عىلىم قىزمەتكەرلەرى كاسىبي مەرەكەسىن اتاپ وتۋدە
بۇگىن، 12 ءساۋىر – قازاقستاندا عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇنى كەڭىنەن اتالىپ وتۋدە. بۇل كۇن ەلىمىزدىڭ عىلىمىن دامىتۋعا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان ايگىلى عالىم، اكادەميك قانىش يمانتاي ۇلى ساتبايەۆتىڭ تۋعان كۇنىنە وراي تاڭدالعان. بۇل تۋرالى Aqshamnews.kz سايتى حابارلايدى.
عىلىم مەن ءبىلىم سالاسىنىڭ دامۋى ەلدىڭ بولاشاعىن ايقىندايتىن ماڭىزدى باعىتتاردىڭ ءبىرى ەكەنى داۋسىز. وسى ورايدا، ەلىمىزدىڭ عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەك سالا ماماندارىن كاسىبي مەرەكەسىمەن قۇتتىقتاپ، مەملەكەت تاراپىنان جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان اۋقىمدى وزگەرىستەر مەن باستامالارعا توقتالدى.
قانىش ساتبايەۆ – قازاقستان عىلىمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى
12 ءساۋىر كۇنىنىڭ عىلىم قىزمەتكەرلەرىنە ارنالۋى بەكەر ەمەس. بۇل – ۇلتتىق عىلىمنىڭ كوشباسشىسى قانىش ساتبايەۆتىڭ دۇنيەگە كەلگەن كۇنى. ول قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ العاشقى پرەزيدەنتى رەتىندە ەلىمىزدە عىلىمدى جۇيەلى تۇردە ۇيىمداستىرىپ، اكادەميالىق نەگىزدەر قالىپتاستىرعان بىرەگەي تۇلعا. قانىش يمانتاي ۇلىنىڭ ارقاسىندا قازاقستاندا گەولوگيا عىلىمى عانا ەمەس، باسقا دا ىرگەلى سالالار دامي باستادى. ونىڭ ەڭبەگى بۇگىندە عىلىمنىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرگەن التىن دىڭگەك رەتىندە باعالانادى.
عىلىم – ەكونوميكانىڭ قوزعاۋشى كۇشى
ساياسات نۇربەكتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى تاڭدا عىلىم تەك اكادەميالىق ىزدەنىس سالاسى عانا ەمەس، ەل ەكونوميكاسىنىڭ ماڭىزدى درايۆەرىنە اينالىپ وتىر. بۇل باعىتتا مەملەكەت تاراپىنان كەشەندى شارالار قولعا الىندى. اتاپ ايتقاندا:
- 2023–2029 جىلدارعا ارنالعان جوعارى ءبىلىم مەن عىلىمدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسى قابىلدانىپ، عىلىم سالاسىندا تۇبەگەيلى وزگەرىستەر جۇرگىزىلۋدە؛
- 2025 جىلدان باستاپ وڭىرلىك عىلىمدى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل بولىنبەك؛
- جەرگىلىكتى اكىمدىكتەر عىلىمي-تەحنولوگيالىق ساياساتقا تىكەلەي ارالاساتىن بولدى.
بۇل باستامالار وتاندىق عىلىمدى ورتالىقتان وڭىرلىك دەڭگەيگە دەيىن جەتەلەپ، ايماقتىق ەرەكشەلىكتەرگە ساي يننوۆاسيالىق شەشىمدەر ەنگىزۋگە مۇمكىندىك بەرمەك.
جاس عالىمدارعا جان-جاقتى قولداۋ
مينيسترلىك عىلىم جولىن تاڭداعان جاستارعا ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىر. جاس زەرتتەۋشىلەر ءۇشىن مىناداي قولداۋ شارالارى ىسكە اسىرىلدى:
- گرانتتىق قارجىلاندىرۋ جانە مەگا-گرانتتار؛
- شەتەلدىك تاعىلىمدامالار ۇيىمداستىرۋ؛
- عىلىمي دارەجە ءۇشىن قوسىمشا تولەمدەر؛
- تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ – سوڭعى ەكى جىلدا 423 پاتەر بەرىلدى؛
- جىل سايىن 50 «ۇزدىك عىلىمي قىزمەتكەر» سىيلىعى تابىستالادى؛
- 50 ارنايى ستيپەنديا تالانتتى جاس عالىمدارعا بولىنەدى.
عىلىمي جوبالاردى كوممەرسيالاندىرۋ – ەكونوميكالىق تيىمدىلىك كوزى
سوڭعى جىلدارى عىلىم مەن بيزنەس اراسىنداعى بايلانىستى نىعايتۋ ماقساتىندا عىلىمي ازىرلەمەلەردى كوممەرسيالاندىرۋ ءىسى جاندانا ءتۇستى. بۇگىندە:
- 208 عىلىمي جوبا ىسكە اسىرىلۋدا؛
- ولاردىڭ 25ء-ى شەتەلگە ەكسپورتتالدى؛
- 6 جوبا 1 ميلليارد تەڭگەدەن استام تابىس اكەلدى؛
- كوممەرسيالانعان جوبالار جالپى 118،4 ميلليارد تەڭگە كولەمىندە ەل ەكونوميكاسىنا ۇلەس قوستى.
بۇل كورسەتكىشتەر عىلىمنىڭ نارىقتىق قاتىناستارعا بەيىمدەلىپ، ناقتى پايدا اكەلە الاتىنىن دالەلدەيدى.
وڭىرلىك عىلىمي دامۋ – جاڭا كەزەڭنىڭ باستاۋى
بيىلدان باستاپ وڭىرلەردەگى عىلىمي باسقارۋ جۇيەسى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلدى. جەرگىلىكتى اكىمدىكتەر جانىنان عىلىم جونىندەگى كەڭەستەر قۇرىلىپ، ولار عىلىمي سەسسيالار مەن گرانتتىق باعدارلامالارعا بەلسەندى ارالاسا باستادى. قاراعاندى، سولتۇستىك قازاقستان جانە تۇركىستان وبلىستارى وسى ۇدەرىستىڭ العاشقى قاتارىندا.
الداعى ءۇش جىلدا (2024–2026) زەرتتەۋشىلىك ارتىقشىلىق ورتالىقتارىن قۇرۋعا باعىتتالعان 17 باعدارلاما ەنگىزىلەدى. بۇل باعدارلامالار عىلىم مەن بيزنەستىڭ ءوزارا بايلانىسىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىپ، ناقتى وڭىرلىك ماسەلەلەردى شەشۋگە باعىتتالعان عىلىمي شەشىمدەر ۇسىنباق.
مەرەكەلىك قۇتتىقتاۋىندا مينيستر ساياسات نۇربەك:
«ءقادىرلى ارىپتەستەر! قازاقستان عىلىمىنىڭ التىن قازىعىن ۇستاپ تۇرعان بارلىق عالىمدارعا، زەرتتەۋشىلەرگە، وقىتۋشىلارعا شىنايى العىسىمدى بىلدىرەمىن. سىزدەردىڭ ەرەن ەڭبەكتەرىڭىز – ەلدىڭ ەرتەڭىنە سالىنعان بەرىك نەگىز. عىلىم كۇنى قۇتتى بولسىن! ەڭبەكتەرىڭىز تابىستى، جاڭالىقتارىڭىز جاڭاشىل، جەتىستىكتەرىڭىز تولاعاي بولسىن!» – دەپ اتاپ ءوتتى.
قازاقستاندا عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇنى – ۇلت بولاشاعى ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن بارشا عالىمدارعا كورسەتىلگەن قۇرمەت. قانىش ساتبايەۆتىڭ ىزىمەن كەلە جاتقان جاس عالىمدار بۋىنى مەن جۇيەلى مەملەكەتتىك ساياسات ەلىمىزدىڭ عىلىمىن الەمدىك ارەناعا الىپ شىعۋعا مۇمكىندىك بەرمەك. عىلىم – تەك ءبىلىم مەن جاڭالىقتىڭ ەمەس، ەل دامۋىنىڭ باستى كەپىلى ەكەنى دالەلدەنىپ وتىر.
كىلت سوزدەر: قانىش ساتبايەۆ، عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇنى، ساياسات نۇربەك، قازاقستان عىلىمى، جاس عالىمداردى قولداۋ، عىلىمي جوبالاردى كوممەرسيالاندىرۋ، وڭىرلىك عىلىم، عىلىمدى دامىتۋ باعدارلاماسى