پرەزيدەنت جولداۋلارى: ەل دامۋىنىڭ ستراتەگيالىق باعدارى
قازاقستاندا حالىققا جولداۋ ءداستۇرى 1997 جىلدان باستاۋ الادى. سودان بەرى بۇل قۇجات ەلدىڭ ساياسي، الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق دامۋىنا جول كورسەتەتىن باستى باعدارشامعا اينالدى. ءاربىر جولداۋ – بەلگىلى ءبىر كەزەڭدەگى سىن-قاتەرلەرگە جاۋاپ ءارى جاڭا مۇمكىندىكتەردى ايقىنداۋدىڭ ءتاسىلى بولدى.
نازاربايەۆ كەزەڭىندەگى جولداۋلار: مەملەكەت ىرگەسىن بەكىتۋ (1997–2018)
تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ العاشقى جولداۋى 1997 جىلعى 16 قازاندا جاريالاندى. ول كەزدە تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنداعى ەكونوميكالىق قيىندىقتاردان شىعۋ، جاڭا دامۋ باعىتىن ايقىنداۋ باستى مىندەت ەدى.
• 2000-جىلداردىڭ باسىنداعى جولداۋلار يندۋستريالاندىرۋ، نارىقتىق رەفورمالاردى تەرەڭدەتۋ، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋ ماسەلەلەرىنە ارنالدى.
• 2004 جىلعى «باسەكەگە قابىلەتتى قازاقستان ءۇشىن» جولداۋى ەلدى جاھاندىق ەكونوميكالىق باسەكەگە دايىنداۋدى كوزدەدى.
• 2007 جىلعى «جاڭا الەمدەگى جاڭا قازاقستان» – ساياسي جاڭعىرۋعا ەكپىن بەرگەن قۇجات.
• 2009–2010 جىلدارداعى جولداۋلار الەمدىك قارجى داعدارىسى جاعدايىندا ەلدىڭ ەكونوميكالىق تۇراقتىلىعىن ساقتاۋعا ارنالدى.
• 2012 جىلعى «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى – ۇزاقمەرزىمدى دامۋ باعىتىن ايقىنداعان تاريحي قۇجات رەتىندە ەستە قالدى.
• 2014–2018 جىلدارداعى جولداۋلار حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ، الەۋمەتتىك سالانى جاڭعىرتۋ، سيفرلاندىرۋعا دايىندىق ماسەلەلەرىن قامتىدى.
بۇل كەزەڭدە جولداۋلاردىڭ نەگىزگى ماقساتى – ەكونوميكانى تۇراقتاندىرۋ، مەملەكەتتىڭ نەگىزىن نىعايتۋ، ۇزاقمەرزىمدى ستراتەگيالىق جوسپار قۇرۋ بولدى.
توقايەۆ كەزەڭىندەگى جولداۋلار: جاڭا قازاقستانعا قادام (2019–قازىرگى ۋاقىت)
قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ پرەزيدەنت رەتىندەگى العاشقى جولداۋى 2019 جىلعى 2 قىركۇيەكتە جاريالاندى. ول قوعامدىق ديالوگتى كۇشەيتۋگە جانە بيلىك پەن حالىق اراسىنداعى بايلانىسقا جاڭا سيپات بەرۋگە باعىتتالدى.
• 2020 جىلعى جولداۋ – پاندەميا كەزىندەگى داعدارىسقا قارسى شارالار مەن جاڭا جاعدايدا بەيىمدەلۋ ستراتەگياسى.
• 2021 جىلعى جولداۋ – جۇيەلى رەفورمالار، مەملەكەتتىك باسقارۋدى جەتىلدىرۋ، الەۋمەتتىك تەڭدىك ماسەلەلەرىن كوتەردى.
• 2022 جىلعى قوس جولداۋ ەلدەگى ساياسي رەفورمالاردىڭ باستاۋ نۇكتەسى بولدى. «جاڭا قازاقستان» ۇعىمى العاش رەت ساياسي ديسكۋرسقا ەنگىزىلىپ، ادىلەتتى مەملەكەت قۇرۋ يدەياسى العا شىقتى.
• 2023–2024 جىلدارداعى جولداۋلار ەكونوميكالىق باعىتتى ايقىنداپ، زاڭ مەن ءتارتىپتى كۇشەيتۋ، ادىلەتتى قوعام قالىپتاستىرۋدى باستى مىندەت رەتىندە بەلگىلەدى.
توقايەۆ كەزەڭىنىڭ باستى ەرەكشەلىگى – قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرۋ، ادىلەتتى قوعام قالىپتاستىرۋ، ساياسي رەفورمالاردى كەزەڭ-كەزەڭىمەن جۇزەگە اسىرۋ.
جولداۋلاردىڭ ءمانى مەن ءداستۇرى
قازاقستان تاريحىندا بارلىعى 29 جولداۋ جاريالاندى. ولار ءار ءداۋىردىڭ ايناسى ىسپەتتەس:
• 1990–2000 جىلدارى – ەكونوميكالىق تۇراقتاندىرۋ مەن مەملەكەتتىك ينستيتۋتتاردى قالىپتاستىرۋ؛
• 2010-جىلدارى – جاھاندىق سىن-قاتەرلەرگە دايىندىق جانە ستراتەگيالىق ماقساتتاردى بەلگىلەۋ؛
• 2020-جىلدارى – ساياسي رەفورمالار مەن ادىلەتتى قوعام قۇرۋعا بەتبۇرىس.
جولداۋ – تەك ساياسي ءداستۇر عانا ەمەس، ەل دامۋىنىڭ باسىمدىقتارىن جىل سايىن قايتا قاراپ، جاڭا مىندەتتەر قويۋدىڭ پارمەندى قۇرالى.
بيىلعى جولداۋدان نە كۇتەمىز؟
2025 جىلعى 8 قىركۇيەكتە پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ كەزەكتى جولداۋىن جاريالايدى. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، وندا:
• ەكونوميكالىق ءوسىمدى قامتاماسىز ەتۋ،
• الەۋمەتتىك تەڭدىكتى ارتتىرۋ،
• وڭىرلەردىڭ دامۋىن كۇشەيتۋ،
• جاستار ساياساتى مەن جاڭا تەحنولوگيالارعا بەيىمدەلۋ ماسەلەلەرى كوتەرىلۋى مۇمكىن
جولداۋ – قازاقستاننىڭ دامۋ تاريحىنداعى ماڭىزدى قۇجات. ءار كەزەڭنىڭ جولداۋى ەلدىڭ ساياسي جانە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق احۋالىنا جاۋاپ بەرىپ قانا قويماي، بولاشاققا باعىت-باعدار سىلتەدى. بيىلعى جولداۋ دا وسى ءداستۇردىڭ جالعاسى بولىپ، جاڭا مىندەتتەردى ايقىندايدى دەپ كۇتىلەدى.