مەملەكەت بولعان جەردە ۇلتتىق يدەولوگياسىز ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىن ەمەس. ال يدەولوگيانىڭ ۇستىنى دا، تورەسى دە – ءتىل. بۇگىندە قازاقستاننىڭ ورتاق يدەياسى – كوپۇلتتىلىق دەپ تانيتىندار دا بار. ءبىزدىڭ قاتەلىگىمىز دە وسىندا جاتىر. ۇلتتىق يدەولوگيا – بىرلىك پەن تاتۋلىقتان كورىنىس تابۋى ءۇشىن كەرەك دەسەك، وعان كەلىسۋگە بولادى. ەلىمىزدە 130-دان استام ۇلت وكىلى تۇرادى دەپ ءجۇرىپ، قازاقستاندى مەكەندەيتىن ەتنوستاردىڭ سانىن 140-قا ءبىراق جەتكىزىپ الدىق. ودان ءبىز ەتنوستىق جارىستا جۇلدە الماسىمىز انىق. بۇل – ۇزاق جىلدار بويى جۇرگىزىلگەن سولاقاي ساياساتتىڭ ىقپالى.
كەڭەس حالقىن ءبىرتۇتاس ۇلت ەتىپ قۇرۋدىڭ باستى جوسپارى سوكپ وك-دە جاسالدى. ونىڭ باستى يدەولوگى وك حاتشىسى م.سۋسلوۆ بولدى. ول وعان بار كۇشىن جۇمسادى. كسرو-نىڭ باس يدەولوگى م. سۋسلوۆتىڭ اينالاسىندا ا. ميكويان، ف. كوزلوۆ سياقتى ۇلى دەرجاۆالىق شوۆينيزمنىڭ سىرقاتىمەن اۋىرعاندار بولدى. ولار ورتالىق كوميتەتتىڭ پرەزيديۋمىندا نەعۇرلىم ىقپالدى بولدى جانە كسرو باسشىسى ن. حرۋششيەۆتىڭ تىكەلەي كەڭەسشىلەرى ەدى. پارتيانىڭ XXII سەزىنە ماتەريالدار دايىنداۋ بارىسىندا ساياساتتىڭ، اسىرەسە، يدەولوگيانىڭ، كادرلاردىڭ، ۇلتتىق رەسپۋبليكالارعا قاتىستى بارلىق قوعامدىق قاتىناستاردىڭ ءپرينسيپتى ماسەلەلەرى بويىنشا ءبىرجاقتى شەشىم قابىلداندى. اسىرەسە، م. سۋسلوۆتىڭ كسرو-دا ۇلتتار مەن ولاردىڭ تىلدەرىنىڭ بىرىكتىرىلۋى، ءبىر ءتىلدى، ءبىرتۇتاس ورتاق مادەنيەتى بار ءبىر ۇلت قالىپتاستىرۋ تۋرالى ەرەجەسىنىڭ پارتيالىق باعدارلاما جوباسىنا ۇسىنىسى قاتتى قارسىلىققا ۇشىرادى. ءبىر ءتىل، ورتاق مادەنيەت تۋرالى ءتورالقا وتىرىسىندا پىكىرلەر تىڭدالىپ، وعان قارسىلىق بىلدىرىلگەننەن سوڭ، سۋسلوۆ ۇسىنعان جوبادان ءوز تۇجىرىمداماسىن الىپ تاستادى. وعان العاشقى بولىپ، گرۋزيا مەن بالتىق جاعالاۋى ەلدەرى قارسى شىقتى. الايدا ول كەيىنىرەك ءوز ۇسىنىسىن قايتا كوتەردى. ونىڭ ۇسىنىسىن ن. حرۋششيەۆتىڭ جانە ءتورالقانىڭ ءبىرقاتار مۇشەلەرىنىڭ ماقۇلداۋىنا تۋرا كەلدى. ۇسىنىس بويىنشا كسرو-دا جاڭا تاريحي قاۋىمداستىق – ءبىرتۇتاس كەڭەس حالقى قۇرىلدى. وسىدان سوڭ، كسرو-دا سوسياليزم تولىعىمەن جانە تۇپكىلىكتى جەڭدى دەگەن جاڭا پاراگرافتار پايدا بولىپ، بارلىق يدەولوگيا وسى باعىتتا جۇرگىزىلدى.
ف.ەنگەلستىڭ: «ءوزىنىڭ قۇل ەكەنىن بىلمەيتىن قۇل ناعىز بارىپ تۇرعان قۇلدىڭ ءوزى» دەگەن ءسوزى بار. ءبىزدىڭ ءبىر بولىگىمىز سونداي كۇيدەمىز. ونىڭ سەبەبى، كەشەگى وتارلىق كۇيىمىزدى، قۇلدىق سانانى دا مويىنداعىمىز كەلمەيدى. مىنە، وسىنداي تاريحي سەبەپتەردىڭ سالدارىنان تاۋەلسىزدىكتىڭ قادىرىنە جەتپەۋ، ۇلتتىڭ تاريحىن جوققا شىعارۋ، ءوز ۇلتىن مەنسىنبەۋ جانە جەك كورۋ، وزگەنى ءپىر تۇتىپ، سولاردىڭ ىرقىنا بەيىمدەلۋ سەكىلدى ۇستانىمدار قالىپتاسىپ وتىر. سوندىقتان كوپۇلتتىمىز دەگەن تۇسىنىكتى ساياساتىمىزدان دا، سانامىزدان دا، الاستاپ تاستاۋىمىز كەرەك. الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرى كوپ ۇلتتىلىق ساياساتىنان قاشادى. مىسالى، 400 مىڭنان اساتىن ۇلت وكىلدەرى تۇراتىن فرانسيا، 500 ۇلت وكىلدەرىن قۇرايتىن ۇلىبريتانيا حالىق بيلىگىن جەرگىلىكتى ۇلت وكىلدەرىنىڭ جيىنى ارقىلى باسقارادى. ولار حالىقتى ءبىرتۇتاس فرانسۋز، اعىلشىن تىلدەرى ارقىلى باسقارادى.
وركەنيەتتىك ۇردىستەردەن كەشەۋىل قالعان ەلدەردىڭ ازاماتتىق قوعامىنىڭ قابىرعاسى دا كەش قاتاياتىنى بەلگىلى. سوندىقتان بولار، ونداي ەلدە ۇلت تۇسىنىگى دە ازاماتتىق جەرلەستىك پرينسيپىمەن ەمەس، قانداستىق پرينسيپىمەن بايلانىستى. ءقازىر بۇكىل الەم توبىرلىق مادەنيەتتىڭ ىقپالىندا تايعاناقتاپ قالىپ وتىر. تەلەارنالار ادامعا وي سالاتىن، كوركەمدىك قۇندىلىعى جوعارى، يدەياسى مەن مازمۇنى تەرەڭ فيلمنەن گورى ارزانقول سەريال ارقىلى رەيتينگىن كوتەرەدى. ولار وسى ارقىلى جارناما جيناپ، اقشا تابادى. رەسەي باسقا ەلدەرگە، حالىقتارعا ءوزىنىڭ تراگەديالىق تاعدىرى ارقىلى ساباق بەرۋ ءۇشىن ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. شىنىندا دا، تاتار-موڭعول شاپقىنشىلىعى 1812 جىلعى جانە 1941-45 جىلدارداعى وتان سوعىستارى، قازان توڭكەرىسى، ستاليندىك قۋعىن-سۇرگىن، الىپ ەلدىڭ – كەڭەس وداعىنىڭ كۇيرەۋى، وسىنىڭ ءبارى باسقا ەلدەر ءۇشىن تاريحي ساباق بولىپ قالدى.
ادام قوعامنان تىس ءومىر سۇرە المايدى. تاكاپپار، قارا باسىنىڭ قامىن كۇيتتەگەن ءوزىمشىل، رۋحاني تۇرعىدان جەتىلمەگەن، ءاءلسىز ادامنان ءوز ورتاسىنا تيەر زيانى دا از ەمەس. بۇگىنگى جاستاردىڭ پسيحولوگياسىنا باتىس فيلمدەرىنىڭ تيگىزىپ جاتقان كەرى اسەرى از ەمەستىگى راس. ال كينوتەاتر باسشىلارى ادامعا ۇرەي سىيلايتىن ءفيلمنىڭ كورەرمەنى كوپ ەكەنىن ايتادى. جالپى، حالىق پەن «قورقىنىشتى ءفيلمنىڭ» اراسىن سونشالىقتى جاقىنداتىپ، بايلانىستىرۋ قاجەت پە؟
بۇل توبىرلىق مادەنيەتتىڭ، ەلەكتروندى الەمنىڭ ىقپالى بولىپ وتىر. وكىنىشكە قاراي، ءبىزدىڭ قوعامدا قاتىگەز، قانىشەر ادامنىڭ بۇلدىرشىنگە كۇش كورسەتۋى بەلەڭ الۋدا. قاتىگەزدىك، مەيىرىمسىزدىك، ءناپسىقۇمارلىق ادام تابيعاتىندا بار نارسە. ءبىراق بۇرىن ول سونشالىقتى جارنامالانىپ، كورسەتىلمەيتىن. جەتپىسىنشى جىلدارى اۋىلدىق جەردە بەس-التى ۇيگە ءبىر تەلەديدار بولاتىن. ءقازىر ءار ۇيدە ەكى-ۇش تەلەديدار مەن كومپيۋتەر بار. كەز كەلگەن بۇرىشتا ءاءرتۇرلى جانرداعى فيلم ەمىن-ەركىن ساتىلىپ جاتىر. الەمنىڭ شالعاي تۇكپىرىندە بولعان وقيعانى اينالاسى ون-ون بەس مينۋتتا ينتەرنەتتەن بىلە الاسىز. ال بۇرىنعى كەڭەستىك كەزەڭدە امەريكاندىق فيلم تۇرماق، امەريكا تۋرالى ماعلۇمات جوقتىڭ قاسى بولاتىن. اندا-ساندا گازەتتەن ونىڭ ىشتەي «ءشىرىپ جاتقاندىعىن» وقيتىنبىز. وكىنىشكە قاراي، تەلەارنالار ۇلتتىق رۋحتى كوتەرەتىن، ۇلتتىق قۇندى دۇنيەلەرگە قاراعاندا، ادامنىڭ باستى ينستينكتىنە ساي تۋىندىلاردى جارنامالاپ جاتىر. قايتەسىز، تەلەارنالار دا نارىق زاڭىمەن ءوتىمدى، ءونىمدى قاجەت ەتىپ وتىرعان ۋاقىت. توبىرلىق مادەنيەتتىڭ زاڭدىلىعىمەن ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان قازىرگى قوعامدا الەمدىك كينوستۋديالار دا سوعان ساي فيلم تۇسىرۋدە. مىسالى، گولليۆۋدتىڭ كوپ ءونىمى سول ينستينكت توڭىرەگىندە. قانشاما رەجيسسەرلەر ادامنىڭ تابيعي ينستينكتىمەن «ويناپ»، قالىڭ بۇقارانى جاۋلاپ، قىرۋار اقشا تابۋدا. الەۋمەتتىك پسيحولوگيا ماماندارىنىڭ زەرتتەۋىنشە، قورقىنىشتى ءفيلمدى قورقاق ادام ءجيى كورەدى ەكەن. ول ۆيرتۋالدى شىندىقتا فيلم كەيىپكەرىنىڭ ەرلىگىن ءوزى جاساعانداي سەزىنەتىن بولار. سونداي اق، ەروتيكالىق فيلمگە بەلسىز، ءاءلسىز ادام اۋەس ەكەن دەگەندى دە ەستيمىز. دەمەك، ادام ءوز بويىندا جوق نارسەنى ۆيرتۋالدى شىندىق ەكران شىندىعى ارقىلى تولىقتىرعىسى كەلەدى دەگەن ءسوز.
ىستامبۇلدىق پروفەسسور، شوقايتانۋشى عالىم ءابدۋاقاپ قارانىڭ پىكىرىنشە، بۇگىنگى جاھاندانۋ زامانىندا شەتەلدەردەگى قازاقتار قازاقستانعا قىزمەت ەتۋى ءۇشىن، مەملەكەت مۇنى ۇتىمدى پايدالانۋى كەرەك. «ءوز انا ءتىلىن بىلمەگەن قازاقتان قازاقستانعا كەلەتىن پايدا جوق. اتامەكەنىن جاقسى بىلمەيتىن ادامنان دا قازاقستانعا ەش پايدا جوق. سوندىقتان شەتەلدەگى قازاقتارعا ەلمەن ارالاسۋعا مول مۇمكىندىك جاساعان ابزال. مىسالى فرانسيادا تۇراتىن قازاققا وتانىن ارالاتىپ-كورسەتىپ، ونىڭ تۋريزمىمەن تانىستىرسا، ول تۋعان جەرىنىڭ ءتۋريزمى ءۇشىن ەڭبەك ەتەدى. ەلىن تانىماعان، ءتىلىن بىلمەيتىن قازاق ءوز حالقىنا قىزمەت ەتە الماسى انىق. سوندىقتان دياسپورا ساياساتىنىڭ ءبىر بولىگى قازاقستاندى تانىستىرۋ باعىتىندا بولعانى جءون"، - دەيدى ول. ءابدۋاقاپ قارانىڭ پايىمداۋىنشا، بارشا قازاق اتامەكەندەگءىءسى بار، شەتەلدەگىسى بار قازاقستان تءاۋەلسىزدىگىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن جانىن اياماي قىزمەت ەتۋى كەرەك. «الەمدەگى بار قازاقتىڭ ءبىر عانا ماقساتى بولۋى كەرەك – ول قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن باياندى ەتۋ»، - دەيدى تۇركيالىق قانداسىمىز.
بۇل دەگەنىمىز – ءتىل بىرلىگى، ءتىل بىرلىگى كەلسە – يدەيا دا، ماقسات تا ءبىر بولادى. قازاقستاننىڭ كەلەشەگى وتە زور. بۇگىندە وسىعان سەنبەيتىندەر دە بار. ويتكەنى ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگىندە رۋحاني تاۋەلسىزدىك جوق. ارينە، ونداي تاۋەلسىزدىككە جەتۋگە ۋاقىت قاجەت. ساناسى تاۋەلدى ادامدار ءوز بالالارىن ورىس مەكتەبىنە، اعىلشىنشا وقۋعا بەرۋدە. ويتكەنى ولار ءوز ەلىنىڭ كەلەشەگىنە سەنبەيتىندەر. مەنىڭ ويىمشا، ءبىز كوپ ۇزاماي تاۋەلدى سانادان ارىلۋىمىز كەرەك. ءار قازاق ءوز ەلىمەن، ونىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرىمەن ماقتانا بىلگەندە عانا، ءوز وتانىنىڭ ناعىز پاتريوتى بولادى دەپ ويلايمىن!"، - دەيدى ءابدۋاقاپ قارا.
مادەنيەتتءى ادام ءوزىنىڭ قۇقىعىن، ەلىمىزدىڭ زاندارىن دا جەتىك بىلۋگە تىرىسادى. اعات قىلىقتار، ورەسكەل ىستەر جاساۋعا بارمايدى. ءوءزىنىڭ قانداي ىستەرمەن اينالىسۋىنا بولاتىنىن، زاڭعا قايشى كەلەتىن ارەكەتتەردەن اۋلاق ءجۇرۋدى بىلەدى. ايتالىق، جەر شارىنىڭ ءبىر تۇسىنا بارعاندا، "بۇل – قازاقستان ازاماتى" دەگەندە ءوزگە ەلدىڭ وكىلدەرءى تەك قانا قۇرمەتپەن قارايتىن-دەڭگەيدءى ساقتاپ تۇرۋعا مىندەتتىمىز. قالاي؟..
بۇگىندە بىلىكتىلىگى جوعارى، رۋحاني بايلىعى مول جاستار ەلدىڭ ەكونوميكاسىن، مادەنيەتىن ورگە تارتاتىنىنا سەنىم جوعالعان. ال وزگە ۇلت وكىلدەرى بولاشاق ءوز ومىرلەرىن سىرتتان ىزدەيدى. سەبەبى، ولارعا مەكتەپ پارتاسىنان بۇل سەنىڭ تۋعان وتانىڭ دەگەن ۇعىمدى تۇسىندىرە المادىق. ايتساق، ول دەكلاراتيۆتى كۇيدە بولدى. وعان مىنا مىسالدى ايتۋعا بولادى.
ۋەفا قۇرامىنا وتكەن كەزىمىزدە ۇلتتىق قۇرامامىز الماتىنىڭ ورتالىق ستاديونىندا ۋكراينا، ءازىربايجان، تۇركيانىڭ كوماندالارىمەن كەزدەسۋلەر ءوتكىزدى. سوندا قازاقستاندىق ۋكرايندار، ءازىربايجاندار مەن تۇرىكتەر سىرتتان كەلگەن قانداستارىنا جاقتاسىپ، قازاقتاردىڭ نامىسىنا ءتيدى. ازىربايجانمەن وتكەن جولداستىق كەزدەسۋدىڭ سوڭى قاقتىعىسقا ۇلاسا جازدادى. ول ءبىزدىڭ السىزدىگىمىزدەن بولدى. كوشەدەگى كولىكتەردەن دە ورىستىڭ، تۇرىكتىڭ ءتىپتى ۇيعىر مەن كۇردتىڭ تۋلارى جەلبىرەتىپ جۇرەتىنىن بايقاماۋ ءتىپتى دە مۇمكىن ەمەس ەدى. وسىنداي جاعدايلارعا قاراپ ءبىزدىڭ ورتاق يدەولوگيامىز كوپۇلتتىلىقتى ناسيحاتتاۋ دەپ ايتا الامىز با؟ امەريكاندىق فۋتۋرولوگ عالىم ساميۋەل حانتينگتوننىڭ «ءبىز كىمبىز؟» (Who اrە wە؟) اتتى ەڭبەگىندە امەريكاندىق ۇلتتىڭ بولاشاعىنا الاڭدايدى. «ۇلتتىق يدەولوگيامىز مىعىم ەمەس، اقش-تىڭ وڭتۇستىگى يسپانشا سويلەپ بارادى» - دەپ شىرىلدايدى. مىنە كوردىڭىز بە، قىرىق قۇراۋ امەريكاندىقتاردىڭ ءوزى «ۇلتىم» دەپ قامىعادى.
الەمدىك تاجىريبەنى شولا وتىرىپ، مەملەكەت قۇرىلىسىن قالىپتاستىرۋ ۇستىندەگى قازاقستانعا الىستى كوزدەيتىن، سۇڭعىلا ساياساتقا نەگىزدەلگەن جالپىۇلتتىق جوبالار اۋاداي قاجەت ەكەندىگىنە كوز جەتكىزەمىز. ءتىپتى ۇلت تاريحىنداعى پاسسيونار تۇلعالاردىڭ ءبىر ءوزى بۇكىل مەملەكەتتىڭ، ۇلتتىڭ ماسەلەسىن شەشىپ بەرگەنىنە قالاي ءتانتى بولماسسىز؟ ورتا عاسىرلاردا ءال-فارابي،قوجا احمەت ياسساۋي، ءجۇسىپ بالاساعۇني، ماحمۇت قاشعاري ت.ب. دالا يسلامىنا سونى جول سالدى، مۇسىلمان رەنەسسانسىن تۋدىردى. زاتايەۆيچ قازاقتىڭ مىڭ ءانىن جينادى، احمەت جۇبانوۆ زاتايەۆيچ جيعان-تەرگەن اندەردى وپەراعا، پەساعا اينالدىردى.
مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت رەتىندە قازاقتاردىڭ ءوزىنىڭ ميسسياسىن سەزىنىپ، جاۋاپكەرشىلىكتى بىلگەندىگىنەن دەپ ايتۋعا بولادى. دەگەنمەن دە ەلىمىز يندۋستريالىق باعدارلامانى ءىس جۇزىنە اسىرۋ بارىسىندا مودەرنيزاسيانىڭ ەكىنشى كەزەڭىنە ءوتۋ الدىندا تۇر. وسى كەزدە مادەني-رۋحاني ماسەلەلەردىڭ وزەكتىلىگى ارتادى. ءويتكەنى «اقىلدى ەكونوميكا» قاتارىنا قوسىلۋ ءۇشىن قوعامنىڭ ادامي پوتەنسيالى وتە بيىك بولۋى قاجەت. ول ءۇشىن مادەني-رۋحاني ماسەلەلەردى الدىڭعى پوزيسياعا شىعارۋىمىز كەرەك. بەلگىلى فۋتۋرولوگ فرەنسيس فۋكۋياما ءاربىر ەلدىڭ دامۋ دەڭگەيى سول ەلدىڭ مادەني-رۋحاني دامۋىنا سايكەس ەكەندىگىن دالەلدەپ بەردى. بىزگە ءوءزىمىزدىڭ ءسالت-داستۇرىمىزدى قوعام دامۋىنىڭ وڭتايلى ادىس-تاسىلىنە اينالدىرۋ قاجەت.
33 جىلداي ۋاقىت وتسە دە، ءتىل ماسەلەسى كۇن تارتىبىنەن تۇسپەي كەلەدى. ءتىلىنىڭ جاعدايى مۇشكىل قازاققا ءوزگە ۇلتتاردى توپتاستىرۋدىڭ جاۋاپكەرشىلىگى تە قيىن. سەبەبى قازاق ۇلتىنىڭ ءوزى ءار تىلدە سويلەپ، ءارتۇرلى ءدىني اعىمدارعا بولشەكتەنىپ كەتكەنى جاسىرىن ەمەس. سوندىقتان وزگەنى بىرىكتىرۋشى كۇشكە اينالۋ ءۇشىن قازاقتىڭ ءوءزى توپتاسىپ، ۇلگى كورسەتۋى ءتيىس. ءوزگە ۇلتتاردى ءبىر ەءلدىڭ حالقى ەتىپ جىبەرگەن كسرو-نىڭ تاجىريبەسىن قارايتىن بولساق، بۇل جەردە شەشۋشى فاكتور ءتىل بولدى. افريكانىڭ سەنەگال، الجير سياقتى ەلدەرىنەن فرانسياعا قونىس اۋدارعانداردىڭ بارلىعى نەگە وزدەرىن فرانسۋزبىز دەيدى؟ سەبەبى، قونىس اۋدارۋشىلاردىڭ بارلىعى دا فرانسۋز ءتىلىن جەتىك ءبىلىپ، فرانسۋز قوعامىنا ەركىن ءسىڭىسىپ كەتىپ جاتىر. ءار قۇرلىقتان ءناپاقا تابۋ ءۇشىن مۇحيت اسىپ جاتقانداردىڭ بارلىعى دا اعىلشىن ءتىلىن بىلسە عانا اقش-تا تۇراقتاي الادى. كەز كەلگەن مەملەكەت وزگە ۇلت وكىلدەرىن ەشۋاقىتتا كۇشتەپ اسسيميلياسيالاي المايدى. سوندىقتان سول ەلدىڭ ءتىلىن مەڭگەرۋ ەڭ ماڭىزدى فاكتور بولىپ قالا بەرەدى. ال بىزدە ازىرگە مەملەكەت قۇراۋشى ۇلتتىڭ تىلىنە سۇرانىستىڭ جوقتىعى – ءبىزدىڭ ءبىر ورتاق ماقسات جولىندا بىرىگۋىمىزگە كەدەرگىسىن تيگىزىپ وتىر.
انەبىر جىلى قازاقستان پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى مۇرات باقتيار ۇلى دەپۋتاتتىق ساۋالىندا قوعامدا ورىن الىپ وتىرعان جاعىمسىز ءبىر فاكتىنى العا تارتتى. سەناتور ءوز سوزىندە: «الەمنىڭ ەڭ مىقتى 30 ەلىنىڭ باستاۋىش سىنىپتارىندا قانشا ءتىل وقىتىلاتىنىن زەرتتەپ قاراساق، ەكى ءتىل 1-سىنىپتا – 4 ەلدە، 2-سىنىپتا – 5 ەلدە، 4-سىنىپتا – 12 ەلدە عانا وقىتىلسا، ال الەمنىڭ بىردە-بىر ەلىندە ءۇش ءتىل مۇلدەم وقىتىلمايدى ەكەن... ءبىز ءقازىر تاۋسىلمايتىن، اياعىنا دەيىن جەتپەگەن رەفورمالاردىڭ جەتەگىندە بەلگىسىز باعىتپەن كەتىپ بارامىز. وسىنىڭ ازابىن 10 – 15 جىل وتكەننەن كەيىن تارتپاساق جارار ەدى» - دەدى. مىنە، ءبىزدىڭ قوعامنىڭ ايناسى!
ارادا جىلدار ءوتتى، ءقازىر ادىلەتتى قازاقستان سول جىبەرىلگەن ولقىلىقتاردى تۇزەپ، سىننان وتكەن جولداردى قولدانىپ كەلەدى.