10-11 اقپاندا فرانسيا استاناسى پاريجدە «جي سالاسىنداعى ىس-ارەكەت ماسەلەلەرى بويىنشا سامميت» ءوتتى. سامميتكە 100-دەن استام ەلدىڭ بيلىك وكىلدەرى، كاسىپكەرلەر مەن ساراپشىلار قاتىستى. جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى ماڭىزدى جيىندا ءسوز سويلەگەن فرانسيا، اقش جانە ەو بيلىك وكىلدەرىنىڭ مالىمدەمەلەرىنە نازارىمىز ءتۇستى. سەبەبى، ەۋرووداق پەن فرانسيا تەحنولوگيالىق باسەكەلەستىكتەن شەت قالماق ەمەس.
اقش ۇلتتىق مۇددەنى جوعارى قويدى
امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ اتىنان پاريجدە وتكەن سامميتكە ۆيسە-پرەزيدەنت دجەي دي ۆەنس قاتىستى. ول جاساندى ينتەللەكت سالاسىنا قاتىستى ترامپ اكىمشىلىگىنىڭ نە ويلايتىنى، قانداي جوسپارلارى بار ەكەنى جايلى بايانداما جاسادى. ءبىر قىزىعى، ول ءوزى سويلەپ بولعاسىن فرانسيا پرەزيدەنتى ەممانيۋەل ماكرون مەن ەو كوميسسيا ءتورايىمى ۋرسۋلا فون دەر لياياندى تىڭداماي ءىس-شارا وتكەن جەردەن شىعىپ كەتتى. الايدا، ءىس-شارا اياقتالعان سوڭ ولاردىڭ ارقايسىسىمەن جەكە كەزدەسكەن. ماسەلەگە تەرەڭىرەك قارايتىن بولساق، ونىڭ ىس-ارەكەتىنىڭ ساياسي استارى بار ەكەنىن كورەمىز.
اقش پەن ۇلىبريتانيا ءسامميتتىڭ قورىتىندىسى سانالاتىن قۇجاتقا قول قويۋدان باس تارتتى. ەسەسىنە، قول قويعانداردىڭ اراسىندا جۇڭگو بار. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ جي سالاسىن دامىتۋدا اقش پەن ەو اراسىندا كوزقاراستار ءارتۇرلى. ەكى تاراپ تا تەحنولوگيالىق دامۋدى قولدايدى. الايدا، اقش «دامۋعا» ءمان بەرسە، ەو «قاۋىپسىزدىكتى» ءبىرىنشى ورىنعا قويۋدا. قۇجاتتا جي سالاسى بارىنشا ينكليۋزيۆتى، اشىق، ەتيكاعا ساي جانە ءقاۋىپسىز بولۋى ءتيىس دەپ جازىلعان.
اقش-تىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى دجەي دي ۆەنس ءوز سوزىندە جاساندى ينتەللەكتىنى شەكتەن تىس رەتتەۋ سالانى قۇردىمعا اكەلەدى دەپ ەۋروپالىقتارعا قاراتا مالىمدەمە جاسادى. ول بۇل مالىمدەمەسىن ترامپتىڭ «ەڭ الدىمەن امەريكا» اتتى باعدارلاماسى اياسىندا ايتتى. ياعني جي سالاسىندا اقش ۇلتتىق مۇددەسىن بارىنەن جوعارى قويىپ، تەحنولوگيالىق باسەكەلەستىكتە جەڭىسكە جەتۋدى ماقسات ەتكەنىن مالىمدەدى. دونالد ترامپتىڭ العاشقى جارلىقتارى دا ونىڭ ءسوزىن دالەلدەپ تۇرعانداي. سەبەبى، جي سالاسىن دامىتۋعا بولىنگەن 500 ملرد اقش دوللارى از قاراجات ەمەس.
ەۋروپا دا باسەكەگە تۇسپەك
ەۋروپالىقتار دا جي سالاسىنداعى باسەكەلەستىكتەن شەت قالماق ەمەس. الايدا، امەريكالىق ارىپتەستەرىنەن ەرەكشەلىگى قاۋىپسىزدىككە باسىمدىق بەرۋدە. بۇل تۋرالى ەو كوميسسيا ءتورايىمى ۋرسۋلا فون دەر لياياننىڭ مالىمدەمەسىنەن بايقاۋعا بولادى. ول ءوز سوزىندە: «بۇل سامميت بىزگە قاجەت ءىس-قيمىلعا ارنالعان. جي ءبىزدى قوعام جانە ادامزات رەتىندە قايدا الىپ كەلەتىنىن تۇسىنەتىن ۋاقىت كەلدى. سودان كەيىن ءبىز ەۋروپانىڭ وسى ماقساتقا جەتۋىن جەدەلدەتۋىمىز كەرەك»، – دەدى. ياعني ءجي-دى دامىتۋ ءبىزدى قايدا الىپ كەلەدى دەگەن ماسەلەگە اسا ءمان بەرىپ وتىر. ودان كەيىن عانا دامۋ تۋرالى ايتتى.
ۋرسۋلا فون دەر ليايان ءوز سوزىندە ەو جي سالاسىن دامىتۋعا 50 ملرد ەۋرو (51،6 ملرد اقش دوللارى) قاراجات بولىنەتىنى تۋرالى مالىمدەدى. سالىستىرمالى تۇردە قارايتىن بولساق، ارينە، ترامپ بولگەن قاراجاتتان 10 ەسە از. دەگەنمەن، ەو كوميسسيا ءتورايىمى اقش پەن جۇڭگو باستاعان باسەكەدەن تىس قالمايتىنىن ايتتى.
جي سالاسىن دامىتۋعا فرانسيا بيلىگى دە مۇددەلى. مۇنى ءسامميتتى وتكىزۋىنەن جانە ەممانيۋەل ماكروننىڭ مالىمدەمەلەرىنەن كورەمىز. الايدا، پرەزيدەنتتىڭ سوزىنە قاراعاندا ءجي-دى دامىتۋ ءۇشىن ەنەرگەتيكالىق مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ەكەن. مۇنداي ماسەلەنى گەرمانيا دا شەشۋى ءتيىس. سەبەبى، جاسىلداردىڭ بيلىككە ىقپالىنان اەس-تار جابىلدى. ەنەرگەتيكالىق ماسەلەنى شەشپەي ءجي-دى دامىتۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان ەو-نىڭ باسەكەلەستىككە توتەپ بەرە الماۋ ىقتيمالدىعى باسىم.
قازاقستان GPAI-دى قولدادى
فرانسياداعى سامميتكە ەلىمىزدىڭ اتىنان سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى جاسلان مادييەۆ باستاعان دەلەگاسيا قاتىستى. وندا ول قازاقستاننىڭ «جاساندى ينتەللەكت جونىندەگى جاھاندىق ارىپتەستىكتى» (GPAI) قولدايتىنىن مالىمدەدى. مينيستر قاتىسقان ءىس-شاراعا فرانسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكرون، كانادا پرەمەر-مينيسترى دجاستين تريۋدو جانە ەىدۇ باس حاتشىسى ماتياس كورمان قاتىستى.
جاسلان مادييەۆ ءوز سوزىندە ەلدەگى سيفرلىق ترانسفورماسيا ناتيجەلەرى مەن جاساندى ينتەللەكتتى دامىتۋ جوسپارلارىمەن ءبولىسىپ، Alem.AI ورتالىعىنىڭ تۇجىرىمداماسى تۋرالى ايتتى.
«قازاقستان جاساندى ينتەللەكتتىڭ بولاشاعىمىزدى قالىپتاستىرۋداعى ماڭىزدى ءرولىن مويىندايدى جانە بۇل سالاداعى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ بىرەگەي الاڭى رەتىندە GPAI-دى جوعارى باعالايدى. ءبىز ۇكىمەتتەر مەن ساراپشىلاردى بىرىكتىرە وتىرىپ، GPAI-دىڭ جاساندى ينتەللەكتكە بايلانىستى مۇمكىندىكتەر مەن سىناقتارعا جاۋاپ بەرۋ جونىندەگى كۇش-جىگەرىن قولدايمىز جانە ونىڭ جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى ءبىلىم مەن تاجىريبەنى بۇكىل الەمگە تاراتۋ ميسسياسىن تولىقتاي قۇپتايمىز. قازاقستاندا ءبىز ۇلتتىق جاساندى ينتەللەكت ەكوجۇيەمىزدى بەلسەندى تۇردە دامىتىپ جاتىرمىز. ءبىز Alem.AI – جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى يننوۆاسيالاردى قولداۋ، ستارتاپتاردىڭ دامۋىن جەدەلدەتۋ جانە عىلىمي زەرتتەۋلەردى ىنتالاندىرۋعا ارنالعان حالىقارالىق ورتالىق قۇرىپ جاتىرمىز. جىلىنا 200 مىڭ ازاماتتى مەكتەپ وقۋشىلارىنان باستاپ مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە دەيىن بازالىق جانە ىلگەرى دەڭگەيدەگى جاساندى ينتەللەكت داعدىلارىنا وقىتاتىن كەشەندى ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى ارقىلى ادامي كاپيتالدى دامىتۋعا مىندەتتەنەمىز»، – دەدى مينيستر ءوز سوزىندە.
· ءمينيستردىڭ مالىمدەمەسىنەن ەلىمىزدىڭ جي سالاسىن دامىتۋعا مۇددەلى ەكەنىن بايقايمىز. مەملەكەت باسشىسى دا سوڭعى جىلدارى تەحنولوگيالىق باسەكەلەستىكتەن قالىپ قويماۋ جايلى ءجيى ايتۋدا. الايدا، ءبىز جي سالاسىنداعى تەحنولوگيالىق باسەكەلەستىك گەوساياسي، گەوەكونوميكالىق تەكەتىرەسكە ۇلاسىپ كەتپەگەنىن قالايمىز. سوندىقتان دا ەۋروپالىقتار ۇسىنعان GPAI باستامىن قولداپ وتىرمىز.