«مەملەكەت گەندەرلىك تەڭدىكتى ساقتاۋعا، ايەلدەر قۇقىعىن قورعاۋعا جانە وتباسى قۇندىلىقتارىن نىعايتۋعا ءاردايىم باسا ءمان بەرەدى»، – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ باستاماسىمەن جەتەكشى بيلىك ورگاندارىندا ايەلدەرگە ارنايى كۆوتالار بەرىلدى. ناتيجەسىندە، پارلامەنت پەن ءماسليحاتتارداعى ايەلدەر ۇلەسى ارتتى، بۇل باعىتتاعى جۇمىستار جالعاسۋدا.
قازىرگى كەزدە پارلامەنتتە 28 ايەل دەپۋتات بار، بۇل جالپى دەپۋتاتتار سانىنىڭ 18،9%-ى. ءماسليحاتتاردا ايەلدەردىڭ ۇلەسى – 22،7%-عا (3 415 دەپۋتاتتىڭ 774ء-ى) جەتتى.
مەملەكەتتىڭ 21 مينيسترلىگىندە، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ، مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىكتەرىندە 3 ايەل مينيستر، 8 ۆيسە-مينيستر، 3 اپپارات باسشىسى بار. سونىمەن قاتار، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنە تىكەلەي باعىنىشتى جانە ەسەپ بەرەتىن 14 مەملەكەتتىك ورگاندا 6 ايەل باسشىلىق قىزمەت اتقارادى. ەل بويىنشا سۋديا ايەلدەردىڭ جالپى سانى – 1 248 ادام (53%).
2025 جىلعى 1 قاڭتارداعى جاعداي بويىنشا، مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى ايەلدەردىڭ ۇلەسى 55،8%-عا (84 482 مەملەكەتتىك قىزمەتشىنىڭ 47 158ء-ى – ايەلدەر) جەتتى. باسشىلىق لاۋازىمدارداعى ايەلدەردىڭ جالپى ۇلەسى – 39،1% (23 947 باسشىنىڭ 9 363ء-ى).
سونىمەن قاتار، ۇكىمەت ايەلدەر كاسىپكەرلىگىن دامىتۋعا كوپ كوڭىل بولۋدە. شاعىن جانە ورتا بيزنەس يەلەرىنىڭ قۇرىلىمىندا ايەل كاسىپكەرلەردىڭ ۇلەسى 48%-عا جەتتى.
ايەلدەر كاسىپكەرلىگىن قولداۋ ماقساتىندا ءبىرقاتار باعدارلامالار ىسكە اسىپ جاتىر. ماسەلەن، «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورى قىزمەت ەتكەن كەزەڭ ىشىندە 4،1 ملرد تەڭگە كولەمىندە 105 مىڭنان استام ايەلدىڭ جوباسىنا قولداۋ كورسەتتى.
بۇگىندە ايەلدەردىڭ تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋعا ارنالعان ارنايى باعدارلامالار بار. «وتباسى بانك» پەن ازيا دامۋ بانكى بىرلەسىپ، «ۇماي» يپوتەكالىق باعدارلاماسىن ىسكە قوستى. ءۇش جىل ىشىندە بۇل باعدارلاما 3 660 قازاقستاندىق ايەلگە باسپانا ساتىپ الۋعا كومەكتەستى. جالپى نەسيە كولەمى – 41،2 ملرد تەڭگە. سونداي-اق، اسىراۋشىسىنان ايىرىلعان ايەلدەر دە ەندى مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي الۋ كەزەگىنە جەكە سانات رەتىندە ەنگىزىلەتىن بولادى.
وتكەن جىلعى ەڭ ماڭىزدى وقيعالارىنىڭ ءبىرى – وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قارسى زاڭنىڭ قابىلدانۋى. زاڭدا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك قاتاڭداتىلىپ، وتباسى ينستيتۋتىن نىعايتۋ جانە تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ بويىنشا ءبىرقاتار نورمالار بەكىتىلدى.
پرەزيدەنت تاپسىرماسى بويىنشا، ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ اكىمشىلىك پوليسيا كوميتەتىندە «وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقپەن كۇرەس جانە ايەلدەردى زورلىق-زومبىلىقتان قورعاۋ» باسقارماسى قۇرىلدى. ايەلدەر مەن كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى جىنىستىق سيپاتتاعى قىلمىستاردى تەرگەۋ ءۇشىن ارنايى ايەل تەرگەۋشىلەر تاعايىندالدى (رەسپۋبليكا بويىنشا تەرگەۋ-جەدەل توپتارىنا 280 ايەل تەرگەۋشى ەنگىزىلدى).