ب. سۇلتانوۆ نيۋ-دەليدە ساۋدا كەلىسسوزدەرىن وتكىزدى
نيۋ-دەليدە (ءۇندىستان) ساۋدا-ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق، ونەركاسىپتىك جانە مادەني ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ءقازاقستان-ۇندىستان ۇكىمەتارالىق كوميسسياسىنىڭ 14-وتىرىسى ءوتتى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz ۇكىمەتتىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساپ.
ۇاك-نىڭ قازاقستان تاراپىنان تەڭ ءتوراعاسى — پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى – ساۋدا جانە ينتەگراسيا ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆ، ءۇندىستان تاراپىن ءۇندىستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مۇناي جانە تابيعي گاز ءمينيسترى، تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى جانە قالالىق ىستەر ءمينيسترى حارديپ سينگح پۋري باسقاردى.
وتىرىس بارىسىندا تاراپتار اعىمداعى ەكونوميكالىق جاعداي تۋرالى پىكىر الماستى. ەكىجاقتى ساۋدا مەن ينۆەستيسيالاردى كەڭەيتۋ ءۇشىن ايتارلىقتاي الەۋەتتىڭ بار ەكەنى اتاپ ءوتىلدى.
اتاپ ايتقاندا، قازاقستان مەن ءۇندىستان ءوزارا ەكسپورت-يمپورتتى ۇلعايتۋ ءۇشىن تاۋارلار تىزىمىمەن الماسۋعا كەلىستى، سونداي-اق ساتىپ الۋشىلار/ساتۋشىلار تۋرالى اقپاراتتى ورتالىقتاندىرۋ ءۇشىن ەكى ەلدىڭ ەكسپورتتىق اگەنتتىكتەرى اراسىنداعى ءوزارا بايلانىستى تەرەڭدەتۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.
ساۋدانى ۇلعايتۋدىڭ نەعۇرلىم پەرسپەكتيۆالى سالالارىنىڭ ءبىرى – اگروونەركاسىپتىك كەشەن. ۇكىمەتارالىق كوميسسيا وتىرىسى بارىسىندا قازاقستان مەن ءۇندىستان اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ ەكىجاقتى ساۋدا راسىمدەرىن جەڭىلدەتۋ جونىندەگى جۇمىستى جالعاستىرۋعا ۋاعدالاستى. وسىلايشا، تاراپتار فيتوسانيتاريالىق تالاپتاردى ساقتاعان جاعدايدا ەلدەر اراسىندا كارانتينگە جاتقىزىلعان ءونىمدى وتكىزۋگە ۋاعدالاستى. بۇل اوك ونىمدەرىن ءوزارا جەتكىزۋ كولەمىن كەڭەيتۋگە ىقپال ەتەتىن بولادى.
قازاقستان تاراپى وتاندىق نارىققا ءۇندى قانتىن جەتكىزۋدى ۇلعايتۋ بويىنشا ىنتىماقتاستىققا دايىن ەكەندىگىن ءبىلدىردى.
ءوزارا ينۆەستيسيالىق مۇمكىندىكتەردى تالقىلاۋ بارىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ دەلەگاسياسى ءۇندى كومپانيالارىنا اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن تەرەڭ وڭدەۋ سالاسىنداعى ينۆەستيسيالىق مۇمكىندىكتەردى قاراستىرۋدى ۇسىندى. سونداي-اق ءۇندى ينۆەستورلارىن تاۋ-كەن جانە مەتاللۋرگيا ونەركاسىبى، ەنەرگەتيكا (جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرى)، فارماسيەۆتيكا، ماشينا جاساۋ جانە اگروتەحنيكا، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ەلەكترونيكا، تۋريزم جانە كۋرورت، سونداي-اق ICT، IT-سالالارىنداعى جوبالارعا شاقىردى.
ءۇندى تاراپى ءوز كومپانيالارىنىڭ قازاقستاندىق مۇنايدى ۇزاق مەرزىمدى كەلىسىمشارتتار بويىنشا ساتىپ الۋعا مۇددەلىلىگىن راستادى. بۇل رەتتە ءۇندى مۇناي-گاز كومپانيالارىنىڭ ق ر ءوندىرۋشى جانە/نەمەسە ازىرلەنەتىن اكتيۆتەرىنە ينۆەستيسيالاۋ مۇمكىندىكتەرىن زەرتتەۋدەگى نيەتى راستالدى.
بۇدان بولەك «وسكەمەن تيتان-ماگنيي كومبيناتى» اق مەن ءۇندى midhani كومپانياسى (تيتان بيويمپلانتتارىن ءوندىرۋ جوباسى)، سونداي-اق «IREL Limited» كومپانياسى (ءۇندىستان رەسپۋبليكاسىندا تيتان قوجىن ءوندىرۋ جوباسى) اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى جالعاستىرۋ تۋرالى ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزىلدى.
تاراپتار سونداي-اق دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ، قارجى سالاسى، تۋريزم، اقپاراتتىق تەحنولوگيالار، IT-سالاسى جانە ت. ب. سالالارداعى ىنتىماقتاستىق ماسەلەلەرىن تالقىلادى.
ۇكىمەتارالىق كوميسسيانىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 14-وتىرىستىڭ حاتتاماسىنا قول قويىلدى. سونداي-اق ق ر سيم تەحنيكالىق رەتتەۋ جانە مەترولوگيا كوميتەتىنىڭ قازاقستان ستاندارتتاۋ جانە مەترولوگيا ينستيتۋتى مەن ءۇندىستاننىڭ عىلىمي جانە ونەركاسىپتىك زەرتتەۋلەر جونىندەگى كەڭەسىنىڭ ۇلتتىق فيزيكالىق زەرتحاناسى اراسىندا مەترولوگيا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق بويىنشا ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم جاسالدى. تاراپتار مەترولوگيا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق جانە مەترولوگيا سالاسىنداعى بىرلەسكەن عىلىمي-زەرتتەۋ جوبالارىن ىسكە اسىرۋ مۇمكىندىگى، قىزمەتكەرلەرمەن اكادەميالىق الماسۋ بويىنشا بىرلەسكەن قىزمەت، ونىڭ ىشىندە تاعىلىمدامالاردى، سيمپوزيۋمداردى جانە ت. ب. ۇيىمداستىرۋ تۋرالى ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزىلدى.
ساۋدا-ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق، ونەركاسىپتىك جانە مادەني ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ءقازاقستان-ۇندىستان ۇكىمەتارالىق كوميسسياسىنىڭ الاڭىندا ب. سۇلتانوۆتىڭ ءۇندىستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن ىسكەر توپتار وكىلدەرىمەن ءبىرقاتار ەكىجاقتى كەزدەسۋلەرى ءوتتى.
سونىمەن، ءۇندىستاننىڭ ساۋدا جانە ونەركاسىپ ءمينيسترى پيۋش گويالمەن اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا جەتكىزىلەتىن تاۋارلار نومەنكلاتۋراسىن ءارتاراپتاندىرۋ جانە كەڭەيتۋ تاقىرىپتارى تالقىلاندى. سونداي-اق شىعارىلاتىن ءونىمدى كەيىننەن ەاەو جانە تمد ەلدەرىنە ەكسپورتتاۋ ءۇشىن قر-دا قۇرىلاتىن ترانسشەكارالىق حابتار الاڭدارىنداعى ونەركاسىپتىك كووپەراسيانى دامىتۋ كوزدەلەدى.
«Adani Group» ءۇندى كونگلومەراتى باسشىلىعىمەن كەلىسسوزدەردىڭ كۇن تارتىبىندە ءۇندى كومپانياسىنىڭ قازاقستاندىق ەكونوميكانىڭ ءبىرقاتار سالالارىنا ينۆەستيسيالاۋ جوسپارلارى تۇردى. اتاپ ايتقاندا، «Adani Group» كومپانياسى كولىك-لوگيستيكا سالاسىندا، جاسىل ەكونوميكا مەن جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن دامىتۋدا، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋدە، ءىت-سالاسىندا جانە ت. ب. ىنتىماقتاستىق جاساۋ مۇمكىندىگىنە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر.
قازاقستان تاراپى ەلىمىزدىڭ اتالعان سالالارعا ءۇندى ينۆەستيسيالارى مەن تەحنولوگيالارىن تارتۋعا مۇددەلىلىگىن راستادى، سونداي-اق «Adani Group» كومپانياسىن ترانسشەكارالىق ساۋدا-ونەركاسىپتىك حابتاردى دامىتۋدا ىنتىماقتاستىققا شاقىردى.
قازاقستان دەلەگاسياسى سونداي-اق RەNew Power (جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا ءوندىرىسى بويىنشا الەمدەگى ەڭ ءىرى ون كومپانيانىڭ قۇرامىنا كىرەتىن «جاسىل ەنەرگيا» ءوندىرۋ جونىندەگى ءۇندى كومپانياسى) كومپانياسىنىڭ وكىلدەرىمەن كەلىسسوز جۇرگىزدى. كومپانيا قر-دا تۇراقتى جەك، سونداي-اق «جاسىل» سۋتەگىن دامىتۋ بويىنشا ءبىرقاتار جوبانى ىسكە اسىرۋدى ۇسىنادى.
قازاقستان مەن ءۇندىستان اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 2021 جىلى $2 ملرد اسىپ، 2020 جىلعى دەڭگەيگە قاراعاندا 7،4%-عا ۇلعايدى، قازاقستاننىڭ ەكسپورتى 2020 جىلعى كورسەتكىشكە قاراعاندا 3،4%-عا ءوسىپ، $1،625 ملرد قۇرادى. ءۇندىستانعا قازاقستاندىق ەكسپورتتىڭ نەگىزگى تاۋارلارى: شيكى مۇناي، كۇمىس، سۋتەگى، ينەرتتى گازدار، اسبەست، فەرروقورىتپالار، تيتان مەن كادمييدەن جاسالعان بۇيىمدار. ق ر ەكسپورتتىق الەۋەتى تاۋارلارىنىڭ تىزبەسى جالپى قۇنى $600 ملن اساتىن وڭدەلگەن تاۋارلاردىڭ 80 اتاۋىنان تۇرادى.