ءقادىر ءتۇنى – قاسيەتتى، تاعدىر، تارىلۋ دەگەن ماعىنالاردى بىلدىرەدى. ءقادىر ءتۇنى – اللا تاعالا پەرىشتەلەرگە ءامىر ەتۋىمەن قۇران كارىمدى لاۋحۋل ماحفۋزدان (بارلىق جاراتىلىستىڭ تاعدىرى جازىلعان كىتاپ) بايتۋل عيززاعا (دۇنيە اسپانى) تۇسىرگەن قاسيەتتى ءتۇن. ول جايلى اللا تاعالا قۇراندا:
«نەگىزىنەن قۇراندى ءقادىر تۇنىندە تۇسىردىك» [1]، – دەپ ايتقان. كەيىن 23 جىل بويى ءتۇرلى سەبەپتەر مەن وقيعالارعا بايلانىستى پايعامبارىمىزعا (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) ۋاحي ەتىلىپ وتىرعان.
بۇل ءتۇننىڭ ارتىقشىلىعى جونىندە اللا تاعالا قۇراندا بىلاي دەيدى:
«ءقادىر ءتۇنى مىڭ ايدان دا قايىرلى»[2].
پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن):
«كىم ءقادىر ءتۇنىن يمانمەن جانە ساۋاپ تىلەپ، (نامازدا) تۇرۋمەن وتكىزسە، وتكەن كۇنالارى كەشىرىلەدى»[3]، – دەيدى.
ءاناس يبن مالىك (اللا وعان رازى بولسىن) بىلاي دەپ ايتقان: «رامازان كەلگەندە اللا ەلشىسى (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن): «راسىندا، سەندەرگە بۇل اي كەلدى! وندا مىڭ ايدان دا قايىرلى ءبىر ءتۇن بار. سوندا كىم ول ءتۇنى بەيقامدىق تانىتسا، ونىڭ بارلىق يگىلىگىنەن قۇر قالادى. ال ونىڭ بارلىق يگىلىگىنەن تەك ناعىز ماقرۇم ادام عانا ايىرىلىپ قالادى»[4].
يمام مۋجاھيد: «ءقادىر تۇنىندە جاسالعان امال (ناماز، قۇران وقۋ، ساداقا بەرۋ) مىڭ ايدىڭ ىشىندە جاسالعان امالدان حايىرلى»[5] – دەسە، حافيز يبن راجاب: «ءقادىر ءتۇنىن جىبەرىپ العاندارىمنىڭ ورنىن تولىقتىرۋ ءۇشىن قولدانامىن، ويتكەنى بۇل ءتۇن تۇتاس ومىرگە تەڭ كەلەدى عوي!»[6] – دەگەن.
ءقادىر ءتۇنى رامازاننىڭ قاي ءتۇنى بولادى؟
جاۋاپ: ءقادىر ءتۇنى رامازاننىڭ قاي ءتۇنى ەكەندىگى جايلى ەكى ريۋايات بار:
سوڭعى ون كۇننىڭ تاق تۇندەرى. ايشا (اللا وعان رازى بولسىن) انامىز: «ءقادىر ءتۇنىن رامازاننىڭ سوڭعى ون كۇننىڭ تاق تۇندەرىنەن ىزدەڭدەر»[7]، – دەگەن حاديس جەتكىزگەن. جانە يبن ابباستان (اللا وعان رازى بولسىن) جەتكەن: «ءقادىر ءتۇنىن رامازاننىڭ سوڭعى ون كۇنىنەن، قالعان توعىزىنشى، جەتىنشى جانە بەسىنشى تۇندەردەن ىزدەڭدەر» [8]، – دەگەن ريۋايات بار.
جيىرما جەتىنشى ءتۇن: يبن وماردان جەتكەن حاديستە پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن):
«ءقادىر ءتۇنىن جيىرما جەتىنشى تۇننەن ىزدەڭدەر»[9]، – دەگەن.
ۋباي يبن كاعب ءقادىر ءتۇنى جايلى بىلاي دەيدى: «اللاعا سەرت! راسىندا مەن ول ءتۇننىڭ قاي ۋاقىت ەكەنىن بىلەمىن. بىلۋىمشە پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) ءتۇنىن قۇلشىلىقپەن وتكىزۋگە ءامىر ەتكەن ءتۇن – ول جيىرما جەتىنشى ءتۇن»[10].
ابدۋللا بين ابباس (اللا وعان رازى بولسىن) ريۋايات ەتكەن تاعى ءبىر حاديستە بىلاي دەلىنەدى: «پايعامبارعا (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) ءبىر قارت كەلىپ: «ۋا، اللانىڭ ەلشىسى! مەن اۋرۋ قارتپىن، ماعان تۇندە قۇلشىلىق ەتۋ اۋىر تيەدى. ماعان ءبىر ءتۇندى كورسەتىپ بەرىڭىز، اللا تاعالا ءقادىر تۇنىنە ساي كەلۋىنە جار بولعاي»، – دەيدى. پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن): «جەتىنشى (27) ءتۇنى تۇر»، – دەپ جاۋاپ بەرەدى» [11].
بۇل مۇباراك ءتۇننىڭ جاسىرىن بولۋىنىڭ سىرى اجالدىڭ، قيامەت كۇنىنىڭ جاسىرىن بولۋى سەكىلدى مۇسىلمان بالاسىنىڭ عيباداتتى كوبەيتە تۇسۋگە جانە دە عاپىل قالىپ، جالقاۋلىق تانىتپاۋ ءۇشىن قۇلشىلىققا ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا جاتسا كەرەك[12].
«رامازان ورازاسىنا قاتىستى ءپاتۋالار» كىتابىنان