سءوس الدىن الۋ: پنيەۆمونيا تۋرالى نە ءبىلۋىڭىز كەرەك جانە الدىن الۋ جانە ەمدەۋ ءۇشىن قانداي شارالار قابىلداۋ كەرەك
پنيەۆمونيا - بۇل وكپەنىڭ قابىنۋى دەپ اتالاتىن اۋرۋ، وڭاي دياگنوز قويىلادى جانە ەمدەلەدى. قاراپايىم شارالار ارقىلى پنيەۆمونيانىڭ الدىن الۋعا بولادى جانە دۇرىس كۇتىممەن قاراپايىم، ارزان دارىلەرمەن ەمدەۋگە بولادى. دەگەنمەن، دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، پنيەۆمونيا دۇنيە جۇزىندە 5 جاسقا دەيىنگى بالالار ءولىمىنىڭ 15% قۇرايدى.
حالىقتى ينفەكسيادان قورعاۋ، سونداي-اق قاجەتتى شارالاردى ءتۇسىندىرۋ ماقساتىندا قازاقستاندا 1 قازان مەن 1 قاراشا ارالىعىندا رەسپيراتورلىق ۆيرۋستىق ينفەكسيالاردىڭ، تۇماۋ مەن پنيەۆموكوكك ينفەكسيالارىنىڭ الدىن الۋ بويىنشا ايلىق وتكىزىلۋدە. ايلىق اياسىندا ەمحانالاردىڭ مەديسينا قىزمەتكەرلەرى مەكتەپ وقۋشىلارى، ستۋدەنتتەر جانە باسقا دا ماقساتتى اۋديتوريا اراسىندا اتالمىش اۋرۋلاردىڭ تارالۋىن ءتۇسىندىرۋ بويىنشا ءبىرقاتار ءىس-شارالار وتكىزۋدە.
الماتىداعى №11 قالالىق ەمحانانىڭ جالپى تاجىريبەلىك دارىگەرى ساۋلە مەڭدىقۇل تۇماۋ مەن سۋىق تيۋ بەلگىلەرى قاراپايىم ادامدا ءجيى كەزدەسەتىنىن ايتتى. سوندىقتان ادام دارىگەردىڭ كومەگىنسىز اۋرۋدى جەڭەتىنىنە سەنىپ، ءوزىن-وزى ەمدەيدى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل ءادىس تۇبەگەيلى قاتە. ۋاقىتىندا انىقتالماعان، دۇرىس ەمدەلمەگەن تۇماۋ دەنساۋلىققا جاعىمسىز سالدارعا - اسقىنۋدان ولىمگە دەيىن اكەلۋى مۇمكىن.
تۇماۋ نەمەسە سۋىق تيۋ بەلگىلەرى پايدا بولعان كەزدە، ءبىرىنشى كەزەكتە دارىگەرگە قارالۋ كەرەك. ول ءدال دياگنوز قويىپ، ادەكۆاتتى ەم تاعايىنداي الادى. "تۇماۋدىڭ باستى ەرەكشەلىگى – ونىڭ كەنەتتەن پايدا بولۋى"، - دەيدى مامان.
«تۇماۋ كەزىندە دەنە قىزۋى تەز كوتەرىلەدى، ادام 3-4 ساعاتتان از ۋاقىت ىشىندە اۋىرىپ قالۋى مۇمكىن، ال جرۆي كەزىندە سيمپتومدار بىرتىندەپ پايدا بولادى. ەرەسەكتەردە سۋىقتىڭ بەلگىلەرى 2-3ء-شى كۇنى پايدا بولا باستايدى»، - دەيدى دارىگەر. كوپ جاعدايدا جرۆي جانە تۇماۋ ينفەكسيالارى جوعارعى تىنىس جولدارىنا اسەر ەتەدى.
ساراپشى اتاپ وتكەندەي، تۇماۋ كەزىندە تىنىس الۋ جولدارىنىڭ ءجىتى جۇقپالى اۋرۋى تۇماۋ ۆيرۋسىنان، جرۆي ۆيرۋستاردان (رينوۆيرۋستار، ادەنوۆيرۋستار، رەوۆيرۋستار جانە ت.ب.) تۋىندايدى.
«پنيەۆموكوكك ينفەكسياسىنا كەلەتىن بولساق، بۇل نەگىزىنەن بالالاردا بولاتىن پنيەۆموكوكك تۋدىراتىن ادامنىڭ جۇقپالى اۋرۋلارىنىڭ توبى. پنيەۆموكوكك سينۋسيت، برونحيت، ەندوكارديت، ارتريت، سەپسيس جانە باسقا دا ءقاۋىپتى اۋرۋلاردى تۋدىرۋى مۇمكىن. اۋرۋ جۇقتىرعان ساتتەن باستاپ اۋرۋدىڭ دامۋىنا دەيىن 1 كۇننەن 3 كۇنگە دەيىن سوزىلادى»، - دەپ تۇسىندىرەدى ساۋلە مەڭدىقۇل.
نەنى ءبىلۋ كەرەك:
- پنيەۆمونيانى ۆيرۋستار، باكتەريالار جانە زەڭ تۋدىرۋى مۇمكىن.
- پنيەۆمونيانى يممۋنداۋ، دۇرىس تاماقتانۋ جانە قورشاعان ورتا فاكتورلارىن جويۋ ارقىلى بولدىرماۋعا بولادى.\
- باكتەريالاردان تۋىنداعان پنيەۆمونيانى انتيبيوتيكتەرمەن ەمدەۋگە بولادى (دارىگەردىڭ تاعايىنداۋى بويىنشا).
«پنيەۆموكوكك اۋرۋىنىڭ بارلىق تۇرلەرى، اسىرەسە بالالار، ولىمگە اكەلەتىن اسقىنۋلاردىڭ دامۋىن بولدىرماۋ ءۇشىن اۋرۋحاناعا جاتقىزۋدى قاجەت ەتەدى. دەنە قىزۋىنىڭ كوتەرىلۋىنىڭ بارلىق كەزەڭىندە، سونداي-اق اسقىنۋلار جويىلعانعا دەيىن توسەك دەمالىسىن ساقتاۋ مىندەتتى شارت بولىپ تابىلادى »، - دەپ تۇيىندەدى دارىگەر.
پنيەۆمونيانىڭ بەلگىلەرى:
- پنيەۆموكوككتى پنيەۆمونيا 38-39° دەيىن جوعارى دەنە قىزۋى، قالتىراۋ، قاتتى السىزدىك، بۇلشىق ەت اۋرۋى، ەنتىگۋ، جۇرەك سوعۋىمەن سيپاتتالادى؛ ءشىرىشتى-ىرىڭدى قاقىرىقتى ىلعالدى جوتەل بولادى. پنيەۆموكوككتى مەنينگيت دەنە قىزۋىنىڭ 40° دەيىن كوتەرىلۋىمەن جەدەل باستالادى، باس اۋرۋى پايدا بولادى، پاسيەنتتەردىڭ كوپشىلىگىندە قايتالاناتىن قۇسۋ، تىتىركەندىرگىشتەردىڭ بارلىق تۇرلەرىنە جوعارى سەزىمتالدىق بولادى.
- پنيەۆموكوككتى وتيت مەدياسى بەزگەگىمەن، قۇلاقتىڭ اۋىرسىنۋىمەن، ەستۋ تىتىركەندىرگىشتەرىنە سەزىمتالدىقتىڭ جوعارىلاۋىمەن سيپاتتالادى.
- پنيەۆموكوككتى سەپسيس ينفەكسيالىق-توكسيكالىق سيندروممەن (قىزبا، السىزدىك، باس اۋرۋى)، كوكباۋىردىڭ ۇلعايۋىمەن، وكپەنىڭ، جۇرەكتىڭ، ىشەكتىڭ، بۇيرەكتىڭ، مي قابىقتارىنىڭ زاقىمدانۋ بەلگىلەرىمەن كورىنەدى.
ماڭىزدى: پنيەۆموكوكك ينفەكسياسىنان كەيىن قىسقا مەرزىمدى يممۋنيتەت قالىپتاسادى، ول پنيەۆموكوككتىڭ باسقا تۇرىمەن قايتا جۇقتىرۋدان قورعامايدى. سوندىقتان پروفيلاكتيكالىق شارالاردى ەلەمەۋگە بولمايدى.
پروفيلاكتيكاسى:
- Hib، پنيەۆموكوكك، قىزىلشا جانە كوكجوتەلگە قارسى يممۋنداۋ پنيەۆمونيانىڭ الدىن الۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى ءادىسى بولىپ تابىلادى.
- دۇرىس تاماقتانۋ. بالانىڭ دەنەسىنىڭ قورعانىش كۇشتەرىن ارتتىرۋ ءۇشىن ءومىردىڭ العاشقى 6 ايىندا تەك ەمشەك ەمىزۋدەن باستاپ جەتكىلىكتى تاماقتانۋ ماڭىزدى. سونداي-اق پنيەۆمونيانىڭ الدىن الۋدا جانە اۋرۋدىڭ ۇزاقتىعىن قىسقارتۋدا ءتيىمدى.
- باسقا الدىن الۋ شارالارى. ۆاكسيناسيا ارقىلى پنيەۆمونيانىڭ الدىن الۋ، قولدى سابىنمەن جۋۋ، ءۇي ىشىندەگى اۋانىڭ لاستانۋىن ازايتۋ جانە ت.ب.