دۇنيەجۇزى بۇرىن-سوڭدى بولماعان گەوساياسي جانە ەكونوميكالىق تۇراقسىزدىقپەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىر
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ قحر ءتوراعاسى سي ءسزينپيننىڭ شاقىرۋىمەن بريكس+ ۇيىمىنىڭ جاھاندىق دامۋ جونىندەگى جوعارى دەڭگەيلى ديالوگىنا ونلاين فورماتتا قاتىستى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.
«بريكس ەلدەرى اراسىندا جوعارى دەڭگەيدەگى سەرىكتەستىك قاتىناس ورناتۋ، جاھاندىق دامۋدىڭ جاڭا ءداۋىرىن قۇرۋ» اتتى تاقىرىپتاعى بريكس-تىڭ 14ء-سامميتى قىتايدىڭ توراعالىعىمەن ءوتىپ جاتىر.
«قازاقستان بريكس-تى ىقپالدى ۇيىم ءارى الەمدىك ەكونوميكانىڭ ءوسىمىن ورگە سۇيرەپ كەلە جاتقان نەگىزگى كۇشتەردىڭ ءبىرى رەتىندە قاراستىرادى. قازاقستان بريكس ەلدەرىمەن قارقىندى سەرىكتەستىكتى دامىتۋعا مۇددەلى. سونداي-اق بىلتىر بۇل ۇيىمعا مۇشە ەلدەرمەن اراداعى تاۋار اينالىمى 45 ميلليارد اقش دوللارىنان استى. وسىعان وراي الداعى ۋاقىتتا بۇل كورسەتكىشتى ارتتىرۋ ءۇشىن مول مۇمكىندىك بار»، – دەدى پرەزيدەنت.
قاسىم-جومارت توقايەۆ الەمدىك دامۋ جونىندە ايتا كەلە، ءقازىر دۇنيەجۇزى بۇرىن-سوڭدى بولماعان گەوساياسي جانە ەكونوميكالىق تۇراقسىزدىقپەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىرعانىنا نازار اۋداردى.
«سوڭعى بىرنەشە ايدا الەمدە ازىق-تۇلىك ماسەلەسىنە قاتىستى جاعداي كۇردەلەنىپ كەتتى. ەگەر ازىق-تۇلىك جەتكىزۋ جەلىسىنىڭ بۇزىلۋى جالعاسا بەرسە، ميلليونداعان ادامنىڭ ومىرىنە ءقاۋىپ تونەدى. بۇگىندە الەمدەگى ەڭ ءىرى ازىق-تۇلىك وندىرۋشىلەردىڭ تورتتەن ءۇشى بريكس ەلدەرى جانە وسى ۇيىمعا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى بويىنشا جالپى ىشكى ءونىمى بۇكىلالەمدىك ءونىمنىڭ جارتىسىنان استامىن قۇرايدى»، – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ الەم بويىنشا ينفلياسيانىڭ قارقىندى ءوسۋى شەشىمىن قاجەت ەتەتىن تاعى ءبىر وزەكتى مىندەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، قارجى احۋالىنىڭ ناشارلاۋى قارىزى كوپ مەملەكەتتەرگە، بيزنەس پەن وتباسىلاردىڭ تۇرمىستىق جاعدايىنا اۋىر ءتيىپ قانا قويماي، جاھاندىق جەتكىزۋ جەلىسىنىڭ بۇزىلۋىنا اكەپ سوقتىرادى.
«قازاقستان شىعىس پەن باتىس، وڭتۇستىك پەن سولتۇستىك اراسىنداعى «ارالىق نارىق» رەتىندە پايداسىن تيگىزە الادى. ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا بىزگە اشىق، ءادىل، ءوزارا ۇيلەسىمدى ءارى ورنىقتى جاھاندىق ەكونوميكانى ساقتاپ قالۋ كەرەك. بۇل رەتتە، ءوسىم مەن ءوزارا بايلانىستىلىقتىڭ جاڭا داۋىرىنە جول اشاتىن بريكس+ جانە «ءبىر – بەلدەۋ، ءبىر – جول»، سونداي-اق ۇلكەن ەۋرازيالىق سەرىكتەستىك باستامالارىنىڭ مول الەۋەتى بار ەكەنىن كورىپ وتىرمىن»، – دەدى پرەزيدەنت.
پرەزيدەنت ورنىقتى دامۋ سالاسىنداعى ماقساتتارعا قول جەتكىزۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىنە نازار اۋداردى.
«بۇۇ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتەرريشتىڭ ءسامميتتى كەلەسى جىلى شاقىرۋ ارقىلى بۇۇ-نىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى كۇن ءتارتىبىن جۇزەگە اسىرۋعا كۇش سالۋ جونىندەگى بەلسەندىلىگىن قۇپتايمىن. ءبىز بارلىعىن، اسىرەسە، ايەلدەردى، جاستار مەن بالالاردى، ەگدە ادامدار مەن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى ەسكەرۋسىز قالدىرماي، ءوز مىندەتتەمەلەرىمىزدى ناقتىلاۋىمىز قاجەت. بريكس+ ەلدەرى سولتۇستىك پەن وڭتۇستىك اراسىنداعى الشاقتىقتى قىسقارتۋعا جانە دامۋداعى تەڭسىزدىكتى جويۋعا ءوز ۇلەسىن قوسا الار ەدى»، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ 2030 جىلعا دەيىنگى كۇن ءتارتىبىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا ايماقتىق ىقپالداستىقتىڭ ماڭىزدى ەكەنىنە باسا ءمان بەردى.
«ءبىز الماتى قالاسىندا ورتالىق ازيا مەن اۋعانستاننىڭ ورنىقتى دامۋىن كوزدەيتىن بۇۇ ورتالىعىن اشۋ جونىندەگى يدەيانى ىلگەرىلەتە بەرەمىز. سۋ، ەنەرگەتيكا جانە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىنە قاتىستى ايماقتاعى ۋشىعىپ كەلە جاتقان قاتەرمەن كۇرەسۋىمىز قاجەت»، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قازاقستان پرەزيدەنتى ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە، ءاربىر داعدارىستىڭ ءقاۋىپتى جاعى دا، مۇمكىندىگى دە بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«بۇل جەردە ءبىز ادامداردىڭ مۇددەسى بارىنەن جوعارى دەگەن ادامگەرشىلىك قاعيداتىن باسشىلىققا الۋعا ءتيسپىز. بريكس پليۋس پلاتفورماسى وسى يگى ىسكە لايىقتى ۇلەسىن قوسادى دەپ سەنەمىن. قازاقستان ءوزىنىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىن جاھاندىق مىندەتتەمەلەرمەن ۇيلەستىرۋگە تولىق ءازىر»، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.