مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ كەڭەيتىلگەن القا وتىرىسىنا قاتىستى دەپ حابارلايدى almaty-akshamy.kz
قازاقستان پرەزيدەنتى بۇل باسقوسۋ تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 30 جىلدىق مەرەيلى بەلەسى قارساڭىندا ءوتىپ جاتقانىن، وسى تاريحي مەجەگە تولاعاي تابىسپەن جەتىپ وتىرعانىمىزدى اتاپ ءوتتى. قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ايماقتىق جانە جاھاندىق ۇدەرىستەرگە بەلسەنە قاتىساتىن بەدەلدى مەملەكەتكە اينالدى. مەملەكەت باسشىسى سىرتقى ساياساتىمىزدىڭ نەگىزىن ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ قالاعانىن جانە ونىڭ تىكەلەي باسشىلىعىمەن كاسىبي ديپلوماتيالىق قىزمەت قۇرىلىپ، اۋقىمدى سىرتقى ساياسي مىندەتتەر شەشىمىن تاپقانىنا توقتالدى.
– اسىرەسە مەملەكەتتىك شەكارامىزدىڭ تولىق بەكىتىلۋى تەڭدەسسىز تاريحي جەتىستىك بولدى جانە مەملەكەتىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگىن كۇشەيتۋگە ايرىقشا ىقپال ەتكەن شەشىمگە اينالدى. «كاسپيي تەڭىزىنىڭ قۇقىقتىق مارتەبەسى تۋرالى كونۆەنسيانىڭ» قابىلدانۋى – تاعى ءبىر ايتۋلى جەتىستىك. بۇعان قول جەتكىزۋ ءۇشىن 20 جىل بويى تاباندى جۇمىس اتقارىلدى، – دەدى پرەزيدەنت.
سونداي-اق كەلىسسوزدەرگە قاتىسقان قىزمەتكەرلەردىڭ ەڭبەگىن ەلىمىز جوعارى باعالايتىنىن جانە ولاردى مەملەكەتتىك ناگرادالارمەن ماراپاتتايتىنىن جەتكىزدى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ وسى جىلدار ىشىندە ستراتەگيالىق سەرىكتەستەرىمىز – رەسەي، جۇڭگو جانە ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىمەن دوستىق قاتىناسىمىزدىڭ نىعايعانىن، ال اقش پەن ەۋروپا وداعى ەلدەرى ءبىزدىڭ ينۆەستيسيا جانە ساۋدا سالاسىنداعى ارىپتەستەرىمىز ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
مەملەكەت باسشىسى قازاقستاننىڭ ءوز ەركىمەن يادرولىق قارۋ-جاراقتان باس تارتقان شەشۋشى قادامى الەمدىك قاۋىمداستىقتاعى بەدەلىنىڭ ارتۋىنا زور ۇلەس قوستى دەپ ەسەپتەيدى.
– كەلەسى جىلى ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەسكە 30 جىل تولادى. وسىعان وراي، ەلوردامىزدا وسى فورۋمنىڭ VI ءسامميتى وتەدى. بۇل جيىندى ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى اۋقىمدى جۇمىس اتقارۋى كەرەك. ءبىز بۇل كەڭەستى بىرتىندەپ قۇرلىقتاعى قاۋىپسىزدىك جانە دامۋ ۇيىمىنا اينالدىرۋدى كوزدەيمىز، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت قازاقستان ديپلوماتياسىن كوپتەگەن ماسەلەنى، ءتىپتى، اسا كۇردەلى حالىقارالىق تۇيتكىلدەردىڭ ءوزىن مامىلە ارقىلى شەشۋگە مۇددەلى ەكەنىن ايتتى.
– ەلىمىز مەملەكەتارالىق جانە ازاماتتىق قاقتىعىستاردى رەتتەۋ ءۇشىن بىتىمگەرلىك باستامالار ۇسىنىپ، اراعايىن بولىپ ءجۇر. سونداي-اق الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزدەرىن وتكىزىپ، وركەنيەتتەر ۇندەستىگىن ورناتۋعا كۇش سالۋدا. وسىنىڭ ءبارىن شەتەلدىك ارىپتەستەرىمىز جوعارى باعالاپ، جان-جاقتى قولداۋ بىلدىرۋدە، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستاننىڭ ەۋرازيا قۇرلىعىنداعى كوپجاقتى قۇرىلىمداردىڭ نەگىزىن قالاۋشى ەلدەردىڭ ءبىرى ەكەنىنە نازار اۋدارىپ، ەلىمىزدىڭ ۇيىمدار مەن قۇرىلىمداردىڭ جۇمىسىن جانداندىرۋعا بەلسەنە اتسالىسىپ كەلە جاتقانىن جەتكىزدى. سونىمەن قاتار جۋىردا تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ اتاۋى وزگەرگەنىن اتاپ ءوتتى.
– جاقىندا باۋىرلاس ەلدەرمەن بىرلەسىپ، تۇركى كەڭەسىن تولىققاندى ۇيىمعا اينالدىردىق. وسىلايشا، تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر ىنتىماعىنىڭ جاڭا كەزەڭى باستالدى، – دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى ورتالىق ازياداعى شەتەل ينۆەستيسياسىنىڭ 75 پايىزى ەلىمىزدىڭ ەنشىسىندە ەكەنىن جانە وسى باعىتتاعى جۇمىستىڭ قارقىنىن باسەڭدەتۋگە بولمايتىنىن اتاپ ءوتتى. قازاقستان پرەزيدەنتى پاندەميا كەزىندە شەتەلدەگى مىڭداعان ازاماتىمىزعا ءتيىستى كومەك كورسەتىلگەنىنە توقتالىپ، ديپلوماتيالىق كورپۋستىڭ سىرتتا قالىپ قويعان وتانداستارىمىزدى ەلگە الىپ كەلۋ ءۇشىن اتقارعان قىزمەتىن جوعارى باعالادى.
– ديپلوماتتارىمىزدىڭ ارقاسىندا قازاقستانعا گۋمانيتارلىق كومەك جەتكىزىلدى. ءبىز دە ءبىرقاتار مەملەكەتتەرگە قولداۋ كورسەتتىك. «ۆاكسينالىق ديپلوماتيانىڭ» ارقاسىندا ورتالىق ازياداعى ىندەتكە بايلانىستى احۋالدى تۇراقتاندىرۋعا ۇلەس قوستىق. ءتۇرلى قيىندىققا قاراماستان، سىزدەر الدىمىزدا تۇرعان ستراتەگيالىق مىندەتتەردى ورىنداپ كەلەسىزدەر، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت الەمدە قالىپتاسىپ وتىرعان جاعدايلارعا وراي، سىرتقى ساياسي جۇمىس تاسىلدەرىن قايتا سارالاپ، جۇيەلى شارالار ازىرلەۋ كەرەك ەكەنىن جەتكىزدى. سونداي-اق سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ وسىنداي اۋقىمدى باسقوسۋى سوڭعى التى جىلدا العاش رەت وتكىزىلىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتىپ، قوردالانعان تۇيتكىلدىڭ ءبارىن مۇقيات تالداپ، اقىلداسا وتىرىپ شەشۋ قاجەتتىگىن ايتتى.
– ءبىرىنشى سىرتقى ساياساتتى «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسىنا ساي جۇرگىزىپ، ونىڭ تيىمدىلىگىن بارىنشا ارتتىرۋ. ءقازىر قازاقستاننىڭ سىرتقا باعىتتالعان جۇمىسىندا ءبىرتۇتاس، جالپى مەملەكەتتىك ستراتەگيا جوق دەۋگە بولادى. بۇل – جۇيەلى سيپاتتاعى ماسەلە. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى تىعىز مەكەمە-ارالىق ۇيلەستىرۋ جۇمىسىن ءتيىمدى اتقارۋى كەرەك. مەملەكەتتىك اپپارات ىشىندەگى بايلانىس، ءوزارا ىقپالداستىق ءالسىز. سونىڭ كەسىرىنەن ەلەۋلى كەمشىلىكتەر بولىپ جاتادى. وعان قوسا، ۇلتتىق مۇددەنى قورعايتىن كەزدە ءتيىمدى جۇمىس اتقارىلمايدى. مىسالى، ءقازىر جايىق وزەنى تارتىلىپ بارادى. قازاقستانعا جولدانعان جۇك جۇڭگو شەكاراسىندا تۇرىپ قالدى. ءبىزدىڭ كاسىپكەرلەرىمىزدىڭ كورشى ەلدەر نارىعىنداعى مۇددەسى ويداعىداي قورعالماي وتىر. وسىنداي كەلەڭسىزدىكتەر حالىقتىڭ تۇرمىس ساپاسىنا جانە كوڭىل كۇيىنە كەرى اسەر ەتەدى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنت ەكونوميكالىق ديپلوماتيانى «قايتا جانداندىرۋدى» ەكىنشى ماسەلە رەتىندە اتادى. ونىڭ ايتۋىنشا، پاندەميادان كەيىن ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن مەملەكەتتەر اراسىندا شەتەل ينۆەستيسياسىنا تالاس كۇشەيدى. سوندىقتان ينۆەستيسيا تارتۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك ساياساتتى ىسكە اسىراتىن ۋاكىلەتتى ورگان رەتىندە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى بۇل مۇمكىندىكتى تولىققاندى پايدالانۋ قاجەت.
مەملەكەت باسشىسى قازاقستاننىڭ ورتالىق ازياداعى كوشباسشىلىق ورنىن نىعايتۋ ءۇشىنشى ءارى اسا ماڭىزدى مىندەت ەكەنىن ايتتى.
– ءبىز وسى ايماقتا ەرەكشە مارتەبەگە يە ەكەنىمىزدى باتىل مالىمدەي بىلۋگە ءتيىسپىز. بۇعان تولىق نەگىز بار. اتاپ ايتقاندا، ەكونوميكامىز ورتا ازياداعى باسقا ەلدەردىڭ ەكونوميكاسىنا قاراعاندا الدەقايدا قۋاتتى. ءبىز ەۋرازياداعى باستى كولىك دالىزدەرى توعىسقان گەوستراتەگيالىق ورتالىقتا تۇرمىز. اۋقىمدى ەكونوميكالىق جانە دەموكراتيالىق رەفورمالار بەلسەندى تۇردە جۇزەگە اسۋدا. زياتكەرلىك جانە ادامي رەسۋرسىمىز بار، حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ الدىنداعى ابىروي-بەدەلىمىز جوعارى. وسىعان وراي، ورتالىق ازيانىڭ تاعدىرى ءۇشىن قازاقستانعا ەرەكشە جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەدى، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى «سۋ ديپلوماتياسى» جونىندەگى كەلىسسوزدەردىڭ تەزىرەك اياقتالۋى قازاقستان مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ جانە رەسەي مەن قىتايدىڭ ورتاق مۇددەسىنە ساي كەلەدى دەپ سانايدى.
پرەزيدەنت الەمدەگى الپاۋىت ەلدەرمەن جانە وڭىردەگى ىقپالدى مەملەكەتتەرمەن تەڭ دارەجەلى ءارى ءتيىمدى ىنتىماقتاستىق ورناتۋدى ءتورتىنشى ماسەلە رەتىندە اتاپ ءوتتى. سونداي-اق ەلىمىزدىڭ پراگماتيزمگە نەگىزدەلگەن سالماقتى ءارى ساليقالى ساياساتتان ەش اينىمايتىن، ەكىجاقتى جانە كوپجاقتى مىندەتتەمەلەردەن باس تارتپايتىنىن ايتتى.
– وسى رەتتە، مىناداي ماڭىزدى وي-تۇجىرىمداردى ورتاعا سالعىم كەلەدى. ءبىز تاۋەلسىزدىك پەن ەگەمەندىككە، ەلىمىزدىڭ شەكاراسى مەن اۋماقتىق تۇتاستىعىنا نۇقسان كەلتىرەتىن ءبىر دە ءبىر كەلىسىمگە جول بەرمەۋىمىز كەرەك. ويتكەنى، وسى قاسيەتتى قۇندىلىقتار ءبىز ءۇشىن بارىنەن قىمبات. ءبىز ەڭ الدىمەن، قازاقستاننىڭ مۇددەلەرىن تاباندىلىقپەن قورعاۋىمىز قاجەت، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى قازاقستان ديپلوماتياسىنىڭ جاڭا كەلبەتىن قالىپتاستىرۋ، وسى سالاعا تىڭ سەرپىلىس قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
– بىلىكتى مامانداردىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنەن كەتۋى ونىڭ كادرلىق الەۋەتىن تومەندەتۋدە. بۇل – شىن مانىندە، وزەكتى ماسەلە. مەن وسى مينيسترلىك ەڭ كونسەرۆاتيۆتى قۇرىلىمنىڭ ءبىرى ەكەنىن بىلەمىن. مۇنىڭ جاقسى جاعى دا بار. ءداستۇر ساقتالادى، كاسىبي ديپلوماتتار شوعىرى قالىپتاسادى. دەگەنمەن، جاعىمسىز جاعى دا جوق ەمەس. ءبىلىمدى، بىلىكتى ءارى ەلگە ادال قىزمەت ەتكىسى كەلەتىن جاستار ءۇشىن مينيسترلىككە جۇمىسقا تۇرۋ – «الىنباس قامالداي». بۇل احۋالدى تۇزەپ، كادر ساياساتىن تۇبەگەيلى قايتا قارايتىن كەز كەلدى. ديپلوماتيالىق قىزمەتكە، ەڭ الدىمەن، كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ، وتانشىل ماماندار قاجەت. قازاقستان اتىنان شەت مەملەكەتتەردە قىزمەت ىستەپ جۇرگەن ديپلوماتتارىمىز شەتەل تىلدەرىن عانا ەمەس، الدىمەن، مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋى كەرەك، – دەدى پرەزيدەنت.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ءسوز سوڭىندا قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنداعى نەگىزگى باعىتتاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ءتيىستى جۇمىستاردى تىڭ قارقىنمەن جالعاستىرۋ كەرەك ەكەنىن ايتىپ، ديپلوماتتارىمىز ەل مۇددەسىنە ادال بولادى دەگەن سەنىمىن ءبىلدىردى.
كەڭەيتىلگەن القا وتىرىسىندا سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇحتار تىلەۋبەردى جانە قازاقستاننىڭ ءبىرقاتار مەملەكەتتەگى ەلشىلەرى بايانداما جاسادى.