دەرەكتى فيلم ەل تاريحىنا «الماتى تراگەدياسى» دەگەن اتپەن ەنگەن قارالى كۇندەر حرونولوگياسىن ۇسىنادى.
«Almaty TV» تەلەارناسىنىڭ جۋرناليستەرى 2022 جىلدىڭ العاشقى كۇندەرى قالامىزعا دا، جالپى ەلىمىزگە دە قايعى مەن قاسىرەت اكەلگەن سول ءبىر سىن ساتتەردە وق پەن وتتىڭ ورتاسىندا ءجۇردى. جاڭالىقتار قىزمەتى 4 قاڭتاردىڭ تۇنىنەن باستاپ بۇكىل رەسپۋبليكا ءۇشىن تىكەلەي ەفيردە حابار تاراتىپ، قالاداعى جاعداي تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى ايتىپ، قالا تۇرعىندارىن لاڭكەستەر مەن سودىرلاردىڭ ارانداتۋشىلىق ارەكەتتەرىنە بوي الدىرماۋعا شاقىردى.
وق پەن وتتىڭ ورتاسىندا
بۇكىل ەل كولەمىندە توتەنشە جاعداي رەجيمى ەنگىزىلىپ، تەرروريزمگە قارسى وپەراسيا ءجۇرىپ جاتقاندىعىنا قاراماستان، بۇل كۇندەرى ب ا ق وكىلدەرى باستارىن بايگەگە تىگىپ، جۇمىس ورنىنان تابىلدى. شىندىققا سايكەس كەلەتىن رەسمي دەرەككوزدەرگە سۇيەنە وتىرىپ، اقپاراتتىق ماتەريالدار دايىنداۋدى وزدەرىنىڭ كاسىبي جانە ازاماتتىق پارىزى دەپ سانادى. قاڭتاردىڭ سول ءبىر سۇراپىل كۇندەرى كەز كەلگەن جاڭالىق تازا اۋامەن تىنىستاعانداي قۇندى جانە قاجەت نارسەگە اينالدى. اقپارات كەشىكتىرىلگەن جاعدايدا ونى كەز كەلگەن تۇردە بۇرمالاۋ جانە دۇرىس تۇسىندىرمەۋ ءقاۋپى تۋىندادى، ال كوپتىڭ ەمەس، ءوز مۇددەسىن كۇيتتەگەن جەكەلەگەن ادامدار قيىن جاعدايدى پايدالانىپ، ازاماتتاردىڭ ساناسىن ساپىرىلىستىرىپ، قوعامدا شيەلەنىس پەن ارازدىق وتىن ودان ءارى ورشىتۋگە تىرىستى. وسى ارالىقتا «Almaty TV» تەلەارناسىنىڭ رەداكسياسىنا وقيعالارعا كۋاگەر بولعان، نە نارسەگە دە بەيجاي قاراي المايتىن قالا تۇرعىندارىنان، اسكەري قىزمەتشىلەر مەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنەن كوپتەگەن بەينەماتەريالدار كەلىپ تۇسكەن ەكەن.
قالا تاعدىرىنىڭ شىنايى كورىنىسى
«الاڭداعى» ارپالىستا جۋرناليستەر ءاردايىم وقيعا ورنىنان الدىڭعى لەكتە ءجۇردى. ولار ارنايى وپەراسيادان ەكسكليۋزيۆتى كادرلار ءتۇسىرىپ، قاڭتار وقيعاسىن كوزبەن كورگەن كۋاگەرلەرمەن سۇحباتتار جاسادى. بەينەماتەريالدارعا جاپپاي تارتىپسىزدىك، تالاپ-توناۋ جانە زارداپ شەككەندەردى قۇتقارۋ، سونداي-اق لاڭكەستىكتەر مەن ءقيراتىپ-بۇلدىرۋ وقيعالارى ارقاۋ بولدى. بۇل كۇندەرى NO COMMENTS جانرىنداعى روليكتەر سەرياسى بەرىلىپ، قاسىرەتتى وقيعالار جايلى ەكى جوبا دايىندالدى. سودىرلاردىڭ قالانى باسىپ الۋ ارەكەتى، تەرروريستەرگە قارسى ءىس-قيمىلدار جانە ەل پرەزيدەنتىنىڭ ۇندەۋلەرى مەن «جاڭا قازاقستاندى» قۇرۋ جونىندەگى مالىمدەمەسى حاقىندا «قاڭتار قاسىرەتى» جانە «الماتينسكايا تراگە- ديا» دەرەكتى فيلمدەرىن جاساۋ قولعا الىندى. وندا 4–12 قاڭتار ارالىعىنداعى وقيعالاردىڭ بەيبىت ميتينگىلەر مەن نارازىلىقتاردان باستاپ، تارتىپسىزدىكتەرگە، توناۋ مەن تەرروريستىك شابۋىلدارعا دەيىنگى تولىق حرونولوگياسى بەرىلگەن. قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە دايىندالعان فيلمدەر ناقتى فاكتىلەر مەن رەسمي مالىمدەمەلەردى كەلتىرە وتىرىپ، سونداي-اق قالانىڭ، ادامداردىڭ تاعدىرى ارقىلى شىنايى كورىنىستى كوز الدىڭىزعا اكەلەدى: جاقىندارىنان ايىرىلعان قاراپايىم ادامداردىڭ جانايقايىن، قالانى، تۇرعىنداردى قورعاۋ جولىندا قازا تاپقان اسكەري قىزمەتشىلەر مەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ باستان كەشكەندەرىن كورسەتەدى.
انتقا ادالدىق
ءفيلمنىڭ كەيىپكەرلەرى – ءومىر مەن ءولىمنىڭ اراسىندا جاتقان جارالىلاردى امان الىپ قالۋدى پارىزى دەپ بىلگەن «جەدەل جاردەم» مەدبيكەسى عاليا المابايەۆا، قالالىق جەدەل شۇعىل كومەك كورسەتۋ اۋرۋحاناسىنىڭ فەلدشەرى سەرعازى ابلايەۆ قالانىڭ ەڭ الاساپىران جەرلەرىنە مەديسينالىق كومەك كورسەتۋ ءۇشىن بارعان دارىگەرلەر تۋرالى اڭگىمەلەيدى. فەلدشەردىڭ ايتۋىنشا، بانديتتەر "جەدەل جاردەم" بريگادالارىنا بىرنەشە رەت شابۋىل جاساعان، ءبىراق دارىگەرلەر تايسالماستان، وزدەرىن كومەككە شاقىرعان جانداردى الىپ شىعۋعا ۇمتىلىپ، باتىلدىقتارىمەن، «گيپپوكرات» انتىنا ادالدىعىمەن كوزگە تۇسكەن. سونداي-اق، جاپا شەككەن ءورت سوندىرۋشىلەر تاپ بولعان جاعدايلار دا انىقتالىپ، كادرعا ىلىكتى. لاڭكەستىك كەزىندە 18 ارناۋلى تەحنيكا ءبۇلىنىپ، 6-اۋى قولعا ءتۇسىپ، 5 كولىك تۇگى قالماستان ورتەلگەن. شابۋىل بارىسىندا توتەنشە جاعداي دەپارتامەنتى باستىعىنىڭ قىزمەت كولىگى جانە ونىڭ جۇرگىزۋشىسى سەرىكبول ءجۇسىپ بوراعان وقتىڭ استىندا قالعانىن ايتا كەتكەن ءجون.
بۇلىك ەپيسەنترىندە
«Almaty TV» تەلەارناسىنىڭ جۋرناليستەرى، وپەراتورلارى مەن جۇرگىزۋشىلەرى 10 كۇن بويى بۇلىك ەپيسەنترىندە: ورتكە ورانعان كەڭىستىكتەردە، وق پەن وتىڭ ورتاسىندا ءجۇردى. اسىرەسە، قاڭتاردىڭ 4-ىنەن 5-ىنە قاراعان ءتۇنى تەلەارنانىڭ جاڭالىقتار قىزمەتى ساعات سايىن ەفيرگە شىعىپ وتىردى. قالعان كۇندەرى اقپاراتتىق باعدارلامالار دەپارتامەنتىنىڭ 20-عا جۋىق قىزمەتكەرى جاڭالىقتارمەن قاتار قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە 10-نان استام ارنايى شىعارىلىم ازىرلەدى. قالادا قالىپتاسقان كۇردەلى جاعدايعا وراي كورنەكتى قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرلەرىنىڭ، ەل زيالىلارىنىڭ ەلدى سابىرعا شاقىرعان وي، پىكىر، تولعانىستارى بەرىلدى. «قاڭتار قاسىرەتى» جانە «الماتينسكايا تراگەديا» فيلمدەرىنىڭ اۆتورلارى تاعدىرى قىل ۇستىندە تۇرعان ەل تاۋەلسىزدىگىن قورعاۋدا قوعامنىڭ بىرلىگى مەن تۇتاستىعىن، بەيبىت ءومىر مەن تۇراقتىلىق ۇعىمدارىنىڭ قانشالىقتى باعا جەتپەس قۇندىلىق ەكەنىن كورسەتۋگە تىرىسقان. كورەرمەندەر بۇل دەرەكتى فيلمدەرگە وبەكتيۆتى باعالارىن بەرەرى ءسوزسىز. وسى ۋاقىت ىشىندە «Almaty TV» تەلەارناسىنىڭ ەفيرىندە، سايتىندا جانە الەۋمەتتىك جەلىلەردە بارلىعى 2000-نان استام تاقىرىپتىق ماتەريالدار، ونىڭ ىشىندە 563ء-ى – جاڭالىقتار، سونداي-اق ازاماتتاردىڭ جۇگىنۋلەرى، جەدەل ارەكەت شتابى وتىرىستارىنىڭ جۇمىسى تۋرالى اقپارات جاريالاندى. سونىمەن قاتار، قايعىلى وقيعا تۋرالى تۇسىنىك بەرگەن تانىمال تۇلعالاردىڭ قاتىسۋىمەن 55 بەينەروليك سەرياسى دايىندالىپ، ەفيرگە شىقتى. بۇعان قوسا، توتەنشە جاعداي كەزىندە تۇسىرىلگەن بەينەكادرلاردان توپتاستىرىلعان 37 بەينەجازبا (بەينەكەسىندىلەر) الەۋمەتتىك جەلىلەرگە سالىندى، سايتتا ورنالاستىرىلدى، تەلەارنا ەفيرىندە تاراتىلدى. تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىك ماسەلە، الماتىلىق تەلەوپەراتورلار ەلىمىزدىڭ باسقا تەلەارنالارىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا وقيعا ورنىندا تۇسىرگەن ءتۇرلى بەينەماتەريالدارمەن ءبولىستى. بۇل فاكت وتە قيىن جاعدايلارداعى سەرىكتەستىك ىنتىماقتاستىقتىڭ جارقىن مىسالى بولىپ سانالادى.
ارىپتەسكە تاعزىم
«Almaty TV» تەلەارناسىنىڭ ەلورداداعى تىلشىلەر قوسىنى مەملەكەتتىك ورگاندار تاراتقان اقپارات پەن باسپا ءسوز حابارلامالارىن جەدەل جەتكىزىپ وتىردى (جالپى سانى – 20). ارنا قىزمەتكەرلەرى توتەنشە جاعداي قيىندىقتارىنا قاراماستان كاسىبي مىندەتتەرىن ءمىنسىز اتقاردى. وكىنىشتىسى، قاسىرەت «Almaty TV» تەلەارناسىن دا اينالىپ وتپەدى. وقيعا ورىندارىنا جۋرناليستىك ساپارلاردىڭ بىرىندە كورتەج قۇرامىندا كەلە جاتقان ءتۇسىرىلىم توبى لاڭكەستەر تاراپىنان بوراعان وقتىڭ استىندا قالدى. نازاربايەۆ داڭعىلىمەن تومەن قاراي بەت العان كولىكتەگى تەلەارنا جۇرگىزۋشىسى مۇراتحان بازاربايەۆقا وق ءتيىپ، قايتىس بولدى. ءوز كاسىبىنە ادال مۇراتحان ءابدى ۇلىنىڭ جارقىن بەينەسى ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدە ءاردايىم ساقتالادى. 54 جاستاعى ارىپتەسىمىز پاندەميا كەزىندە دە ادال قىزمەت ەتكەن ەدى. كۇنى كەشە ەل باسىنا كۇن تۋعاندا دا ول ءوزىنىڭ قىزمەتتىك بورىشىن ابىرويمەن اتقارىپ، باتىرلىقپەن قازا تاپتى. 14 قاڭتاردا قالا اكىمى باقىتجان ءابدىر ۇلى ساعىنتايەۆ «Almaty TV» تەلەارناسىنا بارىپ، ۇجىممەن كەزدەستى، ونىڭ كىرەبەرىسىندە تەرروريستەردىڭ قولىنان قازا تاپقان مۇراتحان بازاربايەۆتىڭ وتباسىنا كوڭىل ايتتى. سونىمەن قاتار، اكىم جاراقات العان دياسكەن بايتىبايەۆقا جانە ءتۇسىرۋ توبىن بوراعان وق استىنان امان-ەسەن الىپ شىققان ارسەن ساندىبايەۆتىڭ وتباسىنا مورالدىق جانە ماتەريالدىق قولداۋ كورسەتتى. سونداي-اق، 4 قاڭتاردان باستاپ اقپاراتتىق مايداندا ۇزدىكسىز ەڭبەك ەتكەن ارنا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىر توبى مەملەكەتتىك ناگرادالارمەن ماراپاتتالادى. باقىتجان ءابدىر ۇلى تەلەارنانىڭ تەحنيكالىق-ماتەريالدىق جابدىقتالۋىن ودان ءارى كۇشەيتۋدى تاپسىردى. 22 جىلدىق تاريحى بار «Almaty TV» تەلەارناسىنىڭ ۇجىمى الداعى ۋاقىتتا دا بەيبىتشىلىك، ەلدىڭ تۇتاستىعى مەن بىرلىگى، ۇلتتىڭ جارقىن بولاشاعى ءۇشىن ەڭبەك ەتە بەرەتىن بولادى. ەلىمىز ءۇشىن سىن ساعاتتا كۇش-جىگەرىن اياماي باستارىن قاتەرگە تىگە وتىرىپ، تەلەارنانىڭ جۇمىسىن ءبىر ساتكە دە توقتاتپاي، كاسىبي جاۋاپكەرشىلىك پەن قىزمەتكە ادالدىقتىڭ ۇلگىسىن كورسەتكەن بارشا ارىپتەسىمە شىن جۇرەكتەن العىس ايتقىم كەلەدى. ءبىز ءۇشىن ءاربىر قىزمەتكەرىمىزدىڭ ورنى بولەك.