەردى. كۇش بىرىكتىرۋ ارقىلى ءبىرىڭعاي ۇستانىمعا كەلەمىز دەگەن سەنىمدەمىن. قايتالانباس كوركى بار تابيعي نىساندارىمىزدىڭ احۋالىنا، ۇلتتىق پاركتەردىڭ جاعدايىنا بەي-جاي قارامايتىن، جالپى تابيعاتىمىزعا جاناشىر ازاماتتاردىڭ جانە ۇيىمداردىڭ بارلىعىن اسسوسياسياعا قوسىلۋعا شاقىرامىن»، - دەدى ول.
ەكولوگيا جانە تۇراقتى دامۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى قۇرالاي كارىبايەۆا ۇلتتىق پاركتەر اۋماعىنداعى بيوالۋانتۇرلىلىكتى، جەر رەسۋرستارىن ساقتاۋدىڭ ماڭىزىنا توقتالدى.
«ۇلتتىق پاركتەر دە، ەكولوگيالىق تۋريزم ۇيىمدارى ءوز مىندەتتەرىن دۇرىس اتقارسا، تابيعاتىمىز بايلىعىمىزدى كەلەر ۇرپاققا بەرە الامىز. ءبىز ءقازىر كەلەشەككە تيەسىلى رەسۋرستاردى قولدانىپ جاتىرمىز. رەسۋرستارىمىزدى راسيونالدى پايدالانىپ، جاقسى باعدارلامالار ارقىلى وسى يدەيانى ءار ازاماتتىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋىمىز كەرەك. ەكولوگيا، ەكونوميكا جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەر اراسىنداعى بالانستى ءۇشتاعان ەتىپ، تەڭ ۇستاۋ وتە ماڭىزدى»، - دەدى اكادەميك.
بۇدان بولەك، كونفەرەنسيا اياسىندا ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتار باسشىلارىنا ىلە-الاتاۋ پاركىنىڭ ايۋساي شاتقالىندا تانىمدىق ەكسكۋرسيا ۇيىمداستىرىلىپ، ۆيزيت-ورتالىق تانىستىرىلدى.
اتاپ وتەيىك، تابيعي تۋريزم بۇگىنگى زاماننىڭ ديناميكالىق ترەندتەرىنىڭ ءبىرى. الەمدىك نارىقتا ەكوتۋريزم سالاسىنداعى مارشرۋتتارعا سۇرانىس بىرنەشە جىلدان بەرى قارقىندى ءوسىپ كەلەدى. الەمدىك ستاتيستيكاعا سايكەس، ەكوتۋريزم جىل سايىنعى ءوسىمنىڭ 10-15% -ىن قۇرايدى، پاندەميا كەزىندە الەمدىك تۋريزمدە ونىڭ ۇلەسى 30% - عا دەيىن جوعارىلادى. ورتالىق ازيا ادام قولى تيمەگەن جانە باستاپقى قالپى بۇزىلماي ساقتالعان تابيعي وبەكتىلەردىڭ كوپتىگىمەن ەكوتۋريزمدى دامىتۋدا ۇلكەن الەۋەتكە يە. تەك ءبىر عانا قازاقستاننىڭ وزىندە ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتاردىڭ جالپى اۋدانى 26 ملن گەكتاردى قۇرايدى، بۇل ەكوتۋريزمى جاقسى دامىعان ءبىرقاتار ەلدەرگە قاراعاندا ون ەسە ۇلكەن.