پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ الماتىدا ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى شارت ۇيىمى پارلامەنتتىك اسسامبلەيا كەڭەسىنىڭ وتىرىسىنا قاتىسۋشىلارمەن كەزدەسۋ وتكىزدى، دەپ حابارلايدى almaty-akshamy.kz
مەملەكەت باسشىسى زاڭ شىعارۋ ورگاندارىنىڭ سپيكەرلەرىنە ءىلتيپات بىلدىرە وتىرىپ، رەسەيدىڭ ۇقشۇ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىنا تۇراقتى مارتەبە بەرۋ تۋرالى ۇسىنىسىن قولدايتىنىن ايتتى. پرەزيدەنت باسقا ەلدەردىڭ دەلەگاسيالارىن وسى باستامانى قولداۋعا شاقىردى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ پارلامەنتارالىق ديالوگ مەملەكەتارالىق بايلانىستاردى نىعايتۋ ىسىندە ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن اتاپ ءوتتى.
– بۇگىنگى كەزدەسۋ حالىقارالىق احۋال تىم شيەلەنىسكەن جاعدايدا ءوتىپ وتىر. گەوساياسي تەكەتىرەس ورشىگەن كەزدە وڭىرلىك قاۋىپسىزدىككە تونەتىن قاۋىپ-قاتەردىڭ اۋقىمى دا ايتارلىقتاي وزگەردى. الەمدەگى قاقتىعىس ءقاۋىپتى دەڭگەيگە جەتتى. اسىرەسە، تاياۋ شىعىستاعى احۋال قاتتى الاڭداتادى. گازا سەكتورىندا كۇن سايىن جۇزدەگەن ادام قازا تاۋىپ، جاراقات الىپ جاتىر. ولاردىڭ اراسىندا قاراپايىم ازاماتتار، ايەلدەر مەن بالالار بار. ميلليوننان استام بەيبىت تۇرعىن قيىن جاعدايعا تاپ بولدى. بارلىق نەگىزگى حالىقارالىق ۇيىمدار پالەستيناداعى گۋمانيتارلىق احۋالدى مۇشكىل دەپ اتادى. شىن مانىندە، اپاتتى جاعداي شەگىنە جەتۋگە تاياپ قالدى، – دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى بۇل ماسەلەدە قازاقستان ءوز ۇستانىمىنان ەشقاشان اينىمايتىنىن تاعى دا راستادى. ونىڭ ايتۋىنشا، ۇزاق جىلعا سوزىلعان قاقتىعىستىڭ جالعىز شەشىمى – «قوس حالىق ءۇشىن ەكى مەملەكەت» فورمۋلاسى نەگىزىندە استاناسىن شىعىس يەرۋساليم دەپ بەلگىلەپ، پالەستينا مەملەكەتىن قۇرۋ. سونىمەن قاتار پرەزيدەنت پالەستينالىقتاردىڭ ۇيىمعا مۇشە بولۋ قۇقىعىن مويىنداۋ تۋرالى بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ بيىل 10 مامىردا قابىلداعان قارارىن قۇپتادى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ جيىندا اۋعانستانداعى جاعدايعا ايرىقشا توقتالدى. پرەزيدەنتتىڭ پىكىرىنشە، قازىرگى كەزەڭدەگى ستراتەگيالىق مىندەتتەردىڭ ءبىرى – اۋعانستاندى ءوڭىرارالىق بايلانىستارعا بەلسەندى تارتۋ.
– قازاقستان تالىبتەر رەجيمىن تەررورلىق ۇيىمدار تىزىمىنەن الىپ تاستادى. ويتكەنى قازىرگى اۋعانستانمەن ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ماڭىزدى ءارى بۇگىنگى رەجيم ۇزاقمەرزىمدى فاكتور بولادى دەپ ويلايمىز، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنت بۇل ماسەلەدە ۇقشۇ-عا مۇشە ەلدەردىڭ ءوزارا كەلىسىلگەن ۇستانىمى بولۋى كەرەك ەكەنىنە نازار اۋدارىپ، الماتىدا ورتالىق ازيا مەن اۋعانستان ءۇشىن ورنىقتى دامۋ ماقساتتارى جونىندەگى ايماقتىق ورتالىق قۇرۋ تۋرالى قازاقستاننىڭ باستاماسىن قولداۋعا شاقىردى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ قازىرگى زاماننىڭ سىن-قاتەرلەرىنە قارسى ارەكەت ەتۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ قاجەت ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، ۇقشۇ كۇش-جىگەرىن ۇيىم جارعىسىنا سايكەس مۇشە-مەملەكەتتەر ءۇشىن بارىنشا وزەكتى ءارى ءتيىستى جۇمىس باعىتتارىنا جۇمىلدىرۋدى ۇسىندى. قازاقستان اتالعان مىندەتتەردى ۇيىمعا ءتوراعالىق ەتۋ كەزەڭىندە باسىم باعىت رەتىندە بەلگىلەدى.
اتاپ ايتقاندا، پرەزيدەنت تەرررورلىق قاۋىپ-قاتەرمەن كۇرەسۋ جانە ۇقشۇ-عا مۇشە ەلدەر ازاماتتارىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن پارمەندى شارالار قابىلداۋ قاجەت دەپ سانايدى.
ۇقشۇ ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك كۇشتەرى مەن قۇرالدارىنىڭ دايىندىق دەڭگەيى ءاردايىم جوعارى بولۋعا ءتيىس. مەملەكەت باسشىسى مۇنى تاعى ءبىر ماڭىزدى باسىمدىق دەپ اتادى.
– ۇيىم ءتوراعاسى رەتىندە ۇقشۇ-نىڭ باسقارۋ ورگاندارىنىڭ، سونداي-اق كۇشتەرى مەن قۇرالدارى قۇرىلىمدارىنىڭ جەدەل جانە اسكەري دايىندىعىن كۇشەيتۋ ءۇشىن بىرلەسكەن ءىس-شارالاردى ۋاقتىلى جۇزەگە اسىرۋعا ايرىقشا ءمان بەرەمىز. بيىل كۇزدە قازاقستان اۋماعىندا «مىزعىماس باۋىرلاستىق-2024» جانە «جارتاس-2024» وقۋ-جاتتىعۋ جيىندارىن وتكىزۋگە بەلسەندى ازىرلەنىپ جاتىرمىز، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
سونىمەن قاتار پرەزيدەنت توتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ جانە ونىڭ سالدارىن جويۋ جونىندەگى ىنتىماقتاستىقتى قازاقستاننىڭ ۇقشۇ-عا ءتوراعالىعى كەزىندە باسىمدىق بەرىلەتىن باعىت رەتىندە اتاپ ءوتتى.
– وڭىرىمىزدەگى سۋ تاسقىنىنا بايلانىستى قالىپتاسقان جاعداي تابيعات اپاتىنىڭ ءقاۋپى قانشالىقتى زور ەكەنىن كورسەتتى. قازاقستانعا ونىڭ سالدارى وڭاي تيمەدى. وسى مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، ەلىمىزدەگى سۋ تاسقىنى كەزىندە تىلەۋلەستىك ءبىلدىرىپ، كومەك كورسەتكەنى ءۇشىن مەملەكەتتەرىڭىزگە ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن. ءبىز بۇل قولداۋدى جوعارى باعالايمىز – دەدى پرەزيدەنت.
قازاقستان ۇقشۇ-عا ءتوراعالىعى اياسىندا قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەيتىن حالىقارالىق ۇيىمدارمەن جانە قۇرىلىمدارمەن ىقپالداستىقتى نىعايتۋعا نيەتتى.
– بۇۇ، تمد جانە شىۇ-نىڭ سالالىق قۇرىلىمدارىمەن ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ اسا ماڭىزدى دەپ سانايمىز. بيىل قاڭتار ايىندا ۇقشۇ حاتشىلىعى مەن تمد تەرروريزمگە قارسى كۇرەس ورتالىعى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى. ءبىز مۇنى قۇپتايمىز، – دەدى پرەزيدەنت.
ودان كەيىن مەملەكەت باسشىسى سپيكەرلەرگە قازاقستاندا جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالار قوعامنىڭ بارلىق سالاسىن، سونىڭ ىشىندە ساياسات، ەكونوميكا جانە يدەولوگيا باعىتتارىن جۇيەلى تۇردە جاڭعىرتۋدى كوزدەيتىنىن ايتتى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ەكونوميكا سالاسىنا توقتالا كەلىپ، ەلىمىزدىڭ ءجىو كولەمى 265 ميلليارد دوللارعا جەتكەنىن مالىمدەدى.
– 2023 جىلى شەتەلدەن 23 ميلليارد دوللاردان استام تىكەلەي ينۆەستيسيا تارتىلدى. ەلىمىزدىڭ حالىقارالىق رەزەرۆتەرى 100 ميلليارد دوللارعا جۋىقتادى. حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ بولجامى بويىنشا بيىل قازاقستاننىڭ جان باسىنا شاققانداعى جالپى ىشكى ءونىمى 13 پايىزعا ءوسىپ، شامامەن 15 ميلليارد دوللاردى قۇراۋعا ءتيىس. جاقىندا مەن كاسىپكەرلىك ەركىندىك پەن باسەكەلەستىكتىڭ دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ، مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاداعى ۇلەسىن قىسقارتۋ جانە بيزنەس شىعىندارىن ازايتۋ ارقىلى ەكونوميكانى ىرىقتاندىرۋعا نەگىز قالايتىن جارلىققا قول قويدىم. ەكونوميكالىق قىزمەت سالاسىنداعى قىلمىستىق قۇقىقبۇزۋشىلىقتاردى دەكريميناليزاسيالاۋ ارقاسىندا بيزنەستىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قورعاۋ ءىسى ايتارلىقتاي كۇشەيدى، – دەدى پرەزيدەنت.
سونىمەن قاتار قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇقشۇ ەلدەرىمەن اراداعى ساۋدا-ساتتىقتىڭ قارقىندى ءوسىپ كەلە جاتقانىنا كوڭىلى تولاتىنىن جەتكىزدى.
– بىلتىر قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ساۋدا كولەمى 26 ميلليارد دوللارعا جەتتى. ال قىرعىزستانمەن اراداعى ساۋدا اينالىمى 1 ميلليارد 571 ميلليون دوللاردى، تاجىكستانمەن 1 ميلليارد 130 ميلليون دوللاردى، بەلارۋسپەن 912 ميلليون دوللاردى قۇرادى، – دەدى پرەزيدەنت.
جيىن سوڭىندا قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇقشۇ پارلامەنتتىك اسسامبلەيا كەڭەسىنىڭ وتىرىسى ۇيىمعا مۇشە ءار ەلدىڭ مۇددەسىن ەسكەرە وتىرىپ، مەملەكەتتەردىڭ ۇلتتىق زاڭنامالارىن ىلگەرىلەتۋگە جانە ءوزارا ۇيلەستىرۋگە ەلەۋلى ۇلەس قوساتىنىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق كەڭەس قابىلدايتىن قۇجاتتار ۇقشۇ-نى ودان ءارى دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى.
سونىمەن قاتار كەزدەسۋ بارىسىندا ۇقشۇ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىنىڭ ءتوراعاسى – رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ ءتوراعاسى ۆياچەسلاۆ ۆولودين، بەلارۋس رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق جينالىسى وكىلدەرى پالاتاسىنىڭ ءتوراعاسى يگور سەرگەەنكو، تاجىكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادجليسي ولي مادجليسي ميللي ءتوراعاسى رۋستامي ەمومالي ءسوز سويلەدى.