بۇل - 1995 جىلدان بەرگى ساۋدا اينالىمىنداعى قارجىلىق الشاقتىق كورسەتكىشى.
وسىنشا قارجى قازاقستانعا كەدەندىك باج سالىعىنسىز، ىشكى سالىقتارسىز جانە ساپالىق باقىلاۋسىز اكەلىنگەن تاۋاردىڭ قۇنى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz ءىnbusiness.kz سايتىنا سىلتەمە جاساپ.
جاقىندا عانا پرەزيدەنت تاعى دا كەدەن قىزمەتىندەگى جاعدايعا توقتالعان. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، 2021 جىلى قازاقستان مەن قىتايدىڭ كەدەندىك ستاتيستيكاسى اراسىنداعى الشاقتىق 5،7 ملرد دوللاردى قۇراعان. كەرىسىنشە، جۇڭگو دەرەكتەرى بويىنشا، قىتايدىڭ قازاقستانعا ەكسپورتى 14 ميلليارد دوللاردى قۇراسا، بىزدەگى دەرەكتەر بويىنشا، «قىتايلىقتاردىڭ» يمپورتى نەبارى 8،3 ميلليارد دوللاردى قۇرايدى. پايىزبەن ەسەپتەگەندە، سايكەسسىزدىك 41 باللدى قۇرايدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل كورسەتكىش كەدەندەگى جەمقورلىق پەن كونتراباندانى كورسەتەدى.
العاش رەت بۇل ماسەلەنى جالپى جۇرتشىلىققا Transparency Kazakhstan قوعامدىق قورى ۇسىنعان، ونىڭ 2018 جىلعى زەرتتەۋى ناتيجەسىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىتايدىڭ كەدەندىك دەرەكتەرىندە $7 ملرد (شامامەن 60%) ايىرماشىلىق بار ەكەنى انىقتالدى. Tradereport.Kz 2017 جىلعى دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، بۇعان كەدەن قىزمەتتەرى اراسىندا ءار ءتۇرلى ادىستەردىڭ بولۋى، سونداي-اق ەكسپورت پەن يمپورتتى ەسەپكە الۋدىڭ ءارتۇرلى مەرزىمدەرى سەبەپ بولۋى مۇمكىن.
مىسالى، جۇڭگو قازاقستان ارقىلى باسقا ەلدەرگە وتەتىن تاۋارلاردى (ءترانزيتتى) ءبىزدىڭ ەلدىڭ «پايداسىنا» تىركەي الادى. دەگەنمەن، ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ستاتيستيكاداعى سايكەسسىزدىكتەردىڭ 50 پايىزدان استامى كەدەن ورگاندارىندا سىبايلاس جەمقورلىق بەلگىلەرىنىڭ بار ەكەنىن كورسەتەدى. كەيىن زەرتتەۋدى ءماجىلىستىڭ ءبىر توپ دەپۋتاتى قولداپ، وسى ماسەلە بويىنشا سول كەزدەگى پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى ەربولات دوسايەۆقا دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى. مۇنداي «شۋدان» كەيىن كەدەن دەرەكتەرىندەگى ايىرماشىلىق 60 پايىزدان 41 پايىزعا دەيىن «جاقسارعانىن» مويىنداۋ كەرەك.
دەگەنمەن، جەكە ونىمدەردىڭ ستاتيستيكاسىن قاراساڭىز، سايكەسسىزدىك ءالى دە 90% جەتەدى جانە كوبىنەسە «كيىم جانە اياق كيىم» ساناتىندا.
Tradereport.Kz حابارلاۋىنشا، قىتايمەن ساۋداداعى ستاتيستيكالىق سايكەسسىزدىك تەك 2018 جىلدان بەرى عانا باستالماعان. بۇل ماسەلە تاۋەلسىزدىك الا سالا-اق باستالادى: 1998-1999 جىلدارى بۇل ايىرما 75-83 پايىزعا جەتكەن!
راس، ول جىلدارى جۇڭگو يمپورتىنىڭ كولەمى جارتى ميلليارد دوللارعا دا جەتپەيدى. سودان كەيىن سايكەسسىزدىك دەڭگەيى 2012-2013 جىلدارى 32-33% دەيىن ازايعان جانە 2017 جىلعا قاراي 60% دەيىن كۇرت كوبەيىپ كەتكەن.
ءتيىستى ورىندار بۇل ماسەلە تۋرالى بۇرىننان ءبىلۋى كەرەك ەدى. ال 5،7 ميلليارد دوللارلىق ايىرماشىلىق - تەك 2021 جىلى بەلگىلى بولعان كورسەتكىش. ال 1995 جىلدان بەرگى سايكەسسىزدىك 84 ميلليارد دوللارعا جەتتى!
بۇل سايكەسسىزدىكتىڭ جارتىسى عانا ءادىسنامالىق نەمەسە ترانزيتتىك ايىرماشىلىق دەپ ەسەپتەسەك، 27 جىلدىڭ ىشىندە قىتايدان 42 ميلليارد دوللارعا جۋىق تاۋار قازاقستان نارىعىنا ەشقانداي كەدەندىك باج سالىعىنسىز، ىشكى سالىقسىز، ساپالىق باقىلاۋسىز كىرگىزىلدى! بۇلاردىڭ نەگىزگى بولىگى كۇندەلىكتى كيىمدەر، حالىق تۇتىناتىن تاۋارلار جانە بالالارىمىز وينايتىن ويىنشىقتار.